پدیکلوزیس سر یا شپش سر، از مهم‌ترین مشکلات بهداشتی در دنیا و ایران است. این حشره می‌تواند قسمت گسترده و وسیعی از یک جامعه را از فقیر تا ثرومند، رفته رفته آلوده کرده و پیشرفت کند. طبق آمار‌های سازمان بهداشت جهانی، کشور ایران از آلوده‌ترین کشور‌هایی است که شیوع شپش سر در آن‌جا بین ۶ تا ۳۰ درصد است. ما در این مقاله قصد داریم راه‌های انتقال شپش سر را برای شما توضیح دهیم.
نحوه آلوده شدن سر به شپش
شپش سر نوعی انگل خارجی بدن به حساب می‌آید، این ویروس یا حشره می‌تواند در لباس و یا مو انسان زندگی کرده و تکثیر شود. شپش‌های سر معمولاً زمانی که به تغذیه احتیاج پیدا می‌کنند، بر روی سطح پوست سر می‌آیند، سپس به ساقه‌های مو چسبیده و با ایجاد حفره‌هایی روی پوست سر، خون بدن را می‌مکند. اغلب قسمت‌های سر که شپش جهت تغذیه کردن در آن جا جمع می‌شوند، پشت سر و اطراف گوش‌های است.
به دلیل این که این نوع شپش‌ها از قدرت تحرک بالایی برخوردار نیستند، ممکن است که برای چند ساعت در یک نقطه از سر توقف کرده و تغدیه نمایند. هر چهار‌ساعت یک بار‌تغذیه کردن شپش‌ها از سر باید تمدید گردد. بر اثر انتقال بزاق دهان شپش‌ها به زیر پوست سر و خون خواری کردن آن‌ها، برآمدگی‌هایی به رنگ قرمز، روی پوست سر ایجاد می‌شود. در این شرایط است که فرد مبتلا دچار خارش شدی پوست سر می‌شود.
شپش‌های ماده در یک روز، حدود چهار تا شش عدد تخم به رنگ سفید و به شکل بیضی تولید می‌نمایند. آن‌ها تخم‌های خود را در محلی که قسمت خروج مو از فولیکول است ر‌ها می‌کنند. در این بخش از موی سر، شرایط مناسبی برای نگه داری تخم شپش‌ها و بیرون آمدن شپش از تخم‌ها است. معمولاً لارو‌ها بعد از گذشت ۷ روز، از تخم خارج شده و از همان اول تغدیه کردن از پوست سر را آغاز می‌کنند. شپش‌های تازه از تخم درآمده پس از گذشت دو هفته، به بلوغ کامل می‌رسند.
افراد در معرض آلودگی شپش سر
شیوع شدن شپش سر در هر فردی، با داشتن هر سنی ممکن است اتفاق بی‌افتد، اما این ویروس در کودکان شیوع بیشتری دارد. به گفته یک متخصص پوست و مو، عملکرد غده‌های چربی سر برای مهار کردن رشد شپش‌ها در کودکان ضعیف‌تر است. به همین خاطر شپش شایع‌تر است.
همچنین در دختران به دلیل داشتن مو‌های بلند با حجم زیاد، شپش سر شایع‌تر است. گفته می‌شود که شیوع این ویروس در افراد سفید پوست نسبت به افراد سیاه پوست خیلی بیشتر است.
شیوع این ویروس در مکان‌های عمومی و پر رفت و آمد همانند مدرسه‌ها، باشگاه، پادگان، خوابگاه‌ها و زندان‌ها بسیار بیشتر از مکان‌هایی است که کم جمعیت هستند. علاوه بر این‌ها شیوع شپش در فصول سرد شایع‌تر فصول گرم است.
راه‌های انتقال شپش سر
راه‌های انتقال شپش سر از یک فرد به فرد دیگر، تحت عوامل مختلفی صورت می‌گیرد، عوامل انتقال شپش سر عبارتند از:
- در تماس بودن بسیار نزدیک سر مخصوصا در دانش‌آموزان با یکی از اعضای خانواده
- استفاده نمودن از وسایل‌های شخصف مثل روسری، کلاه و شانه یک دیگر
- گذاشتن وسیله‌های شخصی فرد مبتلا در کنار وسیله‌های دیگران
- گذاشتن وسیله‌های شخصی در کمد‌های آلوده همانند کمد‌هایی که در استخر هستند.
