فهرست...
دیابت نوع ۲ یکی از بیماری‌های مزمن است که روند درمان طولانی داشته و روی کیفیت زندگی افراد تأثیر بسیاری می‌گذارد.
دیابت نوع ۲، احتمالاً یکی از شناخته شده‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان است و منطقی است که چنین باشد؛ زیرا داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) نشان می‌دهد که تنها در ایالات متحده، ۳۰.۳ میلیون نفر یا ۹.۴ درصد از جمعیت ایالات متحده مبتلا به دیابت هستند و اکثر این افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند.
در میان افراد مبتلا به دیابت، ۷.۲ میلیون نفر حتی نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند و تعداد فزاینده‌ای از جوانان مبتلا به پیش دیابت و دیابت نوع ۲ تشخیص داده می‌شوند. مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۸ در مجله Diabetologia منتشر شد، نشان داد که اگر دیابت در سنین پایین‌ترین تشخیص داده شود، ممکن است خطر عوارض سلامتی، از جمله بیماری قلبی و انواع خاصی از سرطان را افزایش دهد.
فرقی نمی‌کند که شما بعدها مبتلا به دیابت نوع ۲ شوید یا سابقه خانوادگی این بیماری را داشته باشید؛ به هر حال این وضعیت و خطر عوارض سلامتی که ممکن است با آن همراه باشد، می‌تواند ترسناک باشد و زندگی شما را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. با تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی می‌توان تا حدی این بیماری را کنترل کرد؛ اما شکی نیست که تشخیص دیابت نوع ۲ می‌تواند تشخیصی چالش برانگیز باشد.
زندگی با دیابت نوع ۲ الزاماً ویران کننده نیست. در حقیقت، وقتی در مورد این بیماری آموزش می‌بینید (مانند درک چگونگی ایجاد مقاومت به انسولین و چگونگی کاهش آن، دانستن نحوه تشخیص علائم دیابت و یادگیری این‌که چه چیزی بخورید) می‌توانید از منابع مورد نیاز برای داشتن یک زندگی شاد و سالم استفاده کنید.
پژوهش‌های منتشر شده در دسامبر ۲۰۱۷ در مجله BMJ نشان داد که شما حتی می‌توانید با اصلاح رژیم غذایی و شیوه زندگی خود، دیابت نوع ۲ را در مسیر بهبودی قرار دهید. از پیشرفتهای هیجان‌انگیز، استفاده از رژیم غذایی کتوژنیک با چربی بالا و کربوهیدرات کم است. رژیم غذایی به عنوان یک رویکرد درمانی برای مدیریت دیابت نوع ۲، در یک مقاله منتشر شده در سپتامبر ۲۰۱۸ در نشریه Expert Review of Endocrinology & Metabolism مورد بررسی قرار گرفت.
علاوه بر این، شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که یک روش جدید به‌نام «جراحی چاقی» می‌تواند دیابت نوع ۲ را به‌طور کامل معکوس کند.
در این مقاله، به بررسی این اطلاعات و موارد دیگر می‌پردازیم. دیابت نوع ۲ را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم و با هم هر آنچه را که باید در مورد دیابت نوع ۲ بدانیم، بررسی خواهیم کرد. با مجله‌ی دانستنی کیمازی همراه باشید.
علائم و نشانه‌های دیابت نوع ۲
بر اساس پژوهش‌های پیشین، در مراحل اولیه بیماری، دیابت نوع ۲ اغلب هیچ علامتی ندارد. با وجود این، شما باید از نشانه‌ها و علائم هشدار دهنده اولیه آگاه باشید. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی مایو کلینیک (برترین بیمارستان جهان) برخی از نشانه‌های دیابت نوع ۲ عبارتند از:
- تکرر ادرار و تشنگی شدید
- کاهش ناگهانی یا غیرمنتظره وزن
- افزایش گرسنگی
- تاری دید
- لکه‌های تیره و مخملی روی پوست که Acanthosis nigricans نامیده می‌شوند
- خستگی
- زخم‌هایی که خوب نمی‌شوند
اگر یک یا چند عامل خطر برای دیابت نوع ۲ دارید و متوجه هر یک از این علائم هستید، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید؛ زیرا ممکن است دیابت نوع ۲ داشته باشید و متوجه آن نشده‌اید.
علل و عوامل خطر دیابت نوع ۲
پژوهش‌گران نمی‌دانند چه چیزی باعث دیابت نوع ۲ می‌شود؛ اما بر این باور هستند که عوامل متعددی در این زمینه دخیل هستند. به گفته مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، این عوامل شامل ژنتیک و شیوه زندگی است.
ریشه دیابت نوع ۲، مقاومت به انسولین است و قبل از تشخیص دیابت نوع ۲، ممکن است شرایط پیش‌دیابت تشخیص داده شود.
مقاومت به انسولین
بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی NIDDK، دیابت نوع ۲ با قند خون بالایی مشخص می‌شود که بدن شما نمی‌تواند به تنهایی آن را کاهش دهد. قند خون بالا را «هیپرگلیسمی» می‌نامند و «هیپوگلیسمی» نیز به قند خون پایین گفته می‌شود.
انسولین، هورمونی است که به بدن شما اجازه می‌دهد قند خون را تنظیم کند. انسولین در لوزالمعده شما ساخته می‌شود. در اصل، مقاومت به انسولین حالتی است که در آن سلول‌های بدن به طور مؤثر از انسولین استفاده نمی‌کنند. در نتیجه، انسولین بیشتری برای انتقال قند خون (گلوکز) به سلول‌ها لازم است تا بلافاصله برای سوخت‌وساز استفاده شود یا برای استفاده بعدی ذخیره شود. کاهش بازدهی در رساندن گلوکز به سلول‌ها، مشکلی را برای عملکرد سلول ایجاد می‌کند. به گفته NIDDK، گلوکز به طور معمول سریع‌ترین و در دسترس‌ترین منبع انرژی بدن است.
