کم خونی در بزرگسالان چه علائمی دارد؟

کم‌ خونی یکی از اختلالات خونی شناخته شده در جهان است که میلیون‌ها نفر با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

شایع‌ترین بیماری در جهان به خصوص در بین بانوان، کم خونی و فقر آهن است. کم خونی اگر به صورت جدی پیگیری و درمان نشود برای شخص مبتلا می‌تواند مشکلاتی را به همراه داشته باشد. عموماً تشخیص کم خونی به صورت بالینی در مراحل اولیه کمی دشوار است؛ اما در حالت پیشرفته علائمی از خود نشان می‌دهد که به راحتی قابل تشخیص هستند. به هر حال برای تشخیص شدت و نوع کم خونی حتما باید به پزشک مراجعه کرد تا ضمن انجام آزمایش‌های تشخیصی، درمان را نیز شروع کند. در این مقاله قصد داریم شما را با علائم متداول این بیماری آشنا کنیم تا بتوانید با دیدن اولین علامت به پزشک مراجعه کنید.

علائم کم خونی در بزرگسالان

کم خونی انواع مختلفی دارد و هر یک از آن‌ها علائم مخصوص به خود را دارند. در ادامه به معرفی و بررسی علائم در انواع کم خونی می‌پردازیم.

شایع‌ترین نوع کم خونی در دنیا، کم خونی ناشی از فقر آهن است. آهن یک ماده معدنی بوده که برای بدن بسیار مفید و ضروری است. از آهن در بدن برای ساخت هموگلوبین استفاده می‌شود. هموگلوبین وظیفه‌ی حمل اکسیژن و رساندن آن به تمام اندام‌های بدن را بر عهده دارد. علائم کم خونی ناشی از فقر آهن عبارت است از:

خستگی مفرط

بیشتر مبتلایان به کم خونی خصوصا افرادی که مبتلا به کم خونی فقر آهن هستند این علامت را تجربه کرده‌اند؛ زیرا همانطور که بالاتر گفته شد بدن برای ادامه حیات به اکسیژن کافی احتیاج دارد. وظیفه حمل اکسیژن بر عهده هموگلوبین‌های موجود در گلبول‌های قرمز است. بدن فرد مبتلا به کم خونی فقر آهن به دلیل کمبود آهن نمی‌تواند به میزان کافی هموگلوبین تولید کند و به همین دلیل اکسیژن کافی به اندام‌ها نمی‌رسد و انرژی کافی برای فعالیت اندام‌ها فراهم نمی‌شود از طرفی قلب نیز برای پمپاژ خون حاوی اکسیژن باید بیشتر کار کند و این باعث خسته‌تر شدن فرد مبتلا می‌شود.

رنگ پریدگی

یکی دیگر از علائم کم خونی ناشی از فقر آهن رنگ پریدگی نواحی مختلف بدن مثل پلک داخلی چشم، لثه‌ها، کف دست، ناخن‌ها، لب‌ها و پوست صورت است. رنگ قرمز خون به دلیل وجود هموگلوبین است. وجود هموگلوبین کافی در بدن باعث می‌شود رنگ پوست گلگون و شاداب به نظر برسد. رنگ پریدگی به عنوان اولین نشانه در مبتلایان به کم خونی فقر آهن در نظر گرفته می‌شود که در معاینات بالینی کاملا مشهود است و بیشتر افرادی که به نوع شدید یا متوسط این بیماری مبتلا هستند با این مشکل مواجه می‌شوند.

تورم و گرفتگی عضلات پا

از دیگر علائم کم خونی می‌توان به تورم پاها و گرفتن عضلات آن اشاره کرد. هر چند که این علائم خیلی شایع نیستند؛ اما نباید نادیده گرفته شوند.

سردرد و سرگیجه

کمبود آهن و نرسیدن اکسیژن کافی به مغز می‌تواند باعث تورم رگ‌های خونی در مغز شود که این مسئله باعث فشار به مغز و به دنبال آن بروز سردرد و سرگیجه شود. سردرد در این نوع کم خونی نسبت به باقی علائم کمتر شایع است.

تنگی نفس

همان‌طور که بالاتر نیز گفته شد کمبود آهن باعث می شود هموگلوبین کم‌تری تولید شود و هموگلوبین کمتر اکسیژن‌رسانی را مختل می‌کند. بدن برای رفع این مشکل در هنگام کارهای ساده‌ای مانند پیاده‌روی سرعت تنفس را بیشتر می‌کند تا اکسیژن بیشتری به دست بیاورد. به همین دلیل تنگی نفس را می‌توان یکی از علائم کم خونی ناشی از فقر آهن دانست.

تپش قلب

یکی دیگر از علائم کمبود آهن ضربان غیرعادی و تند قلب است. با توجه به کمبود هموگلوبین و عدم اکسیژن‌رسانی کافی، قلب دچار شدت ضربان می‌شود که در موارد شدید کم خونی فقر آهن می‌تواند باعث بزرگ شدن قلب یا حتی نارسایی قلب شود.

ریزش مو

ریزش غیر عادی مو نیز می‌تواند یکی از علائم کمبود آهن باشد.

ناخن‌های شکننده

تغییر شکل ناخن ها و قاشقی شدن آنها و همچنین شکنندگی آنها می تواند هشدار جدی برای فرد مبتلا به کم خونی باشد زیرا قاشقی شدن شکل ناخن ها بیشتر در موارد شدید بیماری اتفاق می افتد.

