آیا ماسک‌ها واقعاً تأثیر دارند؟ کدام نوع آن‌ها بهتر است؟ ماسک N95، ماسک جراحی، ماسک پارچه‌ای یا ماسک‌های اسکارف؟
در طی یک سال و نیم گذشته، پژوهش‌گران شواهد آزمایشگاهی بسیاری مبتنی بر مدل‌سازی و مشاهده‌ای، در مورد اثربخشی ماسک‌ها تهیه کرده‌اند. برای بسیاری از مردم پی بردن به این‌که چه ماسکی کار می‌کند و چه ماسکی نه، کار دشواری است.
آن‌چه دانشمندان پیدا کرده‌اند، شواهدی با استاندارد طلایی ارائه می‌دهد که پژوهش‌های قبلی را تأیید می‌کند. استفاده از ماسک، به ویژه ماسک‌های جراحی، از کووید ۱۹ جلوگیری می‌کند.
از زمان شیوع طاعون بزرگ منچوری در سال ۱۹۱۰ میلادی، مردم از ماسک برای محافظت از خود در برابر بیماری‌ها استفاده می‌کنند. در طول همه‌گیری ویروس کرونا، ماسک‌ها به‌عنوان راهی برای جلوگیری از آلوده شدن هوای اطراف توسط افراد آلوده مورد استفاده قرار گرفته است. این‌کار «کنترل منبع» نامیده می‌شود. شواهد آزمایشگاهی اخیر نیز این ایده را تأیید می‌کنند.
در آوریل سال ۲۰۲۰، پژوهش‌گران نشان دادند که افراد مبتلا به کروناویروس (نه SARS-CoV-2) در صورت استفاده از ماسک، RNA کم‌تری از کرونا را در هوای اطراف خود آزاد می‌کنند. تعدادی مطالعه‌ی آزمایشگاهی نیز تأثیر ماسک‌ها در پخش شدن ویروس را تأیید کرده‌اند.
در دنیای واقعی و محیط خارج از آزمایشگاه، بسیاری از اپیدمیولوژیست‌ها (همه‌گیرشناس‌ها) تأثیر سیاست‌های ماسک زدن و خود ماسک‌ها را بررسی کرده‌اند تا ببینند آیا ماسک‌ها به کاهش سرعت شیوع کووید ۱۹ کمک می‌کنند یا خیر. یک مطالعه مشاهده‌ای (به این معنی که یک مطالعه کنترل شده با افرادی مشخص نبود) که نتایج آن در اواخر سال ۲۰۲۰ منتشر شد، به بررسی جمعیت‌شناسی، آزمایش، قرنطینه و استفاده از ماسک در ۱۹۶ کشور جهان پرداخت.
پژوهش‌گران دریافتند که پس از کنترل عوامل دیگر، کشورهای دارای هنجارهای فرهنگی مشخص یا سیاست‌هایی که از ماسک پوشیدن حمایت می‌کردند (یا حتی اجبار می‌کردند)، شاهد مرگ و میر هفتگی ۱۶ درصدی هنگام وقوع پیک شیوع بیماری بودند و کشورهایی که هنجارهای استفاده از ماسک را نداشتند 62 درصد افزایش هفتگی در مرگ و میر را شاهد بودند.
مطالعات آزمایشگاهی، مشاهده‌ای و مدل سازی، به‌طور مداوم از ارزش بسیاری از انواع ماسک‌ها پشتیبانی کرده‌اند؛ اما این رویکردها به اندازه کارآزمایی‌های کنترل شده تصادفی در مقیاس بزرگ در بین عموم مردم قوی نیستند. یکی از این مطالعات در دانمارک در اوایل سال ۲۰۲۰ انجام شد و بدون نتیجه بود؛ اما نسبتاً کوچک بود و در آن مشارکت کنندگان خودشان گزارش استفاده از ماسک را ارائه می‌کردند و نظارتی روی آن ها نبود. همین موضوع باعث شد تا این پژوهش صحت کامل نداشته باشد و بدون نتیجه بماند.
اما مطالعه‌ی گسترده و کنترل شده‌ی دیگری اوایل سال ۲۰۲۱ به‌منظور اثربخشی ماسک‌ها و همچنین تعیین بهترین نوع ماسک با همکاری چند دانشمند برجسته در کشور بنگلادش انجام شد. در این آزمایش ۳۴۱۱۲۶ داوطلب در ۶۰۰ روستای بنگلادش شرکت داشتند. در ۳۰۰ روستا، تبلیغی برای پوشیدن ماسک انجام نشد و مردم به انتخاب خود یا ماسک می‌پوشیدند و یا خیر. دانشمندان در ۲۰۰ روستا استفاده از ماسک جراحی و در ۱۰۰ روستای دیگر استفاده از ماسک پارچه‌ای را تبلیغ کردند و تعدادی از استراتژی‌های مختلف اطلاع‌رسانی را در هر گروه آزمایش کردند.