این مؤسسه اشاره می‌کند که مقاومت به انسولین بلافاصله ایجاد نمی‌شود و اغلب افراد مبتلا به این مشکل، علائمی را نشان نمی‌دهند که این امر ممکن است تشخیص بیماری را سخت‌تر کند.
با افزایش مقاومت بدن به انسولین، لوزالمعده با آزادسازی مقدار بیشتری انسولین واکنش نشان می‌دهد. این سطح بالاتر از حد معمول انسولین در جریان خون «هایپرینسولینمی» نامیده می‌شود.
پیش دیابت
مقاومت به انسولین باعث افزایش فعالیت لوزالمعده شما می‌شود. ممکن است لوزالمعده بتواند برای مدتی با افزایش تقاضای بدن برای انسولین فعالیت خود را افزایش دهد؛ اما بالاخره محدودیتی در ظرفیت تولید انسولین وجود دارد و در نهایت قند خون شما افزایش می‌یابد که این اتفاق منجر به پیش‌دیابت و دیابت نوع ۲ می‌شود.
تشخیص پیش‌دیابت به این معنا نیست که قطعاً به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوید. پزوهش‌گران تأکید می‌کنند که تشخیص سریع پیش‌دیابت و سپس تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی می‌تواند از بدتر شدن وضعیت سلامت شما جلوگیری کند.
بر اساس گزارش CDC، پیش‌دیابت و دیابت نوع ۲ یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در جهان هستند که در مجموع بیش از ۱۰۰ میلیون آمریکایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. با وجود این، طبق مقاله‌ای که سال ۲۰۱۶ میلادی در نشریه Current Cardiology Reports منتشر شد، پزوهش‌گران هنوز کاملاً مطمئن نیستند که کدام ژن‌ها باعث مقاومت به انسولین می‌شوند.
عوامل خطر دیابت نوع ۲
همان‌طور که گفته شد، دیابت نوع ۲ یک بیماری چند عاملی است. این بدان معناست که شما نمی‌توانید صرفاً خوردن شکر را متوقف کرده یا برای جلوگیری از ایجاد این بیماری، سبک زندگی سالمی را شروع کنید.
در این‌جا برخی از عواملی که ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را تحت تأثیر قرار دهند، با هم بررسی می‌کنیم.
چاقی: چاق بودن یا اضافه وزن، شما را به‌طور قابل توجهی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می‌دهد. به گفته مؤسسه ملی قلب، ریه و خون (NHLBI)، شاخص توده بدن (BMI) چاق بودن یا اضافه وزن افراد را تعیین می‌کند.
عادات غذایی ناسالم: انجمن دیابت آمریکا (ADA) تأکید می‌کند که خوردن بیش از حد انواع غذاهای ناسالم و فست‌فود می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد. مطالعات نشان داده است که خوردن غذاهای سرشار از کالری، غذا‌ها و نوشیدنی‌های فرآوری شده و غذاهای سرشار از مواد مغذی کم ارزش، می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. غذا‌ها و نوشیدنی‌هایی که باید مصرف آن‌ها را قطع یا محدود کنید عبارتند از: نان سفید، چیپس، کلوچه، کیک، نوشابه و آب میوه. غذا‌ها و نوشیدنی‌هایی که باید در اولویت قرار گیرند شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، آب و چای است.
بیش از حد تلویزیون نگاه کردن: دانشکده بهداشت عمومی چان خاطرنشان می‌کند که تماشای زیاد تلویزیون (و به‌طور کلی زیاد نشستن) ممکن است خطر ابتلا به چاقی، دیابت نوع ۲ و سایر بیماری‌ها را افزایش دهد.
به اندازه کافی ورزش نکردن: به گفته مؤسسه سلامتی جان مویر، همان‌طور که چربی بدن با انسولین و سایر هورمون‌ها بر توسعه دیابت تأثیر می‌گذارد، ماهیچه‌ها نیز می‌توانند تأثیر مشابهی را ایجاد کنند. توده عضلانی بدون چربی، که می‌تواند با تمرینات قلبی عروقی و تمرینات قدرتی افزایش یابد، در محافظت از بدن در برابر مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ نقش دارد.
عادات خواب: اختلالات خواب می‌توانند با افزایش تقاضا در لوزالمعده بر تعادل انسولین و قند خون بدن تأثیر بگذارند. با گذشت زمان، این می‌تواند منجر به دیابت نوع ۲ شود.
سندروم تخمدان پلی کیستیک: بر اساس یک مطالعه منتشر شده در آگوست ۲۰۱۷ در مجله Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism، برخی تخمین‌ها می‌گویند یک زن مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (اختلال عدم تعادل هورمونی) در مقایسه با هم‌سالان خود که سندروم تخمدان پلی کیستیک ندارند، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ است. مقاومت به انسولین و چاقی نیز تشدید کننده این شرایط سلامتی هستند.
سن بالاتر از ۴۵ سال: بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی ADA، هر چه سن شما بالاتر می‌رود، احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر می‌شود؛ اما در سال‌های اخیر، تعداد فزاینده‌ای از کودکان و نوجوانان مبتلا به پیش‌دیابت و دیابت نوع ۲ تشخیص داده شده‌اند.
آیا دیابت نوع ۲ ژنتیکی است؟
مستقل از رژیم غذایی و سبک زندگی، ژنتیک شما می‌تواند بر خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ نیز تأثیر بگذارد.