علائم غیر معمول کم خونی

هوس خوردن خوراکی‌های عجیب مثل خاک، یخ، کاغذ و همچنین سردی دست و پا و عفونت های مکرر از علائم غیر معمول کم خونی ناشی از فقر آهن است.

آن‌چه گفته شد نشانه‌های کم خونی ناشی از فقر آهن بود؛ اما انواع دیگر کم خونی می‌توانند علائم دیگری از خود بروز دهند مانند: کم خونی آپلاستیک که علائمی مثل نارسایی قلب، خونریزی و… را به همراه دارد. برای تشخیص بهتر نوع کم خونی و بررسی عوامل ایجاد کننده و همچنین شدت آن حتما باید به پزشک متخصص مراجعه شود.

از درمان‌های خانگی تا مصرف مکمل‌ها

بعد از مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های تشخیصی و تعیین نوع کم خونی می‌توانید با مصرف داروهای تجویز شده و مکمل‌های توصیه شده توسط پزشک و همچنین مصرف خوراکی‌های حاوی آهن سطح آهن خون را افزایش دهید. در کم خونی ناشی از فقر آهن هدف از مراجعه به پزشک و مصرف مکمل‌ها افزایش سطح آهن خون و به دنبال آن افزایش سطح هموگلوبین خون است تا اکسیژن رسانی به بافت‌ها به خوبی انجام شود.

مکمل‌ها انواع مختلفی دارند از قرص آهن گرفته که مخصوص بزرگسالان است تا قطره آهن که مخصوص شیرخواران و کودکان است. برای کودکان مناسب‌ترین گزینه استفاده از قطره آهن است. البته در کنار درمان‌های پزشکی و مصرف مکمل‌ها و قطره آهن بهتر است از درمان‌های خانگی نیز بهره ببرید مانند مصرف اسفناج، زرده تخم مرغ، گوشت قرمز، غذاهای دریایی، حبوبات، میوه‌های خشک مثل برگه زردآلو، قیسی، کشمش، مصرف مغزها و همچنین مصرف میوه‌های قرمز مثل توت فرنگی، گیلاس، آلبالو می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

مصرف این موارد در کم خونی نوع خفیف حتی بدون نیاز به درمان‌های دارویی می‌توانند درمان کننده باشند. مصرف خرما نیز به دلیل داشتن آهن فراوان بسیار توصیه شده است.

در کنار مصرف مکمل‌ها و مواد غذایی سرشار از آهن بهتر است عادت‌های مضر تغذیه‌ای را نیز کنار بگذاریم مثل: مصرف بیش از حد قهوه و چای که در بین ما ایرانی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد و همچنین خودداری از مصرف بیش از حد کاکائو به خصوص در کودکان.

اگر در کودکی در کنار مصرف قطره آهن، رژیم غذایی سرشار از آهن نیز جدی گرفته شود می‌تواند در بزرگسالی از مبتلا شدن آن‌ها به کم خونی به طور قابل توجهی جلوگیری کند. درمان‌های خانگی در مبتلایان به انواع دیگر کم خونی مثل کم خونی داسی شکل خیلی کمک کننده نیستند و مبتلایان به این نوع از کم خونی‌ها حتما باید تحت درمان دارویی توسط پزشک قرار گیرند.

جمع‌بندی

چنان‌چه به هر دلیلی دچار تپش قلب، رنگ پریدگی، ناخن شکننده، ریزش موی بیش از حد، خستگی مفرط یا هریک از علائم ذکر شده هستید بدون معطلی به پزشک مراجعه کنید و با انجام یک آزمایش ساده خون، پی به مشکل خود ببرید و با مشورت پزشک خود مصرف مکمل‌های آهن را به‌طور جدی شروع کنید.

البته اگر کودک شما به کم خونی ناشی از کمبود آهن دچار شده، لازم نیست که نگران عوارض جانبی مکمل‌های آهن باشید؛ زیرا محصولاتی نیز وجود دارند که هیچ یک از عوارض‌ جانبی را ندارند و اثرگذاری آن‌ها نیز بیشتر است. از جمله این مکمل‌ها، می‌توان به قطره آهن نانولیپوزومال لیپیفر، شربت آهن نانولیپوزومال لیپیفر و قطره آهن نانولیپوزومال لیپیفر فورت اشاره کرد. تمامی این مکمل‌ها به وسیله‌ی فناوری نانولیپوزومال تولید شده‌اند و این یعنی آهن المنتال، در لیپوزوم‌هایی در مقیاس نانو قرار گرفته‌اند که به‌طور مستقیم و به سادگی جذب سلول‌ها می‌شوند و به دستگاه گوارش راه نمی‌یابند و باعث بروز عوارض جانبی در کودکان نمی‌شوند. همچنین این مکمل‌ها باعث سیاه شدن دندان نشده و آسیبی به سیستم گوارشی نمی‌زنند. قطره آهن نانولیپوزومال لیپیفر فورت برای نوزادان ۶ ماهه تا ۲ ساله تجویز می‌شود؛ اما قطره آهن نانولیپوزومال لیپیفر و شربت آهن نانولیپوزومال لیپیفر را می‌توان برای کودکان ۲ تا ۱۲ ساله استفاده کرد.