اختلال صدابیزاری، پدیده‌ای است که باعث می‌شود افراد از سر و صدای اطراف خود بیزار باشند؛ اما ممکن است که این اختلال به سر و صدا ارتباطی نداشته باشد.
در ظاهر، اختلال صدابیزاری یا میسوفونیا به صدا مربوط می‌شود؛ اما ممکن است این پدیده علت دیگری داشته باشد؟ برخی بر این باور هستند که اختلال صدابیزاری از رفتار آینه‌ای ناخودآگاه انسان ناشی می‌شود. برای یک آشپز، صدای بلعیدن غذا، صدای نوشیدن و صدای برخورد قاشق و چنگال به ظرف، بسیار خوشایند است و از آن‌ها لذت می‌برد؛ زیرا به باور او غذایی که درست کرده خوشمزه شده است. اما در آن سوی قضیه، افرادی که دچار اختلال صدابیزاری هستند، در چنین موقعیتی در واقع شکنجه می‌شوند. اسکن‌های مغزی به دانشمندان کمک می‌کنند تا علت این موضوع را بفهمند.
افرادی که به اختلال صدابیزاری دچار هستند، به هنگام شنیدن برخی صداهای خاص، احساس ناراحتی شدیدی دارند و در ذهن خود به‌نوعی شکنجه می‌شوند. برخی از این صداهای خاص عبارتند از:
- صدای جویدن
- صدای نوشیدن
- صدای مکیدن
- پاکسازی گلو
- سرفه
- صدای تنفسی که قابل شنیدن باشد
پیش‌تر پژوهش‌گران گمان می‌کردند که این واکنش ممکن است به دلیل پردازش بیش از حد برخی صداها توسط مغز ایجاد شود. اکنون مطالعه‌ای که در نشریه علوم اعصاب Neuroscience منتشر شده است، برخی از انواع صدابیزاری را با رفتار «بازتابی» در مغز مرتبط می‌داند. رفتار بازتابی مغز در واقع نوعی شبیه‌سازی مغزی است. افرادی که به اختلال صدابیزاری دچار هستند، با شنیدن صدا احساس استرس و پریشانی دارند و این در حالی است که مغز در همان لحظه مشغول عمل شبیه سازی است؛ اما شبیه‌سازی چه چیزی؟ مغز در چنین لحظاتی کاری می‌کند که فرد احساس کند خودش در حال انجام کارهایی است که صدای آن‌ها را می‌شنود. به‌عنوان مثال اگر فردی با شنیدن صدای جویدن مضطرب شد، در همان لحظه مغز مشغول انجام نوعی شبیه‌سازی است که فرد حس می‌کند خود در حال جویدن با صدای بلند است. به این اتفاق، رفتار آینه‌ای مغز می‌گویند.
دکتر جنیفر بروت، روان‌شناس و مدیر شبکه بین‌المللی تحقیقات میسوفونیا بر این باور است که پی بردن به این موضوع، بزرگ‌ترین دستاورد پژوهش‌های ۲۵ ساله در مورد اختلال صدابیزاری است.
این گروه پژوهشی که توسط دکتر سوخبیندر کومار، دانشمند اعصاب از دانشگاه نیوکاسل رهبری می‌شود، مغز افرادی که اختلال صدابیزاری دارند و آن‌هایی که به این اختلال مبتلا نیستند را در دو حالت استراحت و شنیدن برخی صداهای خاص، مورد بررسی قرار دادند و نتایج را تجزیه و تحلیل کردند. صداهایی که برای این افراد پخش شدند شامل صدای جویدن، صدای بسیار ناخوشایند گریه بچه و برخی صداهای طبیعی می‌شدند.
با پخش صداها، قشر شنوایی مغز که وظیفه‌ی پردازش صدا را بر عهده دارد، در افراد مبتلا به اختلال صدابیزاری و دیگر افراد، واکشی مشابه و طبیعی داشت؛ اما در افراد مبتلا به اختلال صدابیزاری در هر دو حالت استراحت و شنیدن صداها، ارتباطاتی میان قشر شنوایی مغز و نواحی دیگری از مغز آن‌ها که وظیفه‌ی کنترل صورت، دهان و گلو را بر عهده دارند، مشاهده شد. دکتر کومار مشاهده کرد که اگر این افراد به صداهای خاصی که آزار دهنده هستند گوش فرا دهند، این ارتباطات نیز بیشتر و قوی‌تر خواهند شد.
در مغز این افراد، فقط با گوش دادن برخی صداها، موتور شبیه‌ساز حرکتی فعال می‌شود و به گونه‌ای عمل می‌کند که انگار خودشان مشغول انجام آن کاری هستند که صدایش را می‌شوند. رفتار آینه‌ای مغز، بسیار رایج و طبیعی است و مغز بسیاری از افراد وقتی که دیگران را مشاهده می‌کنند (به‌خصوص افراد موفق) علاقه دارد برخی چیزها را تقلید کند؛ اما دانشمندان هنوز نمی‌دانند که چرا با قوی‌تر شدن این شبیه‌سازی نوعی واکنش منفی در افراد ایجاد می‌شود. رفتار بازتابی مغز افراد مبتلا به اختلال صدابیزاری بسیار دقیق و قوی است و باعث ایجاد واکنش منفی و تنفر می‌شود. پژوهش‌گران امیدوار هستند که بتوانند در آینده پاسخی برای این سوال بیابند. واکنش منفی مغز این افراد به این دلیل است که مغز احساس می‌کند کنترل را از دست داده، به حریم خصوصی فرد تجاوز شده یا این‌که عاملی خارجی قصد دخالت در اهداف فرد را دارد.
فاطیما حسین، استاد علوم گفتاری و شنوایی در دانشگاه ایلینوی که در این پژوهش شرکت نداشته به این باور است که اکنون می‌توان با تکیه بر این یافته‌های جدید، درمان‌هایی مبتنی بر کنترل پاسخ‌های حرکتی ناخودآگاه به این صداها ارائه کرد. وی بر این باور است که درمان‌های ارائه شده برای اختلال صدابیزاری نباید صداها را عامل این مشکل بدانند؛ بلکه باید سعی کنند بر کنترل‌های حرکتی ناخودآگاه تسلط یابند زیرا اختلال صدابیزاری به صداها مربوط نمی‌شود و رفتار آینه‌ای بیش از حد مغز عامل آن است. اگر چنین درمانی موفق باشد، ارتباط بین قشر شنوایی مغز با نواحی دیگر مغز که وظیفه‌ی حرکت بخش‌های مختلف صورت و گردن را بر عهده دارند، کاهش خواهد یافت.