بر اساس مقاله‌ای که در دسامبر ۲۰۱۳ در مجله بریتانیایی Clinical Pharmacology منتشر شد، پژوهش‌های انجام شده روی دوقلو‌ها این موضوع را تأیید می‌کند. دوقلو‌های همسان در مقایسه با دوقلو‌هایی که غیر همسان هستند، بیشتر در معرض دیابت هستند. داشتن یکی از بستگان مبتلا به دیابت ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را در شما تا ۴ برابر افزایش دهد.
بر اساس مقاله‌ای که در دسامبر ۲۰۱۳ در مجله Current Diabetes Reports منتشر شد، قومیت یا نژاد شما نیز ممکن است بر خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ تأثیر بگذارد. داده‌های موجود در این مقاله نشان می‌دهد که آمریکایی‌های آفریقایی تبار، آمریکایی‌های اسپانیایی تبار یا لاتین و برخی گروه‌های بومی آمریکایی بیشتر از قفقازی‌ها در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند.
دیابت نوع ۲ چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص سریع برای درمان موفقیت‌آمیز دیابت نوع ۲ بسیار مهم است. در مقاله‌ای در ژانویه ۲۰۱۹ در مورد مراقبت از دیابت منتشر شد، ADA توصیه می‌کند که در سن ۴۵ سالگی یا بیشتر و در شرایطی که فرد اضافه وزن دارد، باید هر سه سال یک‌بار برای این بیماری غربال‌گری شود.
برای غربال‌گری دیابت نوع ۲، پزشک ممکن است یکی از آزمایش‌های زیر را در بیمارستان انجام دهد:
آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (A1C): آزمایش A1C، اندازه‌گیری متوسط قند خون دو تا سه ماهه شما است. اگر نتیجه آزمایش A1C ۵.۷ یا کم‌تر باشد، طبیعی است و هر چیزی بین ۵.۷ تا ۶.۴ درصد نشان‌دهنده پیش‌دیابت است و در دو آزمایش مختلف میزان ۶.۵ درصد یا بالاتر نشان می‌دهد که شما دیابت دارید.
آزمایش گلوکز ناشتا :به گزارش مدلاین پلاس، این آزمایش شامل دادن نمونه خون پس از هشت ساعت ناشتایی است. اگر سطح قند خون ناشتا کم‌تر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) دارید، سطح قند خون شما طبیعی است؛ اما اگر سطح قند خون ناشتا شما از ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، پیش‌دیابت دارید و اگر در دو آزمایش مجزا مشخص شود که سطح قند خون ناشتا شما از ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بیشتر است، متأسفانه شما دیابت دارید.
آزمایش A1C و آزمایش گلوکز ناشتا، آزمایش‌های متداولی هستند که برای تشخیص دیابت استفاده می‌شوند؛ اما اگر باردار هستید یا سویه هموگلوبین دارید، پزشک شما ممکن است از روش دیگری استفاده کند. دیگر آزمایش‌های تشخیص دیابت عبارتند از:
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی
- آزمایش تصادفی قند خون
پیش آگهی دیابت نوع ۲
پیش آگهی دیابت به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله طول مدت بیماری، وضعیت بیماری و عوامل ژنتیکی. پژوهش‌های قبلی نشان داده‌اند که اگر برای مدت طولانی دیابت را به طور اصولی کنترل نکرده‌اید، احتمال پدید آمدن عوارضی مانند بیماری‌های قلبی و نوروپاتی بیشتر است.
متأسفانه، طول عمر افراد مبتلا به دیابت نسبت به افرادی که این وضعیت را ندارند، کوتاه‌تر است. با وجود این، توجه به این نکته ضروری است که در گذشته درمان‌های پیشرفتهای که امروزه در دسترس هستند، وجود نداشته است و لازم است که در مورد طول عمر افراد مبتلا به دیابت باز هم تحقیق شود.
نیازی نیست که امید خود را از دست دهید، این‌ها آمار کلی هستند. تشخیص سریع بیماری می‌تواند به شما کمک کند تا سلامت خود را به درستی تنظیم کرده و خطر عوارض را کاهش دهید.
در واقع، اگر مراقب مدیریت قند خون خود با رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، مصرف داروهای تجویز شده و کاهش وزن باشید، ممکن است کیفیت زندگی خود را با دیابت بهتر از قبل کنید.
مدت زمان دیابت نوع ۲
اگرچه تغییر در رژیم غذایی و شیوه زندگی شما و داروهای خوراکی و تزریقی (مانند انسولین) می‌تواند به مدیریت دیابت نوع ۲ کمک کند؛ اما نوع جدی این بیماری برای مقاومت به انسولین قابل درمان نیست.
بر اسا اطلاعات ارائه شده از سوی برنامه ملی پیشگیری از دیابت (DPP)، یکی از راه‌های کاهش سطح قند خون، کاهش ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن است. داوطلبانی که در آزمایش شرکت داشتند و این کار را انجام دادند و حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش کردند، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را ۵۸ درصد کاهش دادند. دانشکده بهداشت عمومی چان نیز خاطرنشان می‌کند که پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کاهش وزن اضافی می‌تواند مدیریت دیابت نوع ۲ را بهبود ببخشد.
به گفته دانشگاه هاروارد، با گذشت زمان، ممکن است نیاز به درمان‌های اضافی داشته باشید تا بتوانید به شکل بهتری قند خون ناسالم خود و انسولین را کنترل کنید. این کارها به شما در مدیریت قند خون کمک می‌کند.