- استفاده از وسیله‌های خوابگاه و هتل‌ها همانند پتو و ملحفه
در صورتی که این ویروس در سطح بسیار بالایی شیوع پیدا کند، حتی می‌تواند وسایل حمل نقل عمومی مثل سالن‌های اجتماعات و سالن‌های ورزشی نیز سبب انتقال و منتشر کردن ویروس شپش سر شود.
عوارض و علائم مبتلا شدن به شپش
در ابتدای متن در مورد خود شپش سر و هم چنین راه‌های انتقال شپش سر توضیحاتی را شرح دادیم. در ادامه در مورد عوارض و علائم مبتلا شدن به این ویروس توضیح می‌دهیم.
مبتلا شدن به شپش سر می‌تواند، بدون هیچ گونه عوارض و علائمی باشد. اما یکی از مهم‌ترین علامت‌های وجود شپش سر، خارش شدید پوست سر است. خارش بیشتر در پشت گردن و پشت گوش‌ها حس می‌شود. از دیگر‌علائم‌های ابتلا یک فرد به شپش سر عبارتند از:
- متورم شدن غدد لنفاوی و درد‌آور پشت گردن
- ایجاد شدن برآمدگی‌های بزرگ و کوچک در پوست سر
- چسبیده شون تار‌های مو به یک دیگر
- عفونت‌های قارچی
- زرد زخم
- سر درد
- تب
- بد خلقی
- بی‌خوابی
- کاهش میزان تمرکز
پیامدهای ناشی از ابتلا به شپش سر که منجر بروز اختلالات روانی می‌شود بسیار مهم است. چون که ابتلا به شپش سر سبب کناره‌گیری‌های اجتماعی، بی‌خوابی و افسردگی، افت تحصیلی به ویژه در کودکان خواهد شد.
شایان به ذکر است که شپش سر بر خلاف شپش‌های تنی، ناقل هیچ گونه بیماری‌های دیگری نیستند، و می‌توان گفت هیچ نوع نگرانی در این مورد وجود نخواهد داشت.
تشخیص دادن آلودگی شپش سر
اولین نوع تشخیص توسط خارش شدید پوست سر انجام می‌گردد.
دیدن شپش‌ها در سر با سهولت انجام پذیر نیست. زیرا این حشرات بسیار ریز، از نور و گرما فراری بوده و به قاعده مو می‌چسبند. اما در صورتی که تعدادی شپش سر در یک قسمت پوست سر تجمع کنند می‌توان به راحتی آن‌ها را مشاهده کرد.
دیدن تخم‌های سفید رنگ که به ساقه مو و پوسته سر چسبیده‌اند، دیدن عفونت و مشاهده برآمدگی‌های قرمز و کوچک، در پشت گوش و گردن از راه‌های دیگر شناسایی ابتلا به شپش است.
درمان شپش
- شست و شوی لباس‌های فرد مبتلا با آب داغ به مدت ۳۰ دقیقه
- شست و شو لوازم و وسایل شخصی فرد مبتلا شده مثل شانه سر
- پاکسازی کامل محل زندگی شخص مبتلا
- استحمام فرد مبتلا به صورت مدوام
- استفاده از حلول ضد شپش نایلیس
- خرید محلول ضد شپش
برای درمان شپش سر و جلوگیری از طولانی شدن روند آن بهتر است در کنار درمان خانگی شپش سر از روش‌های دارویی نیز بهره ببرید. هرچند که استفاده از بعضی دارو‌ها و شامپو‌های ضد شپش برای سلامتی انسان مضر هستند و اصلاً توصیه نمی‌شود؛ اما در این بین شرکت کیمیا کالای رازی با تولید محلول ضد شپش نایلیس کمک شایانی به درمان این بیماری کرده است. محلول ضد شپش نایلیس از شرکت کیمیا کالا رازی که می‌تواند، فرد آلوده به شپش سر را از آزار و اذیت شپش‌ها آزاد کند. استفاده از محلول ضد شپش نایلیس برای درمان شپش سر سبب می‌شود که تمامی تخم شپش‌ها در هر بخش از مو که هستند از بین بروند. محلول ضد شپش نایلیس دارای ترکیبات محلولی بسیار قوی هستند و البته این محلول بسیار کشنده تنها برای شپش خطرناک است و هیچ عارضه را به همراه ندارد.
