ویژگی خاصی در مردمک چشم، میزان سلامت مغز را نشان می‌دهد

چشم انسان می‌تواند بیماری‌های مختلفی را نشان دهد؛ اما یک ویژگی خاص در چشم می‌تواند میزان سلامت مغز را نشان دهد.

آلزایمر،‌ یک بیماری مغزی مرموز است که با کاهش آهسته فعالیت ذهنی مشخص می‌شود و می‌تواند برای چندین دهه قبل از ظهور علائم، در سکوت ایجاد شود؛ اما نشانه‌های پنهان این بیماری ممکن است خیلی زودتر ظاهر شوند.

پژوهش جدید نشان می‌دهد که نازک شدن شبکیه چشم (بافت حساس به نور که پشت چشم را می‌پوشاند) در میانسالی با عملکرد شناختی افراد در اوایل زندگی و بزرگسالی مرتبط است.

اگرچه پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است؛ اما گروه پژوهشی این مطالعه جدید می‌گویند که این یافته‌ها ممکن است روزی راه را برای یک آزمایش ساده چشمی که می‌تواند به پیش‌بینی خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری آلزایمر، رایج‌ترین شکل زوال عقل، کمک کند، هموار کنند.

اشلی بارت یانگ، پژوهش‌گر حوزه بهداشت از دانشگاه اوتاگو نیوزلند می‌گوید:

ما هنوز نتوانسته‌ایم آلزایمر پیشرفته را درمان کنیم و شیوع جهانی این بیماری نیز در حال افزایش است. بنابراین، شناسایی افراد در مرحله پیش بالینی، زمانی که ممکن است هنوز فرصت مداخله داشته باشیم، بسیار مهم است.

افراد مبتلا به آلزایمر اغلب با اختلالات بینایی زندگی می‌کنند که این اختلالات ممکن است باعث سردرگمی ذهنی، بی‌نظمی، و کناره‌گیری اجتماعی شوند. وجود این علائم همراه با از دست دادن حافظه، زندگی روزانه میلیون‌ها نفر از مبتلایان به این بیماری را در سراسر جهان مختل می‌کند.

با این‌حال، این اولین بار نیست که دانشمندان پیشنهاد می‌کنند چشم‌ها می‌توانند پنجره‌ای به مغز باشند. بیش از یک دهه پیش، پژوهش‌گران پروتئین‌های آمیلوئید بتا (مشخصه آلزایمر) را در شبکیه چشم افراد مبتلا به این بیماری پیدا کردند و مطالعات تصویربرداری چشم نشان دادند که بیماران مبتلا به آلزایمر شبکیه نازک‌تری داشتند.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نیز ارتباط قوی بین بیماری آلزایمر و سه بیماری شایع چشمی، از جمله گلوکوم و دژنراسیون ماکولا را نشان داد.

اگرچه مشاهده‌ی چنین ارتباطاتی جالب به نظر می‌رسد؛ اما عوامل خطر برای آلزایمر، بسیار و متنوع است. بنابراین در حال حاضر، هرگونه ارتباط بین آلزایمر و سلامت چشم هنوز تحت بررسی فشرده است.

پژوهش‌گران در این مطالعه جدید، داده‌های حاصل از مطالعه طولانی ‌مدت Dunedin را که زندگی بیش از ۱۰۰۰ نوزاد متولد شده در اوایل دهه ۱۹۷۰ در یکی از بیمارستان‌های نیوزلند را از بدو تولد دنبال کرده است، بررسی کردند.

پنج دهه بعد، بارت یانگ و همکارانش برای تجزیه و تحلیل خود و به عنوان بخشی از آزمایش Dunedin، زیرگروهی متشکل از ۸۶۵ بزرگسال را که در سن ۴۵ سالگی اسکن چشم انجام داده بودند، به همراه مجموعه‌ای از تست‌های عصب روانشناسی در بزرگسالی و اوایل کودکی انتخاب کردند.

ضخامت دو قسمت مختلف شبکیه (لایه‌های فیبر عصبی شبکیه و لایه‌های سلول گانگلیونی) در اسکن‌ها اندازه‌گیری شد.

تجزیه و تحلیل نشان داد افرادی که در این مطالعه شرکت داشتند و لایه‌های شبکیه چشم آن‌ها نازک‌تر بود، در تست‌های عملکرد شناختی، چه در بزرگسالی و چه در دوران کودکی، امتیاز کم‌تری کسب کردند.

با این‌حال، هیچ ارتباطی بین نازک شدن شبکیه و کاهش کلی عملکرد شناختی (بین دوران کودکی و میانسالی) که ممکن است نشان دهد چیزی در مغز در حال وقوع است، یافت نشد.

اگرچه لایه‌های نازک‌تر فیبر عصبی شبکیه در سن ۴۵ سالگی با کاهش سرعت پردازش مغز از دوران کودکی مرتبط بود؛ اما این ممکن است فقط نشانه‌ای از پیری عمومی باشد و لزوماً با بیماری آلزایمر مرتبط نباشد.

بارت یانگ که سرپرستی این مطالعه را بر عهده داشت می‌گوید:

یافته‌ها نشان می‌دهند که ضخامت شبکیه می‌تواند شاخصی از سلامت کلی مغز باشد.

این‌که آیا آزمایش چشمی می‌تواند بیماری پیچیده و مرموزی مانند آلزایمر را پیش‌بینی کند یا خیر، هنوز موضوعی ناشناخته باقی مانده است. با این‌حال، تعدادی از مطالعات قبلی از جمله مطالعه روی افراد مبتلا به زوال عقل، نشان داده‌اند که نازک شدن شبکیه ممکن است قبل از زوال شناختی و تشخیص زوال عقل رخ دهد.

اما این یک زمینه نسبتاً جدید است و نتایج هم متفاوت هستند. تحقیقات بیشتری لازم است تا ترتیب رویداد‌ها را از هم جدا کنیم تا ببینیم آیا نازک شدن شبکیه واقعاً قبل از شروع آلزایمر رخ می‌دهد یا خیر. این‌که تغییرات چشمی علائم ثانویه این بیماری هستند یا صرفاً منعکس‌ کننده افزایش سن یا سایر عوامل سبک زندگی هستند، همگی جزو احتمالات محسوب می‌شوند.

علیرغم احتمالات، پژوهش‌گران فکر می‌کنند که بررسی نازک شدن شبکیه به عنوان یک نشانگر زیستی تغییرات شناختی، با توجه به آن‌چه تاکنون کشف شده و بار فزاینده بیماری آلزایمر، ارزش پیگیری دارد.

با توجه به این‌که تست‌های معمول چشم نسبت به اسکن‌های تصویربرداری مغزی که معمولاً برای بررسی سلامت مغز استفاده می‌شوند، ارزان‌تر هستند، جایگزینی مقرون‌ به‌ صرفه برای نظارت بر تغییرات سلامت مغز در طول زمان خواهند بود.

بارت یانگ می‌گوید که در آینده، این یافته‌ها می‌توانند منجر به استفاده از هوش مصنوعی برای گرفتن یک اسکن توموگرافی انسجام نوری معمولی و ترکیب آن با سایر داده‌های سلامتی برای تعیین خطر احتمالی افراد برای ابتلا به آلزایمر شوند.