از زمان شیوع بیماری کووید ۱۹، سویه‌های بسیار زیادی از ویروس عامل این بیماری ایجاد شده است که برخی از آن‌ها شناخته شده‌تر از سایرین هستند.
از آن‌جا که ویروس SARS-CoV-2 (ویروسی که باعث بیماری کووید ۱۹ می‌شود) ابتدا سریع ظهور کرد و بعد به سرعت گسترش یافت، چیزی که دانشمندان از آن مطمئن بودند این بود که این ویروس در طول زمان جهش می‌یابد.
ویروس‌ها با آلوده کردن سلول‌های یک ارگانیسم میزبان، تکثیر می‌شوند و سپس خود را به ارگانیسم میزبان دیگر منتقل می‌کنند.
با این‌حال، هنگامی که یک ویروس تکثیر می‌شود، احتمال دارد روند تکثیر اشتباه شود. این یک جهش در کد ژنتیکی ایجاد می‌کند. ویروس‌هایی که حاوی کد ژنتیکی جهش یافته هستند، سویه یا واریانت نامیده می‌شوند.
برخی جهش‌ها ممکن است میزان انتقال ویروس را تغییر ندهند؛ اما برخی دیگر ممکن است توانایی سویه جدید را برای ایجاد عفونت در میزبان، کاهش یا افزایش دهند و مرگ‌بار بودن ویروس را افزایش دهند.
ویروس‌هایی که توانایی ایجاد عفونت گسترده ندارند و کم‌تر منتقل می‌شوند، خیلی زود از بین می‌روند. سویه‌هایی که هنوز عفونی هستند می‌توانند به گسترش خود ادامه دهند. سویه‌های عفونی‌تر به سرعت گسترش می‌یابند.
در مورد SARS-CoV-2، دانشمندان سویه‌های مختلفی را کشف کرده‌اند. به‌عنوان مثال، سویه دلتا نسبت به سویه‌های قبلی SARS-CoV-2 بسیار عفونی‌تر است و در بسیاری از کشور‌های جهان در حال تبدیل شدن به نوع غالب است.
نوع دلتا همچنین در فرار از آنتی‌بادی‌هایی که واکسن‌های SARS-CoV-2 ایجاد می‌کنند چابک‌تر است.
سویه R.1
سویه دیگری که تا حدودی مورد توجه قرار گرفته است R.1 نام دارد. دانشمندان برای اولین‌بار در اکتبر سال ۲۰۲۰ سویه R.1 را در تگزاس کشف کردند. از آن زمان به بعد، متخصصان این سویه را در نوامبر ۲۰۲۰ در ژاپن و اخیراً در سپتامبر ۲۰۲۱ در کالیفرنیا شناسایی کرده‌اند.
سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سویه R.1 را به عنوان یکی از انواع مختلف تحت نظارت تعیین کرده است. انواع تحت نظارت، سویه‌هایی هستند که جهش‌هایی دارند که ممکن است آن‌ها را بیشتر عفونی یا خطرناک کند؛ اما دانشمندان هنوز اطلاعات کافی برای اطمینان از آن‌ها ندارند.
با این‌حال، به گفته کارشناسان علمی، مردم نباید در حال حاضر نگران سویه R.1 باشند.
پروفسور اندرو پرستون، استاد پاتوژنز میکروبی در مرکز تکامل میلنر در دانشگاه باث در انگلستان، طی مصاحبه‌ای که با یکی از رسانه‌های پزشکی داشت، گفت:
سویه R.1 تنها یکی از سویه‌های ویروس است که تعدادی جهش را حمل می‌کند. این سویه چندین جهش دارد. این‌ها جهش‌هایی هستند که در انواع دیگر نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند، مانند جهش E484K که در دودمان‌های سویه بتا یافت می‌شود و با سطوح بالاتری از فرار از آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده ارتباط دارد.
سویه R.1 اکنون در سطح جهان گسترش یافته است. گزارش‌های پراکنده‌ای از شیوع R.1 در محیط‌ها یا مراکز خاص وجود دارد که نشان می‌دهند جهش‌های ایجاد شده در این سویه، منجر به افزایش مرگ‌باری ویروس یا انتقال سریع‌تر آن می‌شوند.
پروفسور پرستون در این خصوص می‌گوید:
R.1 به روشی که نوع آلفا و نوع دلتا غالب شدند، عمل نمی‌کند. حتی اگر سویه R.1 انتقال‌پذیری بیشتری نسبت به نوع اصلی ویروس داشته باشد، به نظر می‌رسد که به اندازه کافی انتقال‌پذیر نیست که بتواند با نوع دلتا رقابت کند.
دکتر اندرو لی از دانشکده بهداشت و تحقیقات مرتبط با بیماری‌ها در دانشگاه شفیلد، انگلستان، با گفته‌های پروفسور پرستون موافق است.
دکتر لی در گفتگو با یک رسانه پزشکی توضیح داد که سویه R.1 دارای جهش D614G است که با افزایش عفونت مرتبط است؛ اما این همان جهش موجود در سویه‌ای است که در بهار سال ۲۰۲۰ در اروپا شیوع پیدا کرد – و جهش E484K که با افزایش مقاومت در برابر آنتی‌بادی‌های خنثی کننده مرتبط است، در سویه بتا نیز وجود دارد.
گفته می‌شود که سویه R.1 به‌طور قابل توجهی رشد نمی‌کند و مطمئناً هیچ مدرکی مبنی بر مزیت انتخابی نسبت به نوع دلتا نشان نمی‌دهد. سویه R.1 نسبت به نوع اصلی ویروس SARS-CoV-2 یا نوع آلفا بسیار عفونی‌تر است و در حال حاضر تقریباً با تمام سویه‌های دیگر که جهش‌های D614G یا E484K را دارند، بر سر غالب شدن رقابت می‌کند.
محتاط هستیم؛ اما نگران نیستیم
پروفسور پرستون اشاره کرد که در سویه R.1 شواهدی مبنی بر فرار از واکسن‌های SARS-CoV-2 مشاهده نشده است. هیچ شواهد واضحی وجود ندارد که نشان دهد سویه R.1 دارای پتانسیل فرار از واکسن است. همچنین به نظر می‌رسد که واکسن‌ها در برابر این سویه، سطح حفاظتی مشابهی با سایر انواع در حال انتشار دارند.
پروفسور پرستون در این خصوص می‌گوید:
R.1 یکی از سویه‌های رو به رشد است. این درست و منطقی است که جهان به دنبال نظارت بر انواع جدید باشد و برای ارزیابی تأثیرات احتمالی جهش‌های جدید یا ترکیبات جدید جهش‌ها تلاش کند. به احتمال زیاد ما باید مدتی دیگر این هوشیاری را حفظ کنیم.
به گفته دکتر لی، مردم نباید بیش از حد نگران باشند. سطح نگرانی در مورد این سویه‌ی جدید همچنان پایین است. به همین دلیل، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) در مورد این سویه هشدار صادر نکرده است و سازمان بهداشت جهانی نیز این سویه را در دسته‌ی سویه‌های VOI (سویه مورد توجه) یا سویه VOC (نگران کننده) قرار نداده است.
علاوه بر این، اقدامات کنترلی این سویه نیز با سایر سویه‌ها یکسان است: تهویه خوب، استفاده از ماسک صورت، رعایت فاصله فیزیکی، بهداشت، واکسیناسیون، جداسازی افراد مبتلا به عفونت و غیره.
