COPD یا بیماری انسداد ریوی مزمن یک اصطلاح کلی برای مجموعهای از شرایط تنفسی پیشرونده است که همه آنها باعث مشکلات تنفسی میشوند.
دو مورد از رایجترین اشکال COPD، برونشیت مزمن و آمفیزم هستند. شایعترین علائم COPD تنگی نفس و سرفه است. با گذشت زمان، حتی فعالیتهای روزمره، مانند پوشیدن لباس، میتوانند چالش برانگیز شوند.
در این مطلب، برخی از رایجترین باورهای اشتباه در مورد بیماری انسداد ریوی مزمن بررسی میشوند. این بیماری تقریباً شناخته شده است؛ اما افسانههای بسیاری پیرامون آن وجود دارند. با مجله دانستنی کیمازی همراه شوید تا برخی از این باورهای اشتباه را بشناسیم.
COPD نادر است
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، COPD باعث مرگ ۳.۲۳ میلیون نفر در سال ۲۰۱۹ شد که آن را به سومین علت مرگ و میر در سراسر جهان تبدیل کرد.
در ایالات متحده، بیماری انسداد ریوی مزمن چهارمین علت اصلی مرگ و میر است. بیش از ۱۶ میلیون آمریکایی به این بیماری مبتلا شدهاند. علاوه بر این، ممکن است افراد بیشتری تشخیص داده نشده باشند.
انجمن ریه آمریکا (ALA) توصیه میکند که هر کسی که علائم COPD را تجربه میکند (سرفه مزمن، تنگی نفس، عفونتهای مکرر تنفسی، تولید مخاط قابل توجه که به آن خلط نیز میگویند یا خس خس سینه) باید با یک پزشک صحبت کند و از پزشک بخواهد آزمایش تنفسی خاصی به نام «اسپیرومتری» که میتواند به تشخیص COPD کمک کند را روی او انجام دهد.
فقط افراد سیگاری به بیماری انسداد ریوی مزمن مبتلا میشوند
سیگار کشیدن علت اصلی COPD است؛ اما عوامل خطر زیادی وجود دارند که در ایجاد این بیماری نقش دارند که از جمله آنها میتوان به آلودگی هوا، آلودگی ناشی از محیط کار، عفونت و برخی دیگر از انواع آسم اشاره کرد.
دکتر شهریار یادگار، متخصص پزشکی مراقبتهای ویژه و متخصص ریه، میگوید:
تقریباً ۱۰ تا ۲۰ درصد از بیماران مبتلا به COPD هرگز سیگار نمیکشیدند. برخی دیگر از عوامل خطر برای ایجاد این بیماری عبارتند از قرار گرفتن در معرض دود سیگار سایرین و استعداد ژنتیکی (عمدتاً از طریق کمبود آلفا-۱ آنتیتریپسین یا قرار گرفتن بیش از حد در معرض آلودگی هوا).
آلفا ۱ آنتیتریپسین، آنزیمی است که از بدن در برابر حمله ایمنی محافظت میکند. برخی از افراد دارای جهش در ژن کد کننده این آنزیم هستند و این باعث کمبود آلفا-۱ آنتیتریپسین میشود.
کمبود آلفا-۱ آنتیتریپسین خطر ابتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن و سایر شرایطی که بر طیف وسیعی از سیستمهای بدن تأثیر میگذارند را افزایش میدهد.
فقط افراد مسن به COPD مبتلا میشوند
بیماری انسداد ریوی مزمن مطمئناً در بزرگسالان شایعتر از افراد جوانتر است؛ اما افراد جوانتر هم از این بیماری مصون نیستند.
به عنوان مثال، در ایالات متحده، بین سالهای ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹، بیماری انسداد ریوی مزمن ۲ درصد از مردان و ۴.۱ درصد از زنان ۲۴ تا ۴۴ ساله را تحت تأثیر قرار داد. بهطور مشابه، این بیماری ۲ درصد از مردان و ۳ درصد از زنان ۱۸ تا ۲۴ ساله را تحت تأثیر قرار داد.
بخش قابل توجهی از افرادی که قبل از سن ۵۰ سالگی به بیماری انسداد ریوی مزمن مبتلا میشوند، دارای گونهای ارثی از بیماری هستند که باعث کمبود آلفا-۱ آنتیتریپسین میشود.
بیماری انسداد ریوی مزمن فقط روی ریهها تأثیر میگذارد
این نادرست است. COPD با بسیاری از بیماریهای دیگر از جمله بیماری قلبی، سرطان ریه، فشار خون بالا، پوکی استخوان و دیابت همراه است. این ارتباط ممکن است به دلیل عوامل ایجاد کننده مشترک و همچنین التهاب سیستمیک باشد.
به عبارت دیگر، برخی از این شرایط عوامل خطر مشترکی دارند که احتمال بروز آنها با COPD را افزایش میدهد. به عنوان مثال، سیگار یک عامل خطر برای COPD و بیماری قلبی است.
در عین حال، کارشناسان بهداشت COPD را با التهاب سیستمیک مرتبط میدانند که این هم میتواند به طور مستقل خطر ابتلا به سایر بیماریها را نیز افزایش دهد.
افراد مبتلا به COPD نمیتوانند ورزش کنند
به گفته دکتر شهریار یادگار، بدون راهنمایی مناسب، بیماران مبتلا به COPD ممکن است در انجام تمرینات بدنی دچار مشکل شوند. با اینحال، او توضیح داد که پزشکان به افراد مبتلا به COPD توصیه میکنند ورزش کنند؛ زیرا ورزش میتواند به افزایش ظرفیت تنفسی و بهبود علائم روزانه آنها کمک کند. برنامههای توانبخشی ریوی معمولاً تکنیکهای تنفس هدایت شده را همراه با ورزش بدنی ارائه میکنند تا نتایج بهتری برای بیمار داشته باشد.
