آلرژی فصلی یا حساسیت فصلی، مشکلی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
با آمدن فصل بهار و تابستان، بسیاری از مردم خوشحال می‌شوند؛ اما در آن سوی قضیه، بهار و تابستان برای میلیون‌ها نفر یک کابوس واقعی است. بهار و تابستان فصل‌هایی هستند که آلرژی فصلی را به همراه دارند. این دو فصل با مشکل آلرژی همراه هستند؛ زیرا گرده‌ها و اسپورهای زیادی از درختان و گیاهان در هوا منتقل می‌شوند و می‌توانند علائم آلرژی را تحریک کنند. فصل حساسیت با توجه به موقعیت مکانی، درختان فصلی و گرده‌های خاص در هوا برای همه متفاوت است؛ یعنی ممکن است شخصی در فصل بهار به حساسیت دچار شود و شخص دیگری در فصل تابستان یا دیگر فصل‌ها. این به موقعیت مکانی افراد و مواردی که گفته شد بستگی دارد. به عنوان مثال، گرده گیاه کهنه‌واش در ماه‌های پاییز شایع‌تر است؛ بنابراین افرادی که به این گرده خاص حساس هستند فقط در پاییز علائم آلرژی را نشان می‌دهند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده آمریکا (CDC) می‌گوید که ۱۹.۲ میلیون بزرگ‌سال و ۵.۲ میلیون کودک علائم تب یونجه را در ایالات متحده در یک سال گزارش کرده‌اند. این ارقام نشان می‌دهد که علائم فصل آلرژی در همه گروه‌های سنی شایع است.
علائم آلرژی فصلی شامل خس‌خس سینه، خارش بدن یا گلو، آبریزش بینی، تورم گلو و تحریک چشم می‌شود. اغلب این علائم برای تشخیص دقیق و جلوگیری از واکنش شدید ایمونولوژیک در افراد مستعد، نیاز به نظارت دقیق توسط یک متخصص پزشکی دارند.
در این مقاله، دکتر کریستوفر اوسه، پزشک مجرب مراقبت‌های اولیه، علائم شایع آلرژی فصلی و نحوه مدیریت آن‌ها را توضیح می‌دهد. با مجله دانستنی کیمازی همراه باشید.
علائم شایع آلرژی فصلی
علائم آلرژی فصلی بسته به حساسیت سیستم ایمنی فرد، به روش‌ها و درجات مختلفی ظاهر می‌شود. داروها به تسکین برخی از این علائم کمک می‌کنند؛ اما برخی دیگر باید از قرار گرفتن در معرض عوامل محرک اجتناب کنند. فرد مبتلا به تب یونجه ممکن است یک یا چند مورد از این علائم را داشته باشد.
خارش
خارش زمانی رخ می‌دهد که ماست‌سل‌ها (نوعی گلبول سفید خون در بدن شما) ماده‌ای شیمیایی به‌نام «هیستامین» را آزاد می‌کنند. بسته به ناحیه‌ای از بدن که در معرض آلرژن (عامل تحریک کننده) قرار دارد، خارش می‌تواند در مناطق خاصی مانند چشم، بینی یا پوست رخ دهد یا این‌که به‌طور هم‌زمان تمام بدن شروع به خارش کند.
سرفه خشک
در اثر عبور ترشحات پشت بینی و حلق از گلو، نوعی سوزش ایجاد می‌شود که منجر به سرفه خشک خواهد شد. اگر شما آلرژی دارید و سرفه خشک می‌کنید، باید بدانید که این سرفه به آلرژی فصلی شما ارتباط دارد و ناشی از بیماری دیگری نیست. ترشحات پشت بینی و حلق، در واقع جریان مایع و مخاط جمع شده از پست بینی به سمت گلو است.
خس‌خس کردن سینه
خس‌خس، صدایی سوت مانند است که بیشتر در بیماران مبتلا به آسم یا کسانی که دارای مجاری هوایی حساس هستند شنیده می‌شود. ورود آلرژن‌های تنفسی به ریه، باعث آزاد شدن مایعات و مخاطی می‌شود که تجمع کرده و راه‌های هوایی کوچک در ریه‌ها را مسدود می‌کنند.
آبریزش بینی
وقتی مواد حساسیت‌زا وارد بینی می‌شوند، مایعات در بینی تجمع می‌کنند و به شکل عطسه‌های پیاپی یا آبریزشی که یک‌سره است، از بینی خارج می‌شوند. ترشحات بینی معمولاً شفاف هستند؛ اما ممکن است گاهی به رنگ مخاط دیده شوند.
عطسه کردن
عطسه، مکانیسم دفاعی اولیه‌ی بدن برای دفع ذرات و غبار مزاحم از بینی است. این یک واکنش بازتابی است؛ زیرا اجسام خارجی مانند گرده، گرد و غبار و سایر ذرات هوا به بینی نفوذ کرده‌اند. سیستم ایمنی با عطسه کردن سعی دارد تا این ذرات را از بینی خارج کند.
چشم‌های متورم
آلرژن‌هایی که با چشم تماس پیدا می‌کنند، باعث ایجاد واکنش التهابی در چشم می‌شوند که این واکنش باعث تورم بافت چشم می‌شود. در برخی افراد، تورم چشم با اشک همراه است. اشک، راهی است که بدن به کمک آن ذرات مزاحم را از چشم خارج می‌کند.
