سویه اومیکرون باعث ایجاد بیماری خفیف‌تری می‌شود

مدتی است که سویه اومیکرون کروناویروس در جهان شوع پیدا کرده است و به نظر می‌رسد که این سویه بر خلاف سویه دلتا، باعث ایجاد بیماری خفیف‌تری می‌شود.

مطالعات اولیه روی سلول‌های انسانی در یک ظرف آزمایشگاهی نشان می‌دهند که سویه اومیکرون ویروس SARS-CoV-2 ممکن است در نفوذ به ریه‌ها و انتشار از سلولی به سلول دیگر در مقایسه با سایر نسخه‌های ویروس کرونا ناکارآمدتر باشد.

این موضوع ممکن است توضیح دهد که چرا برخی از داده‌های اولیه از کشور‌هایی مانند آفریقای جنوبی و انگلیس نشان می‌دهند که این سویه باعث بیماری خفیف‌تری می‌شود. اگرچه ممکن است سویه اومیکرون به‌طور مؤثر به سلول‌های ریه حمله نکند؛ اما مطالعه جدیدی که روز ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱ در پایگاه داده پیش چاپ bioRxiv منتشر شد، تأیید کرد که سویه اومیکرون از بیشتر آنتی‌بادی‌های ساخته شده توسط افراد کاملاً واکسینه شده فرار می‌کند.

این مطالعه نیز همانند برخی پژوهش‌های انجام شده‌ی دیگر نشان داد که دوز تقویت‌ کننده واکسن فایزر به‌طور قابل توجهی قدرت آنتی‌بادی‌های خنثی کننده افراد واکسینه ‌شده را افزایش می‌دهد.

دکتر راویندرا گوپتا، نویسنده ارشد مطالعه و استاد میکروبیولوژی بالینی در مؤسسه ایمونولوژی درمانی و بیماری‌های عفونی کمبریج در بیانیه‌ای گفت:

اگرچه قدرت آنتی‌بادی‌های خنثی کننده افزایش می‌یابد؛ اما ما همچنان انتظار داریم که در طول زمان کاهش ایمنی رخ دهد.

این تحقیق هنوز مورد بررسی قرار نگرفته یا در یک مجله علمی معتبر منتشر نشده است؛ اما یافته‌ها نشان می‌دهند که جهش‌های سویه اومیکرون، ویروس را یک شمشیر دو لبه نشان می‌دهند. دکتر گوپتا بر این باور است که این ویروس اکنون در فرار از سیستم ایمنی عملکرد بهتری دارد؛ اما برخی از توانایی‌های خود را در ایجاد بیماری‌ شدید از دست داده است. با این‌حال، دانشمندان باید تأیید کنند که نتایج آزمایش‌ها در ظروف آزمایشگاهی با آن‌چه در بیماران انسانی رخ می‌دهد، مطابقت دارد و جهش‌های سویه اومیکرون در واقع بر شدت عفونت تأثیر گذاشته‌اند.

داده‌های آفریقای جنوبی، انگلستان و سایر کشور‌ها نشان می‌دهد که به‌طور میانگین، عفونت‌های ناشی از سویه اومیکرون کم‌تر شدید هستند؛ اما پس‌زمینه ایمنی ناشی از عفونت طبیعی و واکسیناسیون، تفسیر این نتایج را دشوار می‌کنند.

سویه اومیکرون بیش از ۳۰ جهش در ژن‌هایی دارد که پروتئین اسپایک آن را کد می‌کنند و پروتئین اسپایک بخشی از ویروس است که برای تحریک عفونت به سلول‌ها متصل می‌شود. از این تعداد، ۱۰ جهش در بخش‌هایی از دامنه اتصال گیرنده (بخش خاصی از پروتئین اسپایک که به سلول‌ها متصل می‌شود) رخ داده‌اند.

پژوهش‌گران برای بررسی این‌که چگونه این جهش‌های پروتئین اسپایک ممکن است نحوه تعامل ویروس با سلول‌ها را تغییر دهند، ویروس‌های مصنوعی به نام شبه‌ویروس‌ها را که حامل پروتئین اسپایک سویه اومیکرون هستند، مهندسی کردند. آن‌ها پیش‌تر نیز شبه‌ویروس‌هایی با پروتئین اسپایک سویه دلتا و ووهان-۱ یا ویروس SARS-CoV-2 اولیه تولید کردند.

