حقایقی جالب از ساختار و عملکرد قلب انسان
قلب انسان اندامی است که خون را از طریق سیستم گردش خون در سراسر بدن پمپاژ میکند.
قلب انسان اندامی است که خون را از طریق رگهای سیستم گردش خون به سراسر بدن پمپ میکند و اکسیژن و مواد مغذی را به بافتها میرساند و دیاکسید کربن و سایر مواد زائد را از بین میبرد.
دکتر لارنس فیلیپس، متخصص قلب در مرکز پزشکی NYU Langone در نیویورک میگوید که بافتهای بدن برای فعال بودن به منبع تغذیه مداوم نیاز دارند. اگر قلب نتواند به اندامها و بافتها خون برساند، میمیرند.
قلب انسان تقریباً در مرکز سینه (کمی در سمت چپ سینه) قرار دارد. به گفته مؤسسه قلب تگزاس، قلب، بین ریههای شما قرار میگیرد و در یک کیسه دو جداره به نام پریکارد قرار دارد. پریکارد برای محافظت از قلب و لنگر انداختن آن در داخل قفسه سینه طراحی شده است. مایع پریکارد به عنوان یک روانکننده بین لایه خارجی، پریکارد آهیانه و لایه داخلی، پریکارد سروز عمل میکند. این مایع در هنگام انقباضات، حرکات ریهها و دیافراگم قلب را روان میکند.
قلب انسان چه شکلی دارد؟
هنریگری در کتاب آناتومی قلب انسان میگوید که قلب در انسان تقریباً به اندازه یک مشت بزرگ است و وزن آن در مردان بین ۲۸۰ تا ۳۴۰ گرم و در زنان بین ۲۳۰ تا ۲۸۰ گرم است. فیزیولوژی قلب اساساً به ساختار، برق و لوله کشیها خلاصه میشود.
به گفته مؤسسه ملی بهداشت (NIH) قلب انسان دارای چهار حفره است: دو حفره فوقانی (دهلیزها) و دو حفره پایینی (بطنها). دهلیز راست و بطن راست با هم «قلب راست» و دهلیز چپ و بطن چپ «قلب چپ» را میسازند و دیوارهای از ماهیچه به نام سپتوم دو طرف قلب را از هم جدا میکند.
به گفته بنیاد قلب بریتانیا، دیواره بیرونی قلب از سه لایه تشکیل شده است. خارجیترین لایه دیواره یا اپی کاردیوم، دیواره داخلی پریکارد را تشکیل میدهد. لایه میانی یا میوکارد حاوی عضلهای است که قلب را منقبض میکند و لایه داخلی یا اندوکارد، حفرههای قلب را ترسیم میکند.
دریچههای دهلیزی بطنی (AV) که از دریچه سهلتی و دریچه میترال تشکیل شده است، اتاقکهای فوقانی و تحتانی قلب را به هم متصل میکنند. دریچه نیمه هلالی ریوی، بطن راست را از شریان ریوی و دریچه آئورت بطن چپ را از آئورت جدا میکند. رشتههای قلب یا تاندینهای آکورد، دریچهها را به ماهیچههای قلب متصل میکنند.
قلب انسان چگونه کار میکند؟
قلب خون را از دو مسیر به گردش در میآورد: مدار گردش خون ریوی و مدار سیستمیک.
در مدار ریوی، خون بدون اکسیژن از بطن راست قلب از طریق شریان ریوی خارج شده و به سمت ریهها میرود و خون اکسیژندار از طریق ورید ریوی به دهلیز چپ قلب باز میگردد.
در مدار سیستمیک، خون اکسیژن دار از قلب خارج میشود و از طریق بطن چپ به آئورت میرسد و از آنجا وارد شریانها و مویرگها میشود و در آنجا اکسیژن بافتهای بدن را تأمین میکند. خون بدون اکسیژن از طریق وریدها به ورید اجوف باز میگردد و دوباره وارد دهلیز راست قلب میشود.
البته قلب نیز یک ماهیچه است؛ بنابراین خودش هم به یک منبع تازه از اکسیژن و مواد مغذی نیز نیاز دارد.
پس از خروج خون از قلب از طریق دریچه آئورت، دو دسته از شریانها خون اکسیژن دار را برای تغذیه به عضله قلب میآورند. یکی از آنها شریان کرونر اصلی چپ است که در یک طرف آئورت قرار گرفته و به شریان نزولی قدامی چپ و شریان سیرکومفلکس چپ منشعب میشود. شریان کرونری راست نیز یکی دیگر از شریانهای خونرسان قلب است که در سمت راست آئورت منشعب میشود.
انسداد هر یک از این شریانها میتواند باعث حمله قلبی یا آسیب به عضله قلب شود. حمله قلبی از ایست قلبی متمایز است. ایست قلبی، از دست رفتن ناگهانی عملکرد قلب است که معمولاً در نتیجه اختلالات الکتریکی ریتم قلب رخ میدهد. حمله قلبی میتواند منجر به ایست قلبی شود؛ اما این مورد میتواند ناشی از مشکلات دیگری نیز باشد.
قلب حاوی سلولهای الکتریکی «ضربان ساز» است که باعث انقباض آن میشوند و ضربان قلب را تولید میکنند.
هر سلول این توانایی را دارد که رهبر گروه باشد و همه آن را دنبال کنند. در واقع در افرادی که ضربان قلب نامنظم یا فیبریلاسیون دهلیزی دارند، هر سلولی سعی میکند رهبر گروه باشد که همین امر باعث میشود آنها با یکدیگر تپش نداشته باشند.
انقباض قلب سالم در پنج مرحله اتفاق میافتد. در مرحله اول (دیاستول اولیه) قلب آرام میشود. سپس دهلیز منقبض میشود (سیستول دهلیزی) تا خون را به داخل بطن فشار دهد. بعد، بطنها بدون تغییر حجم شروع به انقباض میکنند. سپس بطنها در حالی که خالی هستند به انقباض ادامه میدهند. سرانجام، بطنها انقباض خود را متوقف کرده و شل میشوند. سپس چرخه تکرار میشود. دریچهها از برگشت جریان خون جلوگیری میکنند و جریان خون را در یک جهت در قلب حفظ میکنند.
در پایان روز، قلب شما حدود ۱۰۰ هزار بار (حدود ۶۰ تا ۸۰ تپش در دقیقه) میتپد. به گفته کلینیک کلیولند (دومین بیمارستان برتر جهان)، این امر در حدود حدود ۶.۸ لیتر خون در دقیقه را از طریق حدود ۹۷ هزار کیلومتر رگهای خونی که در بدن انسان وجود دارد پمپاژ میکند.
آیا انسانها به بیماری کرم قلب مبتلا میشوند؟
به گفته سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، کرم قلب یک بیماری است که حیوانات خانگی (عمدتاً سگها) را تحت تأثیر قرار میدهد و منجر به نارسایی قلبی و آسیب اعضای بدن میشود. این بیماری توسط یک کرم انگلی به نام دیروفیلاریا ایمیتیس ایجاد میشود که از گزش پشه آلوده وارد بدن حیوان خانگی میشود. با اینحال، انسانها میزبان طبیعی انگلها نیستند و لارو کرم قلب اغلب قبل از رسیدن به بلوغ در بدن انسان میمیرند؛ بنابراین موارد ابتلا به کرم قلب در انسانها بسیار نادر است. مقالهای که در سال ۲۰۰۵ در مجله Veterinary Parasitology منتشر شد نشان داد که بین سالهای ۱۹۴۱ تا ۲۰۰۵، تقریباً ۸۱ مورد کرم قلب در انسان گزارش شده است.