هیپرگلیسمی و هیپوگلیسمی
اگر دیابت نوع ۲ دارید، در معرض خطر قند خون بالا و قند خون پایین هستید. جلوگیری از این دوره‌ها مستلزم آگاهی از علائم، علل و گزینه‌های درمانی است تا قند خون شما به محدوده سالم بازگردد.
هیپرگلیسمی (قند خون بالا)
بین وعده‌های غذایی، غلظت قند خون برای افراد بدون دیابت بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر متغیر است. طبق مقاله‌ای که در مجله Diabetes Self-Management منتشر شد، غلظت قند خون بعد از غذا ممکن است به ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد؛ اما به‌ندرت از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بیشتر می‌شود.
اما اگر شما مبتلا به دیابت نوع ۲ هستید، سطح قند خون می‌تواند بسیار بالاتر برود و به ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، ۳۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا حتی ۴۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و فراتر از آن برسد. سطح قند خون بسیار بالاتر خواهد رفت مگر این‌که اقدامات لازم را برای کاهش آن انجام دهید.
قند خون بالا همیشه علائم ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین مهم است که قند خون خود را به‌طور منظم بررسی کنید و طبق توصیه پزشک این روند را ادامه دهید.
علائم هیپرگلیسمی (قند خون بالا) شامل موارد زیر است:
- تکرر ادرار
- تشنگی شدید
- احساس خستگی و ضعف
- تاری دید
- احساس گرسنگی حتی پس از خوردن غذا
اگر دیابت نوع ۲ در شما تشخیص داده شده است، می‌توانید با کمک پزشک خود یک برنامه درمانی تهیه کنید تا بتوانید آن را تا حد ممکن در محدوده سالم نگه دارید. حتی پس از شروع درمان، ممکن است گاهی اوقات به افزایش قند خون مبتلا شوید.
برخی از دلایلی که قند خون ممکن است بیش از حد بالا برود عبارتند از:
- عدم مصرف داروهای تجویز شده یا مصرف دارو در زمان‌های اشتباه یا با مقادیر نامناسب
- خوردن وعده‌های غذایی زیاد؛ به ویژه غذا‌هایی با کربوهیدرات بیشتر از حد سالم
- نداشتن خواب کافی
- تجربه استرس عاطفی
- انجام تمرینات ورزشی شدید
- داشتن بیماری یا عفونت
هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
اگرچه قند خون پایین در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ شایع‌تر است؛ اما افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز به ویژه اگر از انسولین استفاده می‌کنند، می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند،.
به گزارش مدلاین پلاس، برای افراد دیابتی، هیپوگلیسمی، افت قند خون به زیر ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر در نظر گرفته می‌شود.
پزشکان هشدار می‌دهند که اگر اتفاقات زیر رخ دهند، ممکست هیپوگلیسمی نیز رخ دهد:
- ذخیره گلوکز بدن شما خیلی سریع مصرف می‌شود.
- گلوکز به آرامی وارد جریان خون شما می‌شود.
- انسولین زیادی در جریان خون شما وجود دارد.
بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی ADA، علائم قند خون پایین در همه افراد یکسان نیست؛ اما برخی از علائم رایج وجود دارند که باید مراقب آن‌ها باشید:
- گرسنگی ناگهانی و شدید
- سرگیجه یا سبکی سر
- تعریق زیاد (اغلب ناگهانی و بدون در نظر گرفتن درجه حرارت)
- لرزش یا لرز ناگهانی
- احساس ناگهانی اضطراب
- تحریک‌پذیری، تغییرات خلقی و طغیان‌های احساسی ناگهانی که بخشی از رفتار عادی شما نیستند
- سردرگمی یا ناتوانی در تمرکز
- ضعف یا خواب آلودگی
- تاری دید
- لکنت زبان
- اختلالات خواب شامل تعریق شبانه، کابوس، بیدار شدن ناگهانی و گریه کردن یا احساس گیجی هنگام بیدار شدن از خواب
- اگر هیپوگلیسمی بلافاصله درمان نشود، قند خون پایین ممکن است منجر به عوارض تهدید‌کننده زندگی مانند تشنج، کما یا حتی مرگ شود.
افراد مبتلا به دیابت در موارد زیر ممکن است دچار افت قند شوند:
- انسولین یا داروی دیابت خوراکی را مصرف می‌کنند؛ اما سپس وعده غذایی خود را حذف می‌کنند، خوردن غذا را به تأخیر می‌اندازند یا غذای بسیار کمی می‌خورند.
- به‌عنوان یکی از عارضه‌های جانبی سایر داروهای دیابت ایجاد شود.
- به طور شدید و بدون دریافت غذای کافی ورزش کنند.
- بیش از حد الکل بنوشند.
اگر مبتلا به دیابت نوع ۲ هستید، احتمالاً با پزشک خود در مورد نحوه درمان خود برای کاهش قند خون صحبت کرده‌اید.
اگر احساس می‌کنید قند خون شما افت کرده است، قند خون خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید علائم شما مربوط به هیپوگلیسمی است و نه چیز دیگری مانند استرس. بعد، ۱۵ تا ۲۰ گرم کربوهیدرات ساده را به سرعت مصرف کنید.
بعد از ۱۵ دقیقه سطح گلوکز خون خود را دوباره بررسی کنید. به گفته ADA، اگر هنوز هم سطح قندخون کم است، ۱۵ تا ۲۰ گرم کربوهیدرات ساده دیگر بخورید. کربوهیدرات‌های ساده که قندهای ساده، قندها یا ساکاریدها نیز نامیده می‌شوند، بین ۱ تا ۱۰ مولکول قند دارند و در میوه‌ها، سبزیجات و محصولات لبنی وجود دارند. آن‌هایی که دارای یک یا دو مولکول قند هستند، به ترتیب مونوساکاریدها و دی‌ساکاریدها نامیده می‌شوند و آن‌هایی که حاوی حداکثر ۱۰ مولکول قند هستند، الیگوساکاریدها نامیده می‌شوند.
