جراحی آب مروارید خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش می‌دهد

بسیاری از افراد دارای آب مروارید برای جلوگیری از عوارض چشمی جدی، جراحی آب مروارید را انجام می‌دهند؛ اما گویا مزایای این جراحی به همین جا ختم نمی‌شوند.

بیش از ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان با زوال عقل زندگی می‌کنند. زوال عقل سندرمی است که باعث کاهش عملکرد‌های شناختی مانند حافظه، زبان و درک مطلب می‌شود.

بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است که ۶۰ تا ۸۰ درصد از کل افراد مبتلا به زوال عقل را شامل می‌شود. دانشمندان در طول سال‌ها، تحقیقات زیادی را برای بررسی علل آلزایمر انجام داده‌اند. با این‌حال، علت یا علل‌های ایجاد آلزایمر همچنان نامشخص هستند.

پژوهش‌گران دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در سیاتل اکنون می‌گویند که ارتباطی بین جراحی آب مروارید و کاهش خطر ابتلا به زوال عقل (از جمله بیماری آلزایمر) در افراد مسن کشف کرده‌اند.

نویسندگان این مطالعه معتقدند که افزایش ورودی حسی و افزایش قرار گرفتن در معرض نور آبی پس از جراحی آب مروارید ممکن است به توضیح این علت کمک کند. این امید وجود دارد که این اطلاعات ممکن است به توسعه درمان‌های جدید بالقوه برای کاهش سرعت یا جلوگیری از زوال عقل مرتبط با افزایش سن منجر شود.

آب مروارید چیست؟

آب مروارید زمانی اتفاق می‌افتد که پروتئین‌های موجود در عدسی شفاف چشم شکسته می‌شوند و باعث کدر شدن آن می‌شوند.

دید چشم مه آلود می‌شود و اشیا ممکن است تار یا کم رنگ به نظر برسند. آب مروارید عموماً از شدت کم شروع می‌شود؛ اما با گذشت زمان اگر درمان نشود، می‌تواند رشد کند و بینایی را مختل کند و خواندن و رانندگی را دشوار کند. حدود ۹۴ میلیون نفر در سراسر جهان به آب مروارید مبتلا هستند.

پیری شایع‌ترین علت آب مروارید است. برخی از عوامل خطر، از جمله سیگار کشیدن، دیابت، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید در طول زندگی و آسیب‌های قبلی چشم، می‌توانند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهند.

تنها راه رفع آب مروارید، جراحی آب مروارید است. این روش شامل جراح چشم است که عدسی طبیعی چشم را بر می‌دارد و آن را با یک لنز مصنوعی به نام لنز داخل چشمی (IOL) جایگزین می‌کند.

چشم پیر و مغز پیر

دکتر سیسیلیا اس. لی، دانشیار و رئیس بخش چشم پزشکی Klorfine Family Endowed در دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن می‌گوید که تحقیقات قبلی ارتباط بین چندین بیماری چشمی مانند دژنراسیون ماکولا (AMD) وابسته به سن و رتینوپاتی دیابتی و افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل را پیدا کرده‌اند.

دکتر لی می‌گوید:

آب مروارید یک فرآیند طبیعی پیری چشم است و بر اکثر افراد مسن که در معرض خطر زوال عقل هستند، تأثیر می‌گذارد.

از دست دادن یک حس، از جمله بینایی و شنوایی، به عنوان یک عامل خطر احتمالی قابل تغییر برای زوال عقل مورد توجه جامعه پژوهشی است. از آن‌جایی که جراحی آب مروارید عملکرد بینایی را بهبود می‌بخشد، ما فرض کردیم که در افراد مسنی که تحت عمل جراحی آب مروارید قرار می‌گیرند ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل کاهش یابد.

دکتر لی و گروهش برای مطالعه خود، داده‌های بیش از ۳ هزار شرکت‌کننده در مطالعه در حال انجام «تغییرات فکری بزرگسالان» را تجزیه و تحلیل کردند.

زمانی که شرکت‌کنندگان در مطالعه تغییرات فکری بزرگسالان ثبت نام کردند، ۶۵ سال یا بیشتر سن داشتند و زوال عقل نداشتند. پژوهش‌گران هر ۲ سال یک بار آن‌ها را پیگیری کردند تا زمانی که علائم زوال عقل یا بیماری آلزایمر در آن‌ها ظاهر شدند.

مؤسسه Kaiser Permanente در واشنگتن داده‌های این مطالعه را از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۸ جمع‌آوری کرد و آن‌ها را بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ تجزیه و تحلیل کرد.

تجزیه و تحلیل فقط شامل شرکت‌کنندگانی بود که قبل از ثبت‌نام یا در حین پیگیری، تشخیص آب مروارید یا گلوکوم دریافت کرده بودند.

پس از استخراج اطلاعات مربوط به جراحی‌های آب مروارید از سوابق پزشکی شرکت‌کنندگان در مطالعه، پژوهش‌گران دریافتند از ۳۰۳۸ شرکت‌ کننده در مطالعه، ۸۵۳ نفر به زوال عقل مبتلا شده‌اند که ۷۰۹ نفر از آن‌ها به بیماری آلزایمر مبتلا بودند. علاوه بر این، ۱۳۸۲ نفر از شرکت‌کنندگان (۴۵ درصد از کل) تحت عمل جراحی آب مروارید قرار گرفتند.

