کرونا جدای از مرگ و میر گسترده‌ای که با خود به همراه آورد، مشکلات دیگری هم برای بازمانده‌ها ایجاد می‌کند.
آمار مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ در سرتاسر جهان همچنان روبه افزایش است؛ اما در این میان عده‌ای از پژوهش‌گران دغدغه‌های دیگری دارند. این افراد روی جوانبی از کووید-۱۹ کار می‌کنند که تاکنون شناسایی نشده‌اند. کووید-۱۹ بسیاری از افراد را به‌کام مرگ کشاند اما آیا بازمانده‌ها می‌توانند بدون مشکل به زندگی قبل از بیماری بازگردند؟ گویا پاسخ این پرسش «خیر» است. به‌تازگی تعدادی از پژوهش‌گران روی تأثیرات این ویروس بر قدرت باروری مردان مطالعاتی انجام داده‌اند و به نتایجی جالب اما نگران کننده دست یافته‌اند.
زمانی دانشمندان شک داشتند که ممکن است ویروس SARS باعث تخریب اسپرم‌های مردان شده و از تعداد آن‌ها بکاهد. حال دانشمندان با بررسی پژوهش‌های پیشین و همچنین در اختیار داشتن شواهدی جدید، بر لزوم نظارت بر سیستم‌های تولید مثل در مردان به عنوان یکی از «مسیرهای آسیب‌پذیر» عفونت کروناویروس تأکید کرده‌اند. پژوهش‌گران دانشکده‌ی علوم و فناوری دانشگاه هواژانگ واقع در ووهان چین، پس از انجام یک‌سری تجزیه و تحلیل روی گزارش‌های موجود، به این نتیجه رسیده‌اند که ممکن است برخی سازوکارهای ویروس SARS-CoV-2 در سیستم تولید مثل مردان تداخل ایجاد کند. اگرچه آن‌ها با اطمینان از کاهش قدرت باروری مردان پس از ابتلا به این بیماری سخن نگفتند، اما هشدار دادند که دلایلی واضح وجود دارند که لازم است آن‌ها را به عنوان یک هشدار، جدی بگیریم.
یو تیان، زیست‌شناس به همراه لی-کوان ژو، زیست‌شناس باروری از دانشگاه هواژانگ در گزارشی که به‌تازگی منتشر کرده‌اند گفتند:
ما پیشنهاد می‌کنیم که خیلی فوری افراد مذکری که پیش‌تر به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند و اکنون در دوران بهبودی به‌سر می‌برند پیگری شوند و تحت نظر قرار بگیرند؛ زیرا ارتباطاتی میان ابتلا به این ویروس و کاهش قدرت باروری در مردان مشاهده شده است.
اکنون پژوهش‌گران حوزه‌ی علم پزشکی تقریباً به‌خوبی با ویروس SARS-CoV-2 آشنا هستند و می‌دانند که این ویروس چگونه به بدن ما وارد شده و موجب وقوع سلسله‌ای از پاسخ‌های ایمنی مخرب می‌شود. همه‌چیز از یک گیرنده‌ی سلولی رایج به‌نام «گیرنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین-2 یا ACE2» آغاز می‌شود. هرجا که بدن از این آنزیم استفاده کند، یعنی به‌طور حتم SARS-CoV-2 اثر خود را برجای گذاشته و چندین اندام را در معرض قرار می‌دهد. این یعنی ویروس فقط سیستم بویایی و تنفسی ما را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد؛ بلکه می‌تواند بر سیستم گوارشی ما نیز اثر بگذارد، سیستم گردش خون بدن را تضعیف کند و حتی پاسخ‌های التهابی را در مغز ما ایجاد کند.
