کم خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند وضعیت مشکلات قلبی را بدتر کند یا اگر خیلی شدید باشد، برخی مشکلات را ایجاد کند.
اگر وضعیتی در بدن خود دارید که بر قلب شما تأثیر می‌گذارد (مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری عروق کرونر یا نارسایی قلبی) پس مهم است که از وضعیت دیگری که می‌تواند بر سلامت قلب شما تأثیر بگذارد آگاه باشید و آن هم چیزی نیست جز کم خونی ناشی از فقر آهن.
کم خونی ناشی از فقر آهن زمانی ایجاد می‌شود که بدن آهن کافی برای تولید گلبول‌های قرمز که مسئول انتقال اکسیژن در سراسر بدن هستند را نداشته باشد. در حالی که این بیماری به ویژه در کشور‌های در حال توسعه و در بین زنان در سنین باروری رایج است، شواهد اخیر نشان می‌دهند که در بزرگسالان مبتلا به بیماری‌های قلبی نیز رایج‌تر از تصورات قبلی است.
کم خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند شرایط قلبی را بدتر کند یا حتی اگر به اندازه کافی شدید باشد می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. اگر کم خونی به اندازه کافی زود تشخیص داده شود و درمان شود، معمولاً هرگونه آسیب قابل جبران است.
طیف وسیعی از علائم
دانیل لاندو، پزشک متخصص خون و انکولوژیست در مرکز سرطان اورلاندو هلث در اورلاندو فلوریدا، می‌گوید که بروز علائم کم خونی ناشی از فقر آهن، به دلیل وجود اکسیژن ناکافی در بافت‌های بدن است. این یک مسئله عرضه و تقاضا است. خستگی شایع‌ترین علامتی است که حدود ۹۰ درصد از افرادی که به آن مبتلا هستند گزارش شده است.
دکتر لاندو می‌گوید سایر علائم رایج شامل سرگیجه یا غش و عدم تیزبینی ذهنی است. در برخی موارد، افراد تمایل به خوردن چیز‌های غیرطبیعی مانند خاک یا گچ را تجربه می‌کنند. این وضعیتی است که به عنوان پیکا شناخته می‌شود.
دکتر لاندو تأکید می‌کند که کمبود آهن معمولاً یک بیماری مجزا نیست. ما معمولاً فقط به این دلیل که رژیم غذایی درستی نمی‌خوریم دچار کمبود آهن نمی‌شویم. به طور معمول، فقر آهن به دلیل از دست دادن خون یا برخی مسائل دیگر ایجاد می‌شود که برخی از آن‌ها مانند خون‌ریزی گوارشی یا حتی سرطان روده بزرگ ممکن است نیاز به درمان فوری داشته باشند.
به گفته لزرا آمستردام، متخصص قلب مرکز پزشکی ساکرامنتو و استاد پزشکی در دانشگاه کالیفرنیا، رژیم غذایی نامناسب به تنهایی مطمئناً مسئول اشکال خفیف کم خونی ناشی از فقر آهن در بسیاری از افراد است.
در کم خونی خفیف تا متوسط، علائمی مانند خستگی ممکن است خیلی واضح نباشند. افراد می‌توانند در فعالیت‌های محدود (نه در فعالیت‌های سخت) نسبتاً خوب عمل کنند. در این صورت، یک فرد بالغ که زندگی سختی ندارد، می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد و متوجه کم خونی ضعیف و متوسط خود نباشد.
به دلیل احتمال عدم وجود علائم آشکار، چکاپ سالیانه اهمیت ویژه‌ای دارد. بسیاری از علائم کم خونی غیر اختصاصی هستند؛ بنابراین می‌توانند به شرایط دیگری اشاره کنند و باید بررسی شوند.
ارتباط کم خونی ناشی از فقر آهن با سلامت قلب
دکتر لاندو می‌گوید:
من فکر می‌کنم ارتباط بین کمبود آهن و سلامت قلب تا همین اواخر خیلی کم شناخته شده بود؛ اما مطالعات در سال‌های اخیر تا حدودی این رابطه را روشن کرده‌اند.
در مقاله‌ای که در مارس ۲۰۱۳ در مجله European Heart Journal منتشر شد، اشاره شد که یک مطالعه از نمونه‌برداری مغز استخوان (این یک استاندارد طلایی برای تشخیص کمبود آهن است) استفاده کرده است و نشان داد که ۷۳ درصد از افراد مبتلا به نارسایی قلبی و کم خونی، دچار فقر آهن هستند. این نشان می‌دهد که ممکن است کم خونی ناشی از فقر آهن نقش کلیدی در بیماری قلبی داشته باشد.