در طول هشت هفته، تیم آزمایش کننده ماسک‌های رایگان را برای هر فرد بزرگ‌سال در خانه‌ها توزیع کرد و اطلاعاتی در مورد خطرات کووید ۱۹ و ارزش استفاده از ماسک ارائه کرد. تیم آزمایش کننده همچنین با رهبران جامعه و رهبران مذهبی برای الگوبرداری استفاده کردند و افرادی ماسک پوش به گوشه و کنار روستاها می‌رفتند و از افرادی که از ماسک استفاده نمی‌کردند، مؤدبانه درخواست کردند که از ماسک استفاده کنند. این افراد همچنین نحوه استفاده از ماسک توسط مردم را ثبت کردند و در گزارش‌های خود میزان پوشیده بودن دهان و بینی را ذکر کردند.
پنج هفته پس از شروع مطالعه و سپس نه هفته پس از شروع مطالعه، دانشمندان داده‌های همه بزرگ‌سالان را در مورد علائم کووید ۱۹ در طول دوره مطالعه جمع‌آوری کردند. اگر فردی علائم کووید ۱۹ را گزارش می‌کرد، دانشمندان نمونه خون وی را برای اثبات عفونت آزمایش می‌کردند.
پوشیدن ماسک خطر کووید ۱۹ را کاهش می‌دهد
نخستین پرسشی که دانشمندان باید به آن پاسخ می‌دادند این بود که آیا تلاش‌های آن‌ها منجر به افزایش استفاده از ماسک شده است یا خیر. بله، بین جمعیتی که به آن‌ها ماسک داده شد و جمعیتی که ماسک دریافت نکردند، استفاده از ماسک ۳ برابر افزایش یافت. جالب است که فاصله فیزیکی میان افراد نیز در روستاهایی که ماسک تبلیغ می‌شد ۵ درصد افزایش یافت.
در ۳۰۰ روستایی که دانشمندان هر نوع ماسکی را در آن‌ها توزیع کردند، افراد آزمایش کننده شاهد کاهش ۹ درصدی کووید ۱۹ در مقایسه با روستاهایی بودند که ماسک در آن ها تبلیغ نشد. به دلیل تعداد کم روستاهایی که دانشمندان در آن‌ها ماسک‌های پارچه‌ای را تبلیغ کردند، گروه آزمایش کننده نتوانست تشخیص دهد که کدام یک از ماسک‌های پارچه‌ای یا جراحی در کاهش کووید ۱۹ بهتر عمل می‌کنند.
در روستاهایی که ماسک جراحی توزیع شد، کووید ۱۹ تا ۱۲ درصد کاهش یافت. در این روستاها میزان ابتلا به کووید ۱۹ بین افراد ۶۰ سال به بالا تا ۳۵ درصد و بین افراد ۵۰ تا ۶۰ سال ۲۳ درصد کاهش یافت.
شواهد موجود، اثربخشی ماسک‌ها را تأیید می‌کنند
قبل از این مطالعه، شواهدی قطعی در مورد اثربخشی ماسک‌ها در کاهش کووید ۱۹ در زندگی روزمره وجود نداشت. مطالعه جدید دانشمندان شواهد قوی در دنیای واقعی ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد ماسک‌های جراحی باعث کاهش کووید ۱۹ می‌شوند. این اثربخشی به‌ویژه برای افراد مسن که در صورت ابتلا با مرگ و میر و از کار افتادگی بیشتری مواجه می‌شوند، بیشتر بود.
سیاست‌گذاران و مقامات بهداشت عمومی در حال حاضر شواهدی از آزمایشگاه‌ها، مدل‌ها، مشاهدات و آزمایشات واقعی دارند که از پوشیدن ماسک برای کاهش بیماری‌های تنفسی، از جمله کووید ۱۹ پشتیبانی می‌کند. با توجه به این‌که کووید ۱۹ به راحتی می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود، اگر افراد بیشتری از ماسک استفاده کنند، مزایای آن افزایش می‌یابد.
بنابراین دفعه بعد که می‌پرسید آیا باید ماسک بزنید یا خیر، بدانید که پاسخ مثبت است. ماسک‌های پارچه‌ای احتمالاً بهتر از هیچی هستند؛ اما ماسک‌های جراحی با کیفیت بالا یا ماسک‌هایی با راندمان فیلترکنندگی بالاتر و تناسب بهتر مانندKF94 ، KN95 و N95 در جلوگیری از کووید ۱۹ اثربخشی بسیار بالایی دارند.