لاکتوز (قند اصلی شیر حیوانات) دی ساکاریدی است که شامل گلوکز و گالاکتوز مونوساکاریدها است؛ اما الیگوساکاریدها، کربوهیدرات‌های پروبیوتیک متوسط هستند که در غذاهای غنی از فیبر و شیر انسان وجود دارند.
منابع خوب کربوهیدرات‌های ساده (که به سرعت هضم و جذب می‌شوند) برای درمان هیپوگلیسمی عبارتند از:
- قرص گلوکز
- ژل گلوکز
- آب میوه یا نوشابه معمولی (بدون رژیم)
- شکر، عسل یا شربت ذرت
- کشمش
- آب نبات سفت، آب‌نبات ژله‌ای، یا پاستیل
اگر خودتان نمی‌توانید تزریق گلوکاگون را انجام دهید، باید به اعضای خانواده، همکاران و سایر افرادی که با آن‌ها در تماس نزدیک هستید چگونگی تزریق گلوکاگون آموزش داده شود. آن‌ها باید بدانند که چگونه تزریق گلوکاگون را در صورت بروز یک رویداد شدید قند خون در شما انجام دهند و به گفته سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، در حال حاضر گزینه‌های دیگری برای مدیریت این وضع مانند سرنگ از قبل پر شده (Gvoke) و گلوکاگون داخل بینی (Bakssimi) نیز وجود دارد.
گزینه‌های درمانی و دارویی برای دیابت نوع ۲
اگر دیابت نوع ۲ در شما تشخیص داده شده است، گزینه‌های درمانی مختلفی در اختیار دارید.
گزینه‌های دارویی
به‌عنوان مثال، ممکن است داروی خوراکی گلوکوفاژ (متفورمین) برای شما تجویز شود که می‌تواند سطح قند خون شما را کاهش دهد.
متفورمین اولین داروی خطی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ است؛ اما این تنها داروی دیابتی نیست که در اختیار شماست.
موارد دیگر عبارتند از:
سولفونیل اوره ها و مگلیتینیدها: به گفته دانشکده پزشکی جان هاپکینز، این نوع دارو‌ها باعث تحریک لوزالمعده برای تولید انسولین بیشتر می‌شوند.
مهارکننده‌های آلفا گلوکوزیداز: این دارو‌ها می‌توانند هضم برخی از کربوهیدرات‌ها را کند کرده و از افزایش قند خون بعد از غذا جلوگیری کنند.
تیازولیدیندیون‌ها (TZDs): این گروه از دارو‌ها به افزایش حساسیت به انسولین کمک می‌کنند و به نوبه خود سطح قند خون شما را تثبیت می‌کنند.
آنتاگونیست‌های GLP-1: این دسته از دارو‌ها به افزایش ترشح انسولین در پاسخ به گلوکز کمک می‌کنند و جذب گلوکز را در روده کُند می‌کنند.
مهارکننده‌های DPP-4: این دارو‌ها مانع از فعالیت آنزیمی به نام دی‌پپتیدیل پپتیداز-۴ در بدن می‌شوند. این آنزیم که مانع از تجزیه GLP-1 در بدن می‌شود. GLP-1 هورمونی است که در پاسخ به گلوکز، ترشح انسولین را افزایش می‌دهد و جذب گلوکز را از روده کُند می‌کند.
مهارکننده‌های SGLT-2: بر اساس یک بررسی که در دسامبر ۲۰۱۴ در مجله Diabetes Therapy منتشر شد، این داروهای نسبتاً جدید با کند کردن میزان جذب مجدد گلوکز توسط کلیه، ادفع گلوکز را از طریق ادرار تسهیل می‌کنند.
درمان‌های جایگزین و مکمل
جدا از این گزینه‌های درمانی، مدیریت مؤثر دیابت به معنای اتخاذ یک رویکرد جامع است. شما باید خوب غذا بخورید، ورزش کنید، استرس را مدیریت کنید و به اندازه کافی بخوابید؛ زیرا همه این عوامل می‌توانند بر سطح قند خون شما تأثیر بگذارند.
بیمارستان مایو کلینیک خاطرنشان می‌کند که هیچ درمان جایگزینی برای کاهش قند خون یا بهبود دیابت نوع ۲ وجود ندارد؛ اما برخی از افراد با رژیم کتو درمانی همراه با برخی مکمل‌ها موفق شده‌اند که بیماری خود را تا حدی مدیریت کنند.
اگر به یکی از این گزینه‌ها علاقه دارید، به خصوص اگر از دارو یا انسولین استفاده می‌کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
خود مراقبتی
حفظ دیابت در سطح سالم نیز مستلزم مراقبت از خود است؛ مانند محافظت از پا، رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت از سلامت روانی خود. با توجه به مقاله‌ای که در ژوئن ۲۰۱۴ در نشریه Current Diabetes Reports منتشر شد، ابتلا به دیابت خطر ابتلا به افسردگی را دو چندان می‌کند و با وجود این، پزشکان معمولاً این تشخیص را در افراد نادیده می‌گیرند یا از آن اطلاعی ندارند.
بر اساس مطالعه‌ای که در آگوست ۲۰۱۵ در Annals of Family Medicine منتشر شد، داشتن حمایت از سوی هم‌سالان یکی از راه‌های مؤثر برای مدیریت سلامت روانی و همچنین سلامت کلی شما با دیابت نوع ۲ است.