در طول تحقیقات بیشتر، دکتر لی و تیمش دریافتند شرکت‌ کنندگانی که تحت عمل جراحی آب مروارید قرار گرفته‌اند، تقریباً ۳۰ درصد کم‌تر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل پس از جراحی قرار دارند.

پژوهش‌گران همچنین گزارش دادند که جراحی گلوکوم بر خطر زوال عقل تأثیری ندارد.

سلامت چشم و تحقیقات آینده زوال عقل

دکتر کلر سکستون، مدیر برنامه‌های علمی و اطلاع‌رسانی انجمن آلزایمر که در این مطالعه شرکت نداشت، اهمیت این یافته را این چنین توضیح داد:

ما در تحقیقات قبلی دیده‌ایم که اختلالات حسی، مانند از دست دادن بینایی، با خطر بالاتر زوال عقل مرتبط است؛ اما این تحقیق به ما می‌گوید که بهبود بینایی (در این مورد، استخراج آب مروارید) ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد.

اینجا یک پیام قوی برای پزشکان وجود دارد. آن‌ها باید اختلالات حسی را در بیمارانشان که بزرگسالان مسن هستند و مبتلایان به بیماری آلزایمر و سایر بیماری‌های زوال عقل را ارزیابی و درمان کنند.

ارزیابی عملکرد حسی نیز باید در ارزیابی تغییرات شناختی و تشخیص آلزایمر نقش داشته باشد. افراد مبتلا به اختلالات حسی مانند کاهش بینایی یا شنوایی باید آن‌ها را ردیابی کنند و با پزشک خود در میان بگذارند. اعضای خانواده می‌توانند نقش مهمی در توجه به تغییرات حسی و تشویق ارزیابی و پیگیری داشته باشند.

دکتر لی امیدوار است که این نتایج پزشکان را در مورد اهمیت سلامت چشم در بیماران مسن خود که در معرض خطر زوال عقل هستند آگاه کند.

او در این مورد گفت:

تا به امروز، به غیر از برخی از عوامل سبک زندگی، مانند رژیم غذایی و ورزش، اقدامات شناخته شده کمی وجود دارد که تصور می‌شود از زوال عقل پیشگیری می‌کنند.

سالمندانی که علائم آب مروارید را تجربه می‌کنند، مانند مشکل رانندگی در شب یا دیدن هاله در اطراف نور‌های روشن، باید توسط چشم پزشکانی که در جراحی‌های چشم تخصص دارند، ارزیابی شوند. اگر چشم پزشکان به کسی توصیه کنند که تحت عمل جراحی آب مروارید قرار گیرد و بیمار در حصار ادامه کار باشد، نتایج مطالعه نشان می‌دهد که جراحی آب مروارید ضرری ندارد و ممکن است مزیت بیشتری داشته باشد.

نور آبی چه نقشی دارد؟

آب مروارید نور آبی را مسدود می‌کند. پس از جراحی، نور آبی بیشتری می‌تواند وارد چشم شود. به گفته نویسندگان مطالعه، این ممکن است در کاهش خطر زوال عقل نقش داشته باشد.

دکتر لی توضیح داد که سلول‌های خاصی در شبکیه به نام «سلول‌های گانگلیونی حساس به نور شبکیه (ipRGCs)» وجود دارند که به محرک‌های نور آبی حساس هستند و به تنظیم چرخه‌های شبانه‌روزی کمک می‌کنند.

نشان داده شده که تحول و تغییر در عملکرد این سلول‌ها با کاهش قدرت شناختی و بیماری آلزایمر مرتبط است. از آن‌جایی که جراحی آب مروارید عبور نور آبی را از عدسی و به ipRGC‌ها بازیابی می‌کند، ممکن است فعال شدن مجدد، آن سلول‌ها را به گونه‌ای فعال کند که در برابر زوال شناختی از مغز محافظت کنند.

علاوه بر این، دکتر لی گفت که شبکیه ممکن است راهی غیر تهاجمی برای تشخیص بیماری آلزایمر و سایر زوال عقل‌ها قبل از ظهور علائم بالینی باشد.

نشانگرهای زیستی حساس شبکیه بیماری آلزایمر پیش بالینی، برای آزمایشات بالینی رویکرد‌های درمانی بسیار مفید هستند.

نویسندگان مطالعه می‌گویند که در حال حاضر در حال انجام تحقیقاتی هستند که در آن تعدادی تصویربرداری غیرتهاجمی و بسیار حساس از شبکیه در افراد با و بدون مشکلات شناختی جمع‌آوری می‌کنند و از تکنیک‌های هوش مصنوعی (AI) برای تفسیر و تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده می‌کنند. هدف نهایی نویسندگان در آینده توسعه الگوریتم‌های هوش مصنوعی است که می‌تواند ویژگی‌هایی را در چشم شناسایی کند که می‌توانند خطر ابتلا به زوال عقل، مانند بیماری آلزایمر را پیش‌بینی کنند.