یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که معمولا سلامت کودکان و بزرگسالان را تهدید می‌کند کمبود آهن و کم خونی است.کم خونی و فقر آهن، در بدن در بزرگ‌سالی و روند رشد کودکان تاثیر زیادی میگذارد؛ بنابراین برای رفع این مشکل، معمولا در بسیاری از کشورها قطره آهن از طریق مراکز بهداشت به‌صورت رایگان در اختیار والدین گذاشته می‌شود تا تمامی کودکان زیر دو سال از آن استفاده کنند. با این روش می‌توان تا حد زیادی از بروز کم خونی در کودکان و بزرگ‌سالی آن‌ها جلوگیری کرد؛ اما باید توجه داشت که کودکان باید چه میزان قطره آهن مصرف کنند. برای دریافت اطلاعات در این زمینه با مجله دانستنی کیمازی همراه باشید.
با وجود رایگان بودن قطره آهن در بسیاری از کشورها، باز هم افرادی هستند که از دادن این مکمل به کودکان خود امتناع می‌کنند؛ اما بر اساس پژوهش‌های انجام شده، علت اصلی امتناع والدین از دادن مکمل آهن به کودک به موارد زیر مربوط است.
علت ندادن قطره آهن به کودکان توسط والدین:
- سیاه شدن دندان‌ها
- سیاه شدن مدفوع
- امتناع کودک از مصرف این دارو
سیاه شدن دندان‌ها
در بعضی اوقات ممکن است هنگام مصرف قطره آهن به علت تکان دادن سر کودک قطره آهن با دندان‌های او تماس پیدا کرده که این امر موجب سیاه شدن دندان‌های کودک می‌شود و به همین دلیل بسیاری از مادران به منظور جلوگیری از سیاه شدن دندان‌های کودک خود این قطره پرخاصیت را به کودک نمی‌دهند. این در حالی است که قطره آهن هیچ‌گونه ضرری برای دندان‌های کودک ندارد و صرفا فقط رنگ آن‌ها را تیره می‌کند؛ اما عدم مصرف این دارو می‌تواند مشکلات زیادی را برای سلامتی کودک شما چه در سن کودکی و چه در بزرگ‌سالی به ارمغان آورد.
سیاه شدن مدفوع
معمولا تمامی افراد بزرگ‌سال و کودکان، هنگامی که از قطره آهن استفاده می‌کنند، ممکن است که رنگ مدفوع آن‌ها تغییر کند؛ اما باید در نظر داشت که این امر طبیعی است زیرا معمولا قطره آهن باعث تغییر رنگ مدفوع شده و هیچ‌گونه ضرری را ایجاد نمی‌کند. در بعضی از موارد ممکن است که به همین خاطر والدین احساس خطر کرده و مصرف قطره آهن را قطع کنند. باید توجه داشت که مصرف این قطره به هیچ وجه در کودکان زیر دو سال نباید قطع شود؛ زیرا کمبود آهن در بدن کودکان موجب خسارت‌های فراوانی از جمله کندی ذهن، کاهش رشد جسمانی و آسیب به سیستم ایمنی کودک می‌شود.
امتناع کودک از مصرف این دارو
در بعضی از موارد معمولا کودکان از مصرف قطره آهن امتناع کرده و به سختی باید به آن‌ها این دارو را خوراند و همین امر موجب می‌شود که مادران مصرف این دارو را در برنامه غذایی کودک خود حذف کنند؛ اما شما می توانید قطره آهن را به همراه آبمیوه‌های طبیعی به کودک دهید؛ زیرا آب میوه‌ها طعم بد قطره آهن را را کاهش می‌دهند تا کودک شما به راحتی آن را مصرف کند.
بهترین سن برای مصرف قطره آهن
مصرف قطره آهن در کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا کمبود آهن در بدن موجب کاهش ساخت پروتئین هموگلوبین که وظیفه اکسیژن رسانی به خون را دارد می‌شود. کمبود آهن باعث آسیب‌های زیادی از جمله کم خونی، کم اشتهایی و اضطراب شده به همین منظور تمامی کودکان باید تا دو سالگی که بهترین سن تشکیل تمامی سیستم‌های ایمنی و استخوانی بدن است، باید از قطره آهن استفاده کنند. همچنین قابل ذکر است که مصرف قطره آهن در کودکان تا دو سال باید به صورت روزانه وجود داشته باشد و بهترین زمان برای مصرف این دارو صبح و قبل از نهار است تا به خوبی جذب بدن کودک شود.