از سوی دیگر، مطالعه‌ای که در جولای ۲۰۱۷ در مجله Acta Cardiologica منتشر شد، نشان داد که در میان افراد مبتلا به نارسایی قلبی، کمبود آهن با عملکرد ورزشی بدتر همراه با نرخ بالاتر بستری شدن در بیمارستان و مرگ به هر دلیلی همراه است. البته این وضعیت وخیم در صورتی ایجاد می‌شود که فقر آهن درمان نشود و پیشرفت کند.
دکتر آمستردام توضیح می‌دهد که در موارد کم‌خونی شدید، قلب تمایل دارد کمبود گلبول‌های قرمز خون که به بافت‌های بدن می‌رسند را با پمپاژ سریع‌تر جبران کند. این وضعیتی است وضعیتی که به عنوان تاکی کاردی شناخته می‌شود. دکتر آمستردام می‌گوید که با گذشت زمان، این می‌تواند منجر به بزرگ شدن قلب و در نهایت نارسایی قلبی شود که در آن قلب دیگر نمی‌تواند خون کافی برای رفع نیاز‌های بدن پمپاژ کند. علائم نارسایی قلبی می‌توانند شامل احتباس مایعات، تنگی نفس، ضعف و فشار خون بسیار پایین باشند. به گفته دکتر آمستردام، نارسایی قلبی ناشی از کم خونی شدید نسبتاً نادر است.
اما اگر از قبل بیماری قلبی دارید، حتی موارد کم‌تر شدید کم‌خونی ناشی از فقر آهن نیز می‌توانند به بدتر شدن علائم قابل توجه مرتبط با قلب مانند تنگی نفس یا آنژین صدری (درد قفسه سینه) کمک کنند.
غربال‌گری و درمان
اگر هر یک از علائم مرتبط با کم خونی فقر آهن را تجربه می‌کنید، بسیار مهم است که به پزشک خود مراجعه کنید تا متوجه شوید که چه اتفاقی در حال رخ دادن است. اولین آزمایش غربال‌گری فقط برای این است که پزشک بداند آیا شما کم خون هستید یا نه. اگر کم خون هستید، پزشک شما سعی می‌کند مشخص کند که آیا این به دلیل کمبود آهن است یا دلایل دیگری مانند کمبود ویتامین، التهاب مزمن زمینه‌ای، بیماری کلیوی یا عملکرد ضعیف تیروئید در شکل گیری آن نقش دارند. از دست دادن احتمالی خون از دستگاه گوارش شما نیز ممکن است بررسی شود.
اگر پرشک متوجه شود فقر آهن دارید، به احتمال زیاد درمان شما را با یک مکمل خوراکی شروع می‌کند و این مکمل با توجه به مقدار مورد نیاز شما ممکن است قرص‌های آهن یا صرفاً یک مولتی ویتامین حاوی آهن باشد.
دکتر آمستردام خاطرنشان می‌کند که اگر متوجه شدید کمبود آهن شدید دارید، به احتمال زیاد بلافاصله یک انفوزیون آهن درون وریدی (IV) به شما داده می‌شود. او می‌گوید اگر فردی به شدت کم خون باشد، نتایج تزریق آهن می‌توانند گاهی اوقات از نظر بازگرداندن انرژی و رفع علائم مثل جادو باشند.
در بیشتر مواقع، یک یا دو انفوزیون باید با مکمل‌های آهن خوراکی پیگیری شود که منجر به بهبودی آهسته و پیوسته به جای بهبود فوری می‌شود.
بر اساس مقاله‌ای که در آگوست ۲۰۱۷ در مجله Cardiovascular Therapeutics منتشر شد، در بین افراد مبتلا به نارسایی قلبی و کمبود آهن، انفوزیون آهن IV برای بهبود علائم، ظرفیت ورزش و کیفیت کلی زندگی، بلافاصله و در طول زمان مؤثر بود.
دکتر لاندو خاطرنشان می‌کند که اگر فردی مکمل‌های آهن خوراکی را به خوبی تحمل نکند و تهوع، یبوست یا اسهال را تجربه کند، حتی اگر به شدت کم خون نباشد، ممکن است نیازمند آهن IV باشد. اگر بیمار به هر دلیلی آهن خوراکی را تحمل نکند، آهن وریدی فوق‌العاده عمل می‌کند.
اگرچه یک رژیم غذایی غنی از آهن ممکن است به شما در حفظ سطح آهن سالم کمک کند؛ اما اگر در حال حاضر کم خون هستید، بعید است تغییرات رژیم غذایی به تنهایی برای شما مفید باشند. رژیم غذایی به خودی خود راهی ناکارآمد برای رفع مشکل کمبود آهن است.
اما درمان مناسب کمبود آهن می‌تواند تفاوت بزرگی برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی ایجاد کند. اگر کمبود آهن را برطرف کنید، معمولاً احساس بهتری خواهید داشت.