از دیگر اندام‌های بالقوه هدف ویروس، بافت‌های بیضه‌ها هستند که پژوهش‌گران پیش‌تر نیز این موضوع را می‌دانستند؛ زیرا آزمایش‌های پیشین حضور ویروس در اسپرم‌های مردان را تأیید کرده بودند و پژوهش‌گران نیز روی این موضوع تمرکز کرده بودند. مطالعات پیشین که روی ویروس SARS-CoV-1 (نسخه‌ی قدیمی ویروس SARS-CoV-2) انجام شده بودند به دلیل نبودن شواهد کافی و همچنین پیدا نشدن اثری از ویروس در بیضه‌ها، سعی داشتند این موضوع که ویروس وارد بافت بیضه‌ها می‌شود را نادیده بگیرند. اما امروزه شواهد جدید و زیادی در دسترس هستند که نشان می‌دهند در اثر ابتلا به کووید-۱۹ بافت‌های بیضه‌ها آسیب می‌بینند.
به‌تازگی پژوهشی مشترک از سوی دانشگاه یوستوس-لیبیگ گیسن آلمان و دانشگاه علامه طباطبایی ایران انجام شده که شواهد آزمایشگاهی مستقیم چنین آسیبی را نشان می‌دهد. در این مطالعه‌ی مشترک، نشان‌گرهای التهاب در نمونه‌های بافت ۸۴ مرد که ابتلای آن‌ها به کووید-۱۹ قطعی بود و ۱۰۵ مرد دیگر که مشکوک به ابتلا بودند، مورد بررسی قرار گرفت. همچنین پژوهش‌گران کیفیت اسپرم را ارزیابی کرده و نشانه‌های استرس اکسیداتیو را نیز در نمونه‌ها جستجو کردند. واضح است که ابتلا به کووید-۱۹ یک‌سری تغییرات را ایجاد کرده است. التهاب و استرس سلولی در افرادی که نتیجه‌ی آزمایش کرونای آن‌ها مثبت بوده، در مقایسه با آن‌هایی که کرونا نداشته‌اند، دو برابر شدیدتر بوده است. علاوه بر این، اسپرم مردانی که به ویروس آلوده شده بودند تقریباً سه برابر آهسته‌تر و تعداد اسپرم آن‌ها نیز بسیار کم‌تر بود.
بهزاد حاجی‌زاده مالکی، پژوهش‌گر ارشد این مطالعه و دانشمند علوم ورزشی از دانشگاه یوستوس-لیبیگ گیسن آلمان در این خصوص می‌گوید:
تأثیرات ابتلا به ویروس روی سلول‌های اسپرم با کاهش کیفیت اسپرم و کاهش پتانسیل باروری همراه است. اگرچه این تأثیرات با گذشت زمان رفته رفته بهبود یافتند؛ اما این اثرات در مبتلایان به کووید-۱۹ به‌شکل قابل توجهی بیشتر بوده و مخرب‌تر هستند.
هنوز اثر طولانی مدت چنین اتفاقی بر مردانی که به ویروس SARS-CoV-2 مبتلا شده‌اند و اکنون در دوران بهبودی به‌سر می‌برند مشخص نیست. پژوهش‌گران هر دو مطالعه‌ی آزمایشی و تجربی، پیش از آن‌که در مورد قطعی بودن این موضوع صحبت کنند، خواهان انجام جستجوی بیشتر شده‌اند؛ زیرا هنوز مشخص نیست که آیا کاهش موقتی قدرت باروری در طولانی مدت نیز روی تلاش‌های افراد برای تولید مثل اثر می‌گذارد یا خیر.
این روزها بسیاری از جوامع در سرتاسر جهان با بحران باروری مواجه هستند که در آینده موجب کاهش جمعیت می‌شود. حال به‌نظر می‌رسد که کووید-۱۹ نیز بر علیه این جوامع عمل می‌کند و آن‌ها را دچار مشکل می‌سازد. این روزها با گسترش واکسیناسیون، امیدها برای غلبه بر همه‌گیری کرونا افزایش یافته است؛ اما این را باید بدانید که حتی اگر ما نهایت تلاش خود را انجام دهیم، آثار مخرب کرونا ویروس تا سالیان طولانی در بدنمان باقی خواهد ماند.