ورزش برای COPD، یک روش درمانی است؛ زیرا از تشدید علائم میکاهد و کیفیت زندگی را بهبود میبخشد.
انجمن ریه آمریکا میگوید:
ممکن است احساس کنید که ورزش کردن مضر است یا حتی ممکن نیست؛ اما مقدار و نوع مناسب ورزش فواید زیادی دارد. حتماً قبل از شروع یا ایجاد تغییرات در برنامه ورزشی خود از پزشک سوال کنید.
هیچ درمانی برای COPD وجود ندارد
این خوشبختانه یک افسانه است. درمانها و استراتژیهای متعددی وجود دارند که سیر بیماری را بهبود میبخشد. از جمله این روشها میتوان به داروها، توانبخشی، رژیم غذایی، و واکسنهایی علیه عفونتهای تنفسی که سیر بیماری را تسریع میکنند، اشاره کرد.
با ارائه طیف وسیعی از داروها، بیماران ممکن است از داروهای استنشاقی گشاد کننده برونش، آنتی کولینرژیکها، کورتیکواستروئیدها و اکسیژن مکمل بهرهمند شوند. این داروها را میتوان بهطور منحصر به فرد برای هر فرد طراحی کرد.
برای برخی از بیماران ممکن است از تقویت آلفا-۱ آنتی تریپسین یا حتی پیوند ریه استفاده شود.
بیماری انسداد ریوی مزمن همان آسم است
دکتر شهریار یادگار میگوید که هر دو بیماری به عنوان بیماریهای انسدادی ریه در نظر گرفته میشوند؛ اما تفاوتهای متعددی بین COPD و آسم وجود دارد.
آسم معمولاً در دوران کودکی شروع میشود، دورانی که اغلب با آلرژیها و مشکلات التهابی همراه است. COPD معمولاً در دهه هفتم زندگی شروع میشود و با سیگار کشیدن مرتبط است. با اینحال، یک سندرم همپوشانی وجود دارد که ویژگیهای هر دو را دارد.
دکتر یادگار میگوید که COPD یک بیماری آلوئول است که بیشتر به دلیل از دست دادن خاصیت ارتجاعی ریه در اثر سیگار کشیدن ایجاد میشود. آسم یک بیماری مجاری هوایی است که در درجه اول، نتیجه التهاب مزمن راه هوایی است.
ممکن است علائم بالینی بین این دو بیماری همپوشانی داشته باشند؛ اما درمانهای این دو بیماری برای اینکه در کوتاه مدت و بلند مدت به بهترین شکل به بیماران کمک کنند، متفاوت هستند.
وزن بدن بر COPD تأثیر نمیگذارد
این درست نیست. دکتر نیل شاختر، استاد پزشکی ریه، مراقبت های ویژه، پزشکی محیط زیست و بهداشت عمومی، میگوید که وزن اضافی میتواند ناتوانی مرتبط با COPD را افزایش دهد.
برعکس، اگر وزن بدن افراد کمتر از حد متوسط باشد، میتواند نشانه آمفیزم و همچنین نشان دهنده پیش آگهی ضعیف بیماری باشد.
اگر مبتلا به COPD هستید، ترک سیگار فایدهای ندارد
این یک افسانه دیگر است. به باور دکتر شاختر، هیچ وقت برای ترک سیگار دیر نیست. او توضیح داد که سیگار کشیدن، روند از دست رفتن خاصیت ارتجاعی ریه را تسریع میکند. وی همچنین گفت که استعمال دخانیات میتواند باعث تشدید علائم شود.
تنگی نفس تنها علامت COPD است
به گفته دکتر شاختر، تنگی نفس یکی از علائم اصلی بیماری انسداد ریوی مزمن است؛ اما به سختی میتوان گفت که تنها علامت آن است. سرفه، تولید بیش از حد خلط، عفونتهای تنفسی و تمام علائم بیماریهای همراه، اغلب نشانههای پیشرفت COPD هستند.
علائم دیگر میتوانند شامل مشکلات خواب، اضطراب، افسردگی، درد و زوال شناختی باشند.
رژیم غذایی سالم نمیتواند به COPD کمک کند
در واقع، یک رژیم غذایی سالم میتواند برای افرادی که مبتلا به COPD هستند، تفاوتهایی را ایجاد کند. دکتر شاخنر میگوید که یک رژیم غذایی سالم باعث ارتقای سلامت عمومی میشود و میتواند از تشدید COPD و بیماریهای همراه آن، جلوگیری کند.
به عنوان مثال، یک متاآنالیز در سال ۲۰۲۰ از هشت مطالعه مشاهدهای، نقش رژیم غذایی در بیماری COPD را بررسی کرد. نویسندگان این مطالعه نتیجه گرفتند که الگوهای غذایی سالم با توسعه کمتر COPD مرتبط هستند، در حالی که الگوهای غذایی ناسالم به تشدید COPD کمک میکنند.
بهطور مشابه، دادههای تولید شده دیگر نشان میدهند که مصرف بیشتر میوهها، فیبر خوراکی و ماهی، خطر ابتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن را کاهش میدهد.
بهطور خلاصه، اگرچه هیچ درمان قطعی برای بیماری انسداد ریوی مزمن وجود ندارد؛ درمانهایی که هم اکنون در دسترس هستند و تغییر سبک زندگی، میتوانند شدت علائم را کاهش دهند.