عوارض استفاده بیش از حد قطره آهن
آهن یک ماده معدنی است که دارای خواص فراوان برای بدن است؛ اما باید دانست که مصرف بیش از حد این دارو ممکن است باعث عوارضی مانند مسمومیت شود. بنابراین بهتر است که مصرف این قطره طبق دستور خانه بهداشت یا پزشک باشد؛ زیرا مصرف آهن در کودکان باید به صورت قطره و مایع باشد تا عوارضی را ایجاد نکند. مهم‌ترین عوارض استفاده بیش از حد آهن عبارت‌اند از: سرگیجه، حالت تهوع، اسهال، رنگ پریدگی، سیاه شدن ناخن‌ها و ضعف جسمانی.
میزان مصرف قطره آهن در سنین مختلف
- نوزادان از بدو تولد تا ۶ ماهگی به ۰.۲۷ میلی‌گرم در روز آهن نیاز دارند.
- برای نوزادان در دوره‌ای که به‌طور انحصاری از شیر مادر تغذیه می‌کنند و نوزادانی که تا حدی از شیر مادر تغذیه می‌کنند (اگر حداقل نیمی از شیر مادر را تغذیه کنند) مکمل آهن خوراکی از ۴ ماهگی شروع می‌شود و تا معرفی غذاهای مناسب حاوی آهن باید ادامه یابد.
- در شیرخوارانی که شیر خشک مصرف می‌کنند می‌توان نیاز آهن در ۱۲ ماه اول را با شیرخشک استاندارد نوزاد و معرفی غذاهای حاوی آهن پس از ۴ تا ۶ ماه تامین کرد. بنابراین این نوزادان نیاز زیادی به مصرف قطره آهن ندارند.
- مصرف آهن بین ۶ تا ۱۲ ماهگی باید ۱۱ میلی‌گرم در روز باشد. مکمل آهن مایع در صورتی مناسب است که نیاز آهن با مصرف شیر خشک و غذاها تامین نشود.
- کودکان نوپا به ۷ میلی‌گرم آهن در روز، به طور ایده‌آل از طریق غذاها (گوشت قرمز ، غلات غنی شده با آهن، سبزیجات و میوه‌های دارای ویتامین C) نیاز دارند. مکمل مایع از ۱۲ تا ۳۶ ماهگی در دسترس است.
علائم کمبود آهن در کودکان کدامند
مقدار کمی آهن می‌تواند عملکرد خوب کودک را مختل کند. با این‌حال، اکثر علائم و نشانه‌های کمبود آهن در کودکان تا زمانی که کم خونی فقر آهن رخ ندهد ظاهر نمی‌شود. اگر کودک شما دارای عوامل خطر برای کمبود آهن است، با پزشک مشورت کنید. علائم کمبود آهن عبارت اند از:
- خستگی
- کند شدن رشد و توسعه
- اشتهای ضعیف
- تنفس غیر عادی سریع
- مشکلات رفتاری
چگونه کودک خود را از کمبود آهن حفظ کنیم
اگر به نوزاد خود شیر خشک غنی شده می‌دهید، احتمالاً مقدار توصیه شده آهن دریافت می‌کند. اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید، در مورد مکمل آهن با پزشک کودک خود صحبت کنید؛ زیرا ممکن است به دریافت یک قطره آهن با دوز خاص نیاز داشته باشد. توجه داشته باشید که برای جلوگیری از کمبود آهن در کودکان باید به سن مصرف قطره آهن آن‌ها توجه خاصی شود. به‌عنوان مثال:
نوزادان نارس
از دو هفتگی به کودک خود مکمل آهن دهید. مکمل را تا سن یک سالگی به نوزاد خود دهید. اگر به نوزاد خود شیر یا شیرخشک تقویت شده می‌دهید و بیشتر تغذیه کودک شما از شیر خشک است، از دادن مکمل به کودک خودداری کنید.
نوزادان کامل
از ۴ ماهگی به نوزاد خود مکمل آهن دهید و این کار را تا زمانی که دو یا چند وعده غذای غنی از آهن، مانند غلات غنی شده با آهن یا گوشت پوره شده به کودک می‌دهید، ادامه دهید. اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید و شیرخشک غنی از آهن به او می‌دهید و بیشتر تغذیه کودک شما از شیر خشک است، مصرف مکمل را به کودک خود متوقف کنید.
کلام آخر
شما برای حفظ سلامت خود و کودکان باید در دوران بارداری و شیردهی قرص آهن مصرف کرده و بعد از آن برای تقویت سیستم ایمنی بدن کودک خود تا دو سالگی به آن قطره آهن دهید؛ بنابراین شما مجبور به دریافت داروهای زیادی در این دوران هستید که باید از بهترین و معتبرترین مارک‌های دارویی باشند تا کمترین زیان ناشی از مصرف دارو را به شما برسانند. یکی از بهترین قطره‌های آهن موجود در بازار، قطره آهن نانولیپوزومال لیپیفر است که هیچ‌گونه عوارض جانبی نداشته و دندان‌های کودکان را سیاه نمی‌کند.
