در روزهای اخیر، سازمان بهداشت جهانی نخستین واکسن علیه بیماری مالاریا را تأیید کرد تا فصل تازه‌ای در مبارزه با این بیماری رقم بخورد.
سازمان بهداشت جهانی (WHO)، استفاده گسترده از واکسن مالاریا را برای کودکان در آفریقا و دیگر کشورهایی که مالاریا در آن‌جا شیوع دارد را توصیه کرده است. این گامی بزرگ در مبارزه طولانی مدت با این بیماری کشنده است.
مالاریا یک بیماری کشنده است که از انگل منشأ می‌گیرد. مالاریا هزاران سال است که وجود دارد و در درجه اول از طریق نیش پشه منتقل می‌شود. سالانه بیش از ۴۰۰ هزار نفر در سراسر جهان که عمدتاً در مناطق صحرای آفریقا زندگی می‌کنند، توسط این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. همچنین سالانه بیش از ۲۶۰ هزار کودک زیر ۵ سال بر اثر مالاریا جان خود را از دست می‌دهند.
پیش از این، دانشمندان در مبارزه با مالاریا راهی طولانی را طی کرده‌اند و در این راه واکسن‌هایی نیز معرفی شدند؛ اما اثربخشی متوسطی داشتند و از کارایی لازم برخوردار نبودند و به این ترتیب کنار گذاشته شدند. واکسنی که به تازگی سازمان بهداشت جهانی آن را تایید کرده است «واکسن S»، «واکسن RTS» یا «واکسن Mosquirix» نام دارد بیش از ۳۰ سال است که در حال ساخت بوده و برای تقویت سیستم ایمنی در برابر پلاسمودیوم فالسیپاروم (کشنده‌ترین انگل مالاریا و شایع‌ترین در آفریقا) عمل می‌کند.
به گفته سازمان بهداشت جهانی، این اولین واکسنی است که آزمایشات بالینی در مقیاس بزرگ را تکمیل کرده و نشان داده که می‌تواند مالاریا، از جمله نوع کشنده مالاریا را در کودکان خردسال در آفریقا به میزان قابل توجهی کاهش دهد. به گفته نیویورک تایمز، این اولین واکسنی است که علیه بیماری ناشی از انگل توسعه یافته است.
دکتر تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی، در بیانیه‌ای گفت:
این یک لحظه تاریخی است. واکسن مورد انتظار برای مالاریا برای کودکان، پیشرفتی در علم، سلامت کودکان و کنترل مالاریا است. استفاده از این واکسن در کنار ابزارهای موجود برای جلوگیری از مالاریا می‌تواند سالانه جان ده‌ها هزار جوان را نجات دهد.
به گفته سازمان بهداشت جهانی، در آزمایشات بالینی در مقیاس بزرگ، این واکسن که توسط شرکت بریتانیایی بهداشتی و درمانی GlaxoSmithKline ساخته شده است،توانسته از هر ۱۰ کودکی که واکسن را دریافت کردند، چهار نفر از آن‌ها را در برابر بیماری مقاوم کند و این اثربخشی ۳۹ درصدی را نشان می‌دهد. این واکسن می‌تواند از هر ۱۰ نفر، ۳ نفر را در برابر نوع کشنده بیماری مالاریا محافظت کند. به این ترتیب، واکسن تولید شده در برابر نوع کشنده مالاریا اثربخشی ۲۹ درصدی دارد.
به دنبال نتایج آزمایش بالینی، سازمان بهداشت جهانی توصیه کرد که واکسن در مناطق منتخبی در کشورهای غنا، کنیا و مالاوی به مردم تزریق شود.
به گفته سازمان بهداشت جهانی، از سال ۲۰۱۹ تا کنون بیش از ۸۰۰ هزار کودک در آن کشورها از طریق این برنامه‌های آزمایشی واکسینه شده‌اند. این واکسن که در ۴ دوز به کودکان از ۵ ماهگی تزریق می‌شود، بی‌خطر است و منجر به کاهش ۳۰ درصدی موارد کشنده مالاریا می‌شود. مالاریای کشنده حتی در مناطقی که به‌طور گسترده از تورها، پشه بندها و حشره‌کش‌ها استفاده می‌شود و دسترسی خوبی به درمان وجود دارد هم به‌شدت شیوع دارد.
در حال حاضر، مالاریا در مناطقی که شیوع این بیماری بالاست، عمدتاً با سمپاشی خانه‌ها با حشره‌کش یک یا دو بار در سال یا خوابیدن در زیر پشه بندها تحت کنترل است.
مطالعه دیگری که در ماه سپتامبر در مجله پزشکی New England منتشر شد، نشان داد هنگامی که به کودکان داروی ضد مالاریا به همراه واکسن داده می‌شد، این ترکیب بستری شدن با مالاریای شدید را ۷۰.۵ درصد و مرگ را ۷۲.۹ درصد در مقایسه با موارد مشابه کاهش می‌داد. یک مطالعه مدل‌سازی شده که در نوامبر سال ۲۰۲۰ در مجله PLOS Medicine منتشر شد، نشان داد که این واکسن می‌تواند سالانه از ۵.۳ میلیون مورد ابتلا و ۲۴ هزار مرگ در کودکان ۵ ساله و کوچک‌تر جلوگیری کند.
به گفته مجله تایمز، اگر اتحاد جهانی واکسن (Gavi) تشخیص دهد که واکسن مالاریا واقعاً موردی خوب و مطمئن برای سرمایه‌گذاری است، این سازمان واکسن‌ها را برای کشورهایی که آن را می‌خواهند خریداری می‌کند.
در حال حاضر واکسن‌های دیگری نیز علیه بیماری مالاریا در حال توسعه هستند. یکی از این واکسن‌ها که توسط پژوهش‌گران دانشگاه آکسفورد توسعه یافته است، در آزمایش‌های بالینی اثربخشی ۷۷ درصدی از خود نشان داده است. سازمان بهداشت جهانی پیش‌تر تعیین کرده بود که تا سال ۲۰۳۰ میلادی باید واکسنی با کارایی حداقل ۷۵ درصدی علیه مالاریا ساخته شود و واکسن دانشگاه آکسفورد تنها واکسنی است که به چنین هدفی دست می‌یابد. به گزارش مجله گاردین، اکنون آزمایشات وسیع‌تری روی این واکسن آغاز شده است.
به گفته سازمان بهداشت جهانی، دومین واکسن مالاریا با توجه به اثربخشی بسیار بالایی که دارد، برای کنترل مالاریا بسیار مفید خواهد بود.