گزینه‌های انسولین برای دیابت نوع ۲
اگر نمی‌توانید قند خون خود را با داروهای تزریقی خوراکی یا غیر انسولینی، رژیم غذایی و شیوه زندگی کنترل کنید، ممکن است لازم باشد انسولین بازال یا بولوس را به برنامه درمانی خود اضافه کنید.
در ادامه تفاوت آن‌ها گفته شده است:
انسولین بازال: بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی دانشکده پزشکی جان هاپکینز، این نوع انسولین به کنترل قند خون شما در بین وعده‌های غذایی یا شب هنگام خواب کمک می‌کند.
انسولین بولوس: این نوع انسولین سریع یا خیلی سریع عمل می‌کند. شما معمولاً آن را باید قبل از خوردن غذا مصرف کنید.
جراحی چاقی و دیابت نوع ۲
براساس یک بررسی که در فوریه ۲۰۱۹ میلادی در نشریه Diabetes Care منتشر شد، جراحی چاقی یکی از گزینه‌های درمانی دیگر برای مدیریت دیابت نوع ۲ است. اگرچه جراحی چاقی با برخی از خطرات همراه است؛ اما پژوهش‌های قبلی نشان داده‌اند که ممکن است جراحی چاقی بتواند دیابت نوع ۲ را در برخی افراد معکوس کند.
رژیم غذایی دیابت نوع ۲: چه چیزی می‌توانید بخورید؟
هنگام ابتلا به دیابت، مهم است که از خوردن بسیاری از تنقلات بسته‌بندی شده و فرآوری شده مانند کلوچه، چیپس، کیک، گرانولو و امثال آن به جای غذاهای تازه و کامل، مانند میوه‌های غنی از فیبر، سبزیجات و غلات کامل خودداری کنید. بر اساس یک متاآنالیز که چند سال پیش انجام شد، خوردن غذاهای سرشار از فیبر می‌تواند به ثابت نگه داشتن سطح قند خون و سیر شدن شما کمک کند و به طور بالقوه باعث کاهش وزن و بهبود حساسیت به انسولین شود.
اگر اضافه وزن دارید، نظارت بر میزان کالری دریافتی شما مفید خواهد بود؛ اما همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ باید میزان کربوهیدرات مصرفی خود را مدیریت کنند. انجام این کار می‌تواند مشکل باشد؛ زیرا کربوهیدرات‌ها در بسیاری از غذاهای رایج که ممکن است قبلاً بخورید وجود دارند. منابع خوب و بد کربوهیدرات را به یاد داشته باشید. به‌عنوان مثال، میوه‌ها و سبزیجات منابع خوبی هستند، در حالی که شیرینی و و سایر محصولات شیرین منابع بدی هستند. رعایت زمان وعده‌های غذایی منظم می‌تواند قند خون شما را ثابت نگه دارد. حتی اگر دیابت هم ندارید، سعی کنید با احتیاط غذا بخورید.
همچنین، لازم است بدانید که تشخیص دیابت به این معنا نیست که نمی‌توانید غذاهای مورد علاقه خود را بخورید. رژیم دیابت اساساً یک رژیم غذایی سالم برای همه است! برای تهیه یک برنامه غذایی شخصی می‌توانید با یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی مشورت کنید و اگر غذاهای جدید را به رژیم غذایی خود اضافه می‌کنید، قند خون خود را حتماً به‌طور منظم پیگیری کنید.
در حال حاضر چیزی به‌عنوان «رژیم دیابت» وجود ندارد؛ اما انتخاب مواد غذایی می‌تواند نقش مهمی در کنترل قند خون شما داشته باشد.
اگر به برنامه رژیم غذایی خاصی علاقه دارید، با یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی و مربی معتبر دیابت مشورت کنید. این افراد می‌توانند به شما کمک کنند تا در مسیر کنترل بیماری حرکت کنید.
بر اساس پژوهش‌های گذشته، رژیم غذایی مدیترانه‌ای که بر خوردن ماهی، روغن زیتون، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل تمرکز دارد، می‌تواند در مدیریت دیابت نوع ۲ کمک کند. رژیم‌های کم کربوهیدرات نیز فراوان هستند. این رژیم‌ها ممکن است به افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز کمک کنند؛ زیرا شمارش کربوهیدرات‌ها می‌تواند یک ابزار مؤثر برای مدیریت قند خون باشد.
رژیم کتو برای دیابت نوع ۲: آیا مؤثر است؟
یکی از رایج‌ترین روش‌هایی که افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ برای کاهش قند خون خود استفاده می‌کنند، کاهش شدید مصرف کربوهیدرات‌ها است. در بررسی ویژه‌ای که سال ۲۰۱۸ میلادی در مجله Endocrinology & Metabolism چاپ شد، گفته شده است که شمارش کربوهیدرات در صورت ابتلا به دیابت ضروری است؛ اما رژیم‌های شدید مانند رژیم کتوژنیک که مصرف کربوهیدرات را تا ۵ درصد از کالری روزانه شما کاهش می‌دهند، برای برخی افراد مبتلا به دیابت خطرناک است.
رژیم کتوژنیک یا کتو نیاز به افزایش چشمگیر مصرف چربی و مصرف مقدار متوسط پروتئین و مقدار بسیار کم کربوهیدرات دارد. با این هدف، بدن شما را وارد حالت متابولیکی طبیعی به‌نام کتوز می‌کند که در آن بدن برای تأمین انرژی، به جای کربوهیدرات به سوزاندن چربی متکی است. لازم است بدانید که کتوز با کتواسیدوز دیابتی متفاوت است. کتواسیدوز یک وضعیت اورژانسی است و زمانی رخ می‌دهد که سطح انسولین بسیار پایین بوده و سطوح کتون‌ها بالا باشد. کتون‌ها محصولات جانبی سوخت و ساز بدن هستند که در صورت کمبود کربوهیدرات در خون آزاد می‌شوند.