گلودرد
آلرژن‌های استنشاقی، باعث ایجاد مایع و مخاط غلیظی می‌شوند که در بینی جمع شده و به داخل گلو جریان می‌یابند و منجر به گلودرد می‌شوند.
چشم‌های قرمز
واکنش التهابی موضعی در چشم جریان خون را افزایش می‌دهد که به صورت قرمزی چشم و ناراحتی چشم ظاهر می‌شود.
سردرد
یک سردرد کسل کننده و معمولی زمانی رخ می‌دهد که مایع التهابی و مخاط، سینوس‌های بینی را که مجاری هوایی جمجمه هستند، مسدود کنند.
چگونه علائم آلرژی فصلی را تسکین دهیم؟
بنیاد آسم و آلرژی آمریکا (AAFA) می‌گوید که درمان آلرژی فصلی نیاز به یک رویکرد چند جانبه دارد و نمی‌توان از روشی خاص برای درمان همه‌ی افراد استفاده کرد. شرایط پزشکی مانند آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) بر شدت علائم آلرژی فصلی تأثیر می‌گذارند. برای درمان آلرژی فصلی دسته‌های مختلفی از داروها استفاده می‌شوند و ناحیه‌ای از بدن که تحت تأثیر قرار می‌گیرد، مسیر تجویز دارو را تعیین می‌کند.
به‌عنوان مثال، برای رفع گرفتگی بینی به درمان‌های موضعی مانند اسپری نیاز است و برای رفع التهاب چشم نیز باید از قطره‌های ضد التهابی چشم استفاده کرد.
آیا می‌توان از علائم آلرژی فصلی پیشگیری کرد؟
برای جلوگیری از نفوذ آلرژن‌ها به بدن یا کاهش تماس با آن‌ها، از روش‌های زیر استفاده کنید:
- برای جلوگیری از نفوذ گرده‌ها به دهان و بینی، از ماسک استفاده کنید.
- در روزهای طوفانی در خانه بمانید.
- از حضور در اتاق‌های شلوغ پرهیز کنید.
- هنگام عطسه یا سرفه یکی از نزدیکان، دهان و بینی خود را بپوشانید.
- برای تصفیه ذرات موجود در هوای اتاق، از دستگاه تصفیه هوا استفاده کنید.
- برای شستشوی بینی از آب و نمک گرم استفاده کنید.
دارو برای درمان آلرژی فصلی
آنتی‌هیستامین‌ها: این داروها اثرات هیستامین را در بافت مسدود می‌کنند و به توقف علائم خارش صرف نظر از موقعیت بدن کمک می‌کنند. مطالعه‌ای که برای ارزیابی اثر آنتی‌هیستامین‌های خوراکی در درمان کهیر (بیماری آلرژیک پوستی) انجام شد، بهبود قابل توجهی را در بین علائم تحت درمان با آنتی‌هیستامین نشان داد.
کورتیکواستروئیدها: این‌ها داروهای ضد التهابی هستند که واکنش‌های التهابی، به ویژه تورم در بدن را به صورت موضعی یا به‌طور کلی کاهش می‌دهند. کورتیکواستروئیدها به اشکال مختلف مانند اسپری بینی، قرص‌های خوراکی و کرم‌ها در دسترس هستند. کورتیکواستروئیدهای بینی، اسپری‌هایی هستند که برای کاهش تورم بافت بینی استفاده می‌شوند.
پزشکان کورتیکواستروئیدهای خوراکی را برای کاهش واکنش های التهابی عمومی در بدن تجویز می‌کنند و کرم‌ها نیز برای واکنش‌های پوستی هستند.
مطالعه دیگری که روی تأثیر استروئیدهای داخل بینی برای تسکین علائم تب یونجه انجام شد، بهبود علائم را در شرکت کنندگان در مطالعه نشان داد.
رفع کننده‌های گرفتگی بینی: این‌ها اسپری‌های بینی هستند که برای رفع گرفتگی بینی به دلیل تجمع مایعات و مخاط استفاده می‌شوند. رفع کننده‌های گرفتگی بینی حداکثر به مدت سه روز استفاده می‌شوند؛ زیرا استفاده طولانی مدت ممکن است خطر تورم بینی را به‌دلیل اثرات برگشتی افزایش دهد.
تثبیت کننده‌های ماست‌سل: این دسته از داروها مانع از انتشار هیستامین از ماست‌سل‌ها می‌شوند. هیستامین باعث خارش موضعی یا عمومی می‌شود.
ایمونوتراپی آلرژی: این درمان شامل تجویز آلرژن‌های خاص در بدن با هدف کاهش حساسیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن است. این امر مستلزم تجویز واکسن آلرژی به افراد در طول زمان به منظور حساسیت‌زدایی از آن‌ها به یک آلرژن خاص است. ایمونوتراپی آلرژی فقط در حساسیت‌های شدید یا هنگامی که داروها به تنهایی علائم را کنترل نمی‌کنند استفاده می‌شود. ایمونوتراپی آلرژی بهتر است قبل از شروع فصل آلرژی برای آماده‌سازی سیستم ایمنی بدن انجام شود.
علائم آلرژی فصلی در هر فرد متفاوت است. این علائم می‌توانند غیر اختصاصی باشند و ممکن است باعث واکنش‌های خطرناک و کشنده مانند آنافیلاکسی شوند؛ بنابراین برای ارزیابی و مشاوره حرفه‌ای حتماً از پزشک کمک بگیرید.