این تیم می‌خواست پی ببرد که چگونه سه جهش مختص به اومیکرون در سایت برش پلی پایه (PBCS) ویروس بر توانایی ویروس برای ورود به سلول‌ها تأثیر می‌گذارد. پس از اتصال پروتئین اسپایک به سلول، PBCS شکافته می‌شود یا باز می‌شود تا به مواد ژنتیکی ویروس اجازه ورود به سلول میزبان را بدهد. طبق مطالعه قبلی پژوهش‌گران که ۸ ژوئن در مجله Cell Reports منتشر شد، سویه‌های آلفا و دلتا حامل جهش‌های PBCS هستند که به آن‌ها کمک می‌کند راحت‌تر وارد سلول‌ها شوند.

سویه اومیکرون نیز جهش‌های مشابهی را در ژن‌های PBCS خود حمل می‌کند؛ بنابراین این تیم پیش‌بینی کردند که ممکن است به آسانی مانند آلفا و دلتا به داخل سلول‌ها نفوذ کند. آن‌ها این نظریه را با استفاده از شبه ویروس‌های خود برای آلوده کردن سلول‌های ریه انسان در ظروف آزمایشگاهی و همچنین ارگانوئید‌های ریه (خوشه‌های سه بعدی از سلول‌هایی که برای تقلید از ویژگی‌های ریه‌های با اندازه کامل ساخته شده‌اند) آزمایش کردند. آن‌ها دریافتند که علیرغم جهش‌های نگران‌کننده PBCS، سویه اومیکرون با کارایی کم‌تری نسبت به دلتا وارد سلول‌های ریه و ارگانوئید‌ها شده و در عوض شباهت بیشتری به ووهان-۱ دارد.

علاوه بر این، عملکرد سویه دلتا در آزمایش دوم بهتر از اومیکرون بود. پس از ورود به یک سلول، شبه ویروس‌های دلتا باعث همجوشی سلولی می‌شوند (پدیده‌ای که سلول‌های همسایه را به هم می‌چسباند و به ویروس اجازه می‌دهد به سرعت بین آن‌ها پخش شود). پژوهش‌گران در گزارش خود خاطرنشان کردند که همجوشی گسترده سلول-سلول در ریه‌ها اغلب در زمینه کووید ۱۹ شدید دیده می‌شود. با این‌حال، سویه اومیکرون در آزمایش‌ها همجوشی سلولی را با کارایی کم‌تری نسبت به دلتا آغاز کرد و به نظر می‌رسید که این مانع از توانایی ویروس برای تکثیر در سلول‌های ریه شود.

یک مطالعه جداگانه و بررسی نشده، نشان داد که سویه اومیکرون بسیار کارآمدتر از دلتا در سلول‌های راه هوایی فوقانی تکثیر می‌شود؛ اما در سلول‌های ریه حتی از سویه اصلی SARS-CoV-2 نیز نا کارآمدتر است.

دکتر گوپتا در این بیانیه گفت:

ما حدس می‌زنیم که هر چه ویروس در آلوده کردن سلول‌های ما کارآمدتر باشد، بیماری ممکن است شدیدتر شود. این واقعیت که عملکرد سویه اومیکرون در ورود به سلول‌های ریه چندان خوب نیست و باعث ایجاد سلول‌های همجوشی شده کم‌تر با سطوح عفونت پایین‌تر در آزمایشگاه می‌شود، نشان می‌دهد که این سویه جدید ممکن است باعث بیماری‌های خفیف‌تری شود.

مطالعات آینده باید تأیید کنند که این آزمایش‌ها در ظروف آزمایشگاهی به بدن انسان نیز شباهت دارند. در عین حال، آزمایش‌های این تیم با آنتی‌بادی‌ها تأیید می‌کند که برای دستیابی به حداکثر محافظت در برابر سویه‌های مختلف، افراد باید در اسرع وقت دوز تقویتی واکسن را دریافت کنند.

افرادی که فقط دو دوز از واکسن را دریافت کرده‌اند یا اصلاً ان را دریافت نکرده‌اند، هنوز در معرض خطر جدی ابتلا به کووید ۱۹ هستند و برخی به بیماری شدید مبتلا می‌شوند.