یک بررسی قبلی نشان داد که رژیم کتوژنیک می‌تواند منجر به کاهش سریع وزن شود و حتی به بهبود دیابت کمک کند. مطالعه دیگری که در‌آوریل ۲۰۱۸ در مجله Diabetes Therapy منتشر شد، نشان داد که همکاری با پزشک برای اطمینان از نیاز‌های تغذیه‌ای شما بسیار مهم است و اگر از داروهای دیابت استفاده می‌کنید، لازم است که حتماً با پزشک در مورد رژیم غذایی خود مشورت کنید. مطالعات کوتاه مدت نشان می‌دهند که رژیم کتو برای کنترل قند خون، کاهش وزن و کاهش وابستگی به دارو مفید است؛ اما داده‌های طولانی مدت هنوز در دست نیست.
برخی از خطرات رژیم کتو شامل قند خون پایین، تداخل منفی دارو‌ها و کمبود مواد مغذی است. بر اساس یک بررسی، افرادی که باید از رژیم کتو اجتناب کنند عبارتند از: آن دسته افرادی که دچار آسیب کلیوی یا بیماری هستند، زنان باردار یا شیرده و افرادی که به دلیل فشار خون بالا، کلسترول بالا یا سابقه خانوادگی در معرض خطر بیماری قلبی هستند.
پیشگیری از دیابت نوع ۲
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ وجود ندارد؛ اما حفظ وزن سالم، پیروی از رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به جلوگیری از بیماری کمک کند. مؤسسه سلامتی جان مویر می‌گوید: کاهش عوامل خطر مانند کلسترول بالا و فشار خون بالا نیز می‌تواند در پیشگیری از دیابت نوع ۲ نقش داشته باشد.
عوارض دیابت نوع ۲
در صورت تشخیص دیابت نوع ۲، ممکن است نگرانی یا ترسی در مورد چشم انداز عوارض سلامتی آینده مانند قطع عضو، بیماری قلبی و از دست دادن بینایی داشته باشید؛ اما زندگی با این بیماری الزاماق به معنای تجربه‌ی عوارض ناخوشایند نیست.
پیشگیری از عوارض دیابت نوع ۲
بر اساس پژوهش‌های گذشته، عوارض طولانی مدت دیابت نوع ۲ قابل پیشگیری هستند و در برخی موارد برطرف یا کند می‌شوند. برای جلوگیری از عوارض دیابت نوع ۲ لازم است که کارهای زیر را به‌طور منظم انجام دهید.
- کنترل قند خون
- کنترل فشار خون
- کنترل کلسترول خون
شما باید در هر ملاقات با پزشک خود میزان کنترل قند خون و نحوه حفظ یا بهبود آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
اگر چندین سال است که با دیابت زندگی می‌کنید یا مسن هستید، کنترل سطوح A1C شما اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا طبق یک بررسی که در سال‌های اخیر انجام شد، شما در معرض خطر بیشتری برای ایجاد عوارض دیابت نوع ۲ هستید.
مشکلات سلامتی مرتبط با دیابت نوع ۲
اگر قند خون شما اغلب نامتعادل است، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عوارض دیابت نوع ۲ باشید. برخی از این عوارض عبارتند از:
بیماری قلبی عروقی: به گزارش NHLBI، افراد دیابتی بیشتر از افراد بدون دیابت در معرض بیماری‌های قلبی هستند. از نظر آماری، افرادی که در سنین پایین به دیابت مبتلا می‌شوند بیشتر از افراد مسن‌تر به بیماری قلبی مبتلا می‌شوند و اشکال شدیدتری از بیماری قلبی دارند. CDC اشاره می‌کند که افراد مبتلا به دیابت نیز حدود دو برابر بیشتر از افرادی که دیابت ندارند بر اثر بیماری قلبی جان خود را از دست می‌دهند.
CDC اشاره می‌کند که کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی یا درمان آن، مستلزم ترکیبی از تغییرات در شیوه زندگی است و ممکن است شامل دارو باشد یا نباشد.
رتینوپاتی دیابتی: در رتینوپاتی دیابتی، قند خون بالا باعث ضعیف شدن مویرگ‌های تأمین کننده شبکیه (لایه بافت حساس به نور در پشت چشم) می‌شود. مویرگ‌ها سپس متورم می‌شوند، مسدود می‌شوند یا خون به مرکز چشم نشت می‌کند و باعث تاری دید می‌شود. در مراحل پیشرفته، عروق خونی جدید غیرطبیعی رشد می‌کنند.
به گفته انجمن بینایی سنجی آمریکا، هنگامی که این عروق جدید خون نشت می‌کنند، نتیجه می‌تواند ضعیفی شدید بینایی یا کوری باشد.
نوروپاتی دیابتی: نوروپاتی یا آسیب عصبی می‌تواند بر هر عصبی در بدن شما تأثیر بگذارد. بیشتر اوقات، اعصاب پا، ساق، دست و بازو‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت نوروپاتی محیطی نامیده می‌شود. نوروپاتی محیطی می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن، سوزش، درد یا بی‌حسی در مناطق آسیب دیده شود.
کنترل درد نوروپاتی محیطی دشوار است، اگرچه برخی متخصصان، محصولات موضعی حاوی کپسایسین را مفید می‌دانند. دیگر داروهای تجویزی که ممکن است به کاهش درد ناشی از نوروپاتی محیطی کمک کنند، شامل انواع داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج است.
