MS، یک بیماری ناتوان کننده است که بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی تأثیر می‌گذارد و در حال حاضر درمانی برای آن وجود ندارد.
علائم بیماری MS از خفیف، مانند تاری دید تا شدید، مانند فلج یا مشکلات حرکتی متفاوت است.
در بیماری MS، سیستم ایمنی به مغز و نخاع حمله می‌کند و در نتیجه به غلاف میلین آسیب می‌رساند. غلاف میلین یک لایه محافظ است و اعصاب مغز که مسئول انتقال سیگنال‌ها به مغز و بالعکس هستند را می‌پوشاند. در نتیجه، آسیب به غلاف میلین سیگنال‌های ارتباطی مغز را قطع می‌کند.
دلیل دقیق حمله سیستم ایمنی به مغز و نخاع در بیماری MS هنوز مشخص نیست. با این‌حال، اکثر کارشناسان می‌گویند که ترکیبی از عوامل در این فرآیند نقش دارند.
محققان در ایالات متحده در اولین مطالعه در نوع خود، اخیراً دریافتند که ابتلا به ویروس اپشتین بار یا EBV، به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به MS را افزایش می‌دهد.
دکتر کیتیل بیورنویک، نویسنده اول این مطالعه و پژوهش‌گر دانشکده بهداشت عمومی چان در بوستون، می‌گوید:
مطالعه ما اولین مطالعه‌ای است که شواهد قانع‌کننده‌ای از علیت ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، نشان می‌دهد که EBV علت اصلی MS است. ما دریافتیم که عفونت EBV با افزایش ۳۲ برابری خطر ابتلا به MS مرتبط است.
نمونه ۲۰ ساله
این مطالعه شامل گروهی از پرسنل فعال ارتش ایالات متحده بود که بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۳ تحت نظارت قرار گرفتند.
پژوهش‌گران نمونه خون جمع‌آوری شده از بیش از ۱۰ میلیون فرد را در طی ۲ دهه بررسی کردند تا میزان بروز MS را در میان گروهی از افراد EBV منفی مشاهده کنند.
این تیم وضعیت EBV شرکت کنندگان در مطالعه را در زمان اولین جمع‌آوری نمونه و رابطه بین عفونت EBV و توسعه MS را بررسی کردند. آن‌ها حدود ۹۵۵ مورد MS را در میان پرسنل فعال کشف کردند.
پژوهش‌گران برای هر مورد شناسایی شده MS، دو فرد بدون MS (از همان سن، جنس، نژاد یا قومیت، شاخه خدمت سربازی و تاریخ جمع‌آوری نمونه خون) را به‌طور تصادفی انتخاب کردند که در زمان تشخیص در حال انجام وظیفه بودند. این گروه به عنوان کنترل عمل کرد.
علاوه بر این، تیم پژوهشی به مقدار کافی، سه نمونه سرم از گروه آزمایش و گروه کنترل همسان آن‌ها درخواست کرد. این سه نمونه سرم عبارتند از:
- اولین نمونه موجود از شرکت کنندگان در مطالعه
- آخرین نمونه جمع‌آوری شده قبل از شروع MS
- نمونه‌ای که در بین دو مورد اول جمع‌آوری شده است
دانشمندان آزمایشگاهی در طول سنجش تحقیقاتی نمی‌دانستند کدام نمونه از گروه آزمایش یا کنترل است. فقط بازرسان از این اطلاعات مطلع بودند. این عمل، تحقیقاتی است که به نام «کور کردن» شناخته می‌شود و به کاهش خطر سوگیری ناخودآگاه کمک می‌کند.
در مجموع، دکتر بیورنویک و گروهش ۸۰۱ مورد MS و ۱۵۶۶ نمونه کنترل را از نظر وضعیت عفونت EBV مورد ارزیابی قرار دادند.
آیا همبستگی نشانه علیت است؟
در ابتدا، دانشمندان هاروارد کشف کردند که نتیجه آزمایش EBV سرم خون ۳۵ نفر از ۸۰۱ فرد مبتلا به MS منفی بود.
با این‌حال، آن‌ها در طول جمع‌آوری نمونه پیگیری، متوجه شدند که همه افراد به جز یک نفر از ۳۵ فرد سرم منفی، مبتلا به EBV هستند. در نهایت، نتیجه آزمایش همه افراد مثبت شد.
مثبت بودن، نشان دهنده وجود سطوح قابل تشخیص آنتی‌بادی‌های EBV در سرم است. منفی بودن نشان دهنده عدم وجود سطوح قابل تشخیص است.
پژوهش‌گران مشاهده کردند که با شروع MS، تنها یک مورد از ۸۰۱ مورد مبتلا به MS هنوز EBV منفی بود. دانشمندان دریافتند که در گروه MS، سطوح EBV مثبت به‌طور قابل توجهی بالاتر از گروه کنترل بود.
هنگامی که دانشمندان ویژگی‌های رفتاری، محیطی یا شخصی که ممکن است فرد را مستعد ابتلا به MS کنند ارزیابی کردند، دریافتند که عفونت با ویروس EBV، همچنان قوی‌ترین توضیح برای شروع MS است.
دکتر بیورنویک در این خصوص گفت:
یافته‌ها را نمی‌توان با هیچ عامل خطر شناخته شده‌ای برای MS توضیح داد و بنابراین، مطالعه ما ویروس EBV را به عنوان علت اصلی MS نشان می‌دهد.
احتمالات جالب آینده
دکتر ویلیام رابینسون و لارنس استاینمن از دانشکده پزشکی استنفورد در کالیفرنیا، در یک دیدگاه مشترک می‌نویسند:
یافته‌های مطالعه داده‌های قانع‌کننده‌ای را ارائه می‌دهند که EBV را به عنوان محرک توسعه MS نشان می‌دهد. با این‌حال تقریباً همه افراد ناقل EBV هستند؛ اما تنها بخش کوچکی از مردم به MS مبتلا می‌شوند. بنابراین، عوامل دیگری مانند حساسیت ژنتیکی، در بیماری‌زایی MS مهم هستند. از آن‌جایی که عوامل اضافی در توسعه MS نقش دارند، عفونت با ویروس EBV احتمالاً برای ایجاد MS ضروری است؛ اما کافی نیست.
عفونت با ویروس EBV گام اول بیماری‌زایی در MS است؛ اما برای تکمیل بیماری‌زایی، وجود عوامل دیگر هم ضروری است.
آیا واکسن EBV در برابر MS از افراد محافظت می‌کند؟ آیا دارو‌های ضد ویروسی که EBV را هدف قرار می‌دهند، اگر در اوایل دوره بیماری به فرد داده شوند درمان مؤثری را برای MS ارائه می‌کنند؟
این سؤالات به احتمالات جالبی اشاره می‌کنند که بر اساس آن‌ها می‌توان مطالعات آینده را انجام داد.