نفروپاتی دیابتی (بیماری کلیوی): در نفروپاتی دیابتی، نفرون‌ها یا واحد‌های فیلتر‌کننده کلیه‌ها در اثر قند خون مزمن بالا آسیب می‌بینند. فشار خون بالا نیز مشکل را تشدید می‌کند و به نظر می‌رسد کلسترول بالا نیز در این مشکل دخیل است.
در مراحل اولیه نفروپاتی دیابتی، ممکن است هیچ علائمی مشاهده نکنید؛ اما آزمایش‌های استاندارد خون و ادرار می‌توانند علائم اولیه اختلال عملکرد را تشخیص دهند و درمان اولیه می‌تواند پیشرفت آن را متوقف یا کُند کند.
بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی بیمارستان مایو کلینیک، تا ۲۵ درصد از افراد مبتلا به دیابت ممکن است به بیماری کلیوی مبتلا شوند.
زخم دیابتی: افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به زخم پا (زخم باز) هستند. زخم دیابتی اغلب بدون درد است و ممکن است افراد در ابتدا حتی از وجود آن مطلع نباشند. التیام این زخم‌های پا می‌تواند چندین هفته طول بکشد و دلیل اصلی بستری شدن بیماران دیابتی در بیمارستان است.
اگر دیابت دارید معاینه منظم پا‌ها اهمیت بسیاری دارد. به این ترتیب، شما می‌توانید زخم‌های دیابتی را بهتر تشخیص دهید و در صورت نیاز آن‌ها را سریعاً درمان کنید. اگر مبتلا به دیابت هستید، ممکن است با مسائل جنسی، بیماری‌های لثه، آپنه خواب و ضایعات قرمز یا قهوه‌ای (درموپاتی دیابتی) نیز برخورد کنید.
پژوهش‌ها و آمار: چه کسانی دیابت نوع ۲ دارند؟
بر اساس داده‌های CDC، همان‌طور که گفته شد، تقریباً ۳۰.۳ میلیون نفر در آمریکا مبتلا به دیابت هستند و اکثریت با نوع ۲ زندگی می‌کنند. در سال ۲۰۱۴ سازمان بهداشت جهانی تخمین زد که بیش از ۴۲۲ میلیون نفر به در جهان به دیابت مبتلا هستند.
اضافه وزن یا چاقی، عوامل خطرساز دیابت نوع ۲ هستند و قومیت و نژاد نیز همین‌طور است. برای اکثر گروه‌های افراد، داشتن شاخص توده بدنی ۲۵ یا بیشتر، یک عامل خطر برای دیابت نوع ۲ است. به‌طور خاص، داشتن شاخص توده بدنی ۲۳ یا بالاتر یک عامل خطر برای آمریکایی‌های آسیایی‌تبار و داشتن شاخص توده بدنی ۲۶ یا بیشتر، برای همه‌ی افراد خطرناک است.
شرایط و عوامل مرتبط با دیابت نوع ۲
در حالی که دیابت نوع ۲ چند عاملی است (به این معنی که هیچ علت واحدی وجود ندارد)؛ اما شرایط خاصی در ارتباط با این بیماری وجود دارد.
با توجه به اطلاعات ارائه شده از سوی بیمارستان کلیولند کلینیک (دومین بیمارستان برتر جهان)، شرایط مربوط به دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر است:
- چاقی
- بیماری قلبی
- بیماری عروق محیطی
- سکته
- نوروپاتی
- نفروپاتی
- رتینوپاتی
- گلوکوم
- آب مروارید
خبر خوب این است که کنترل دقیق قند خون، از طریق رژیم غذایی، ورزش و دارو‌ها، می‌تواند از این بیماری‌های همراه جلوگیری کند. بر اساس مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۸ در مجله Diabetes Care منتشر شد، دریافت حمایت از هم‌سالان نیز می‌تواند به‌طور بالقوه باعث کاهش بستری شدن و میزان افسردگی شود.
نکاتی برای زندگی طولانی مدت با دیابت نوع ۲
متأسفانه، پیری خود یک عامل خطر برای دیابت نوع ۲ است؛ بنابراین بر اساس پژوهش‌های گذشته، هرچه مدت زمان طولانی‌تری با دیابت زندگی کنید، احتمال ابتلا به عوارض سلامتی بیشتر می‌شود.
رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند تا سالم بمانید و قند خون خود را کنترل کنید:
- به تیم پزشکی خود متکی باشید که ممکن است شامل یک متخصص غدد درون ریز، یک متخصص اطفال، یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی و یک مربی معتبر دیابت و سایر متخصصان بهداشت باشد. در بسیاری از موارد، پزشک مراقبت اولیه شما ارائه دهنده اصلی مراقبت‌های بهداشتی شما برای مراقبت از دیابت خواهد بود.
- به برنامه دارویی خود پایبند باشید و برای تعدیل داروهای احتمالی آماده باشید.
- در صورت نیاز و توصیه پزشک انسولین مصرف کنید.
- سیگار نکشید، یا این عادت را ترک کنید.
- غذاهای دوستدار دیابت بخورید و کنترل عادت‌ها را تمرین کنید.
- به‌طور منظم ورزش کنید.
- به‌طور مرتب قند خون خود را چک کنید.
دیابت نوع ۲ و کووید ۱۹
CDC خاطرنشان می‌کند که ابتلا به دیابت نوع ۲ احتمال این‌که شما با عوارض ناشی از کویید ۱۹ روبه‌رو شوید را افزایش می‌دهد. با وجود این، مدیریت صحیح قند خون می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند.
