فهرست...
کمبود کلسیم نیز همانند بسیاری از مشکلات سلامتی، علائمی دارد. برخی از افراد علائم کمبود کلسیم را خیلی زود از خود بروز می‌دهند ولی برخی دیگر دیرتر این علائم را آشکار می‌کنند.
کمبود کلسیم نسبتاً شایع است؛ اما تشخیص دقیق آن دشوار است. چگونه متوجه می‌شوید که کمبود کلسیم دارید؟
کمبود کلسیم می‌تواند باعث مشکلات سلامتی مختلفی شود: سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها، درد‌های عضلانی، ضربان قلب نامنظم، خستگی و حتی از دست دادن حافظه. شما باید یاد بگیرید چگونه علائم و نشانه‌های سطح پایین کلسیم خون را تشخیص دهید.
کمبود کلسیم (هیپوکلسمی) چیست؟
هیپوکلسمی، به سطح بسیار پایین کلسیم در خون اشاره دارد. علائم هیپوکلسمی با توجه به شدت آن، می‌توانند از خفیف یا غیرقابل توجه تا جدی و تهدید کننده زندگی متغیر باشند. کمبود کلسیم می‌تواند هم حاد و هم مزمن باشد.
کلسیم فراوان‌ترین ماده معدنی در بدن انسان است و برای استخوان‌ها، قلب، ماهیچه‌ها و سیستم عصبی حیاتی است. هر سلول بدن شما به کلسیم نیاز دارد؛ اما تنها حدود ۱ درصد از کلسیم در خون یافت می‌شود، در حالی که ۹۹ درصد باقی مانده در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره می‌شود.
به خاطر داشته باشید که سطح کلسیم خون معمولاً به دلایل غیر رژیمی و به‌ندرت به دلیل کمبود کلسیم در رژیم غذایی کاهش می‌یابد. هیپوکلسمی معمولاً دلایل دیگری دارد.
آزمایش خون کلسیم
آزمایش خون کلسیم، سطح کلسیم را در خون اندازه‌گیری می‌کند. معمولاً، این آزمایش کل کلسیم سرم را تخمین می‌زند که شامل موارد زیر می‌شود:
- کلسیم متصل به پروتئین‌ها، عمدتاً آلبومین (حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد)
- کلسیم ترکیب شده با فسفات و سیترات (حدود ۱۰ درصد)
- کلسیم یونیزه که به کلسیم آزاد یا فعال نیز معروف است (حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد)
نیازی نیست که برای این آزمایش آماده شوید یا از قبل غذا نخورید. یک پزشک متخصص به سادگی یک نمونه خون از رگ شما جمع‌آوری می‌کند که مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.
همچنین ممکن است که پزشک آزمایش کلسیم یونیزه را نیز تجویز کند.
کلسیم یونیزه شکل فعال کلسیم بدن است. فرض می‌شود که حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد کل کلسیم خون باشد، اگرچه درصد دقیق آن ممکن است متفاوت باشد. سطح کلسیم یونیزه اغلب بر اساس سطح کلسیم و آلبومین خون تخمین‌زده می‌شود. آزمایش کلسیم یونیزه شده بسیار دقیق‌تر است؛ اما به تجهیزات خاصی نیاز دارد و گران است.
سطوح پایین کلسیم در بدن
محدوده طبیعی سطح کلسیم در بزرگسالان حدود ۸.۵ تا ۱۰.۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. این مقادیر می‌تواند از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر کمی متفاوت باشد. هیپوکلسمی به کلسیم کل خون زیر ۸.۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر تعریف می‌شود. اگر سطح کلسیم خون به کم‌تر از ۷ میلی‌گرم در دسی‌لیتر کاهش یابد، هیپوکلسمی شدید در نظر گرفته می‌شود.
علائم و نشانه‌های هیپوکلسمی
هیپوکلسمی در صورت عدم درمان می‌تواند کشنده باشد. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. پزشک آزمایش‌هایی را برای کشف علل زمینه‌ای انجام می‌دهد.
گرفتگی و اسپاسم عضلانی
یکی از نشانه‌های بارز کمبود کلسیم، گرفتگی و اسپاسم عضلانی است. کلسیم به انقباض و شل شدن عضلات کمک می‌کند. عضلات فاقد کلسیم دیگر نمی‌توانند تون طبیعی خود را حفظ کنند. این می‌تواند منجر به درد، گرفتگی، اسپاسم و ضعف عضلانی شود.
بی‌حسی و گزگز
یکی دیگر از علائم کلیدی هیپوکلسمی، سوزن سوزن شدن اندام‌ها، به ویژه دست‌ها و پاها است. کمبود شدید کلسیم نیز می‌تواند باعث بی‌حسی اندام‌ها شود. هر سلول عصبی بدن شما به کلسیم نیاز دارد. وقتی کلسیم خیلی کم می‌شود، سلول‌های عصبی برای ثبت احساسات و ارسال سیگنال‌ها تلاش بسیاری می‌کنند.
خستگی
هیپوکلسمی ممکن است باعث خستگی شود. از آن‌جایی که فیبر‌های عضلانی و اعصاب به کلسیم نیاز دارند، تخلیه آن در سلول‌ها نشانه شروع خستگی است که منجر به خستگی و ضعف می‌شود.
ریتم غیر طبیعی قلب
ضربان قلب نامنظم یک نشانه معمولی هیپوکلسمی است و در صورت شدید شدن، می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. هیپوکلسمی غالباً باعث ایجاد چندین ناهنجاری می‌شود که می‌تواند توسط الکتروکاردیوگرام (ECG) ثبت شود.
جای تعجب نیست که کمبود کلسیم می‌تواند قلب را مختل کند؛ زیرا قلب یک ماهیچه است. اگر سلول‌های قلب به اندازه کافی کلسیم دریافت نکنند، آن‌طور که باید کار نمی‌کنند. این می‌تواند ریتم طبیعی قلب را از تنظیم خارج کند، باعث اسپاسم عضله قلب شود و شریان‌ها را باریک کند.
تشنج
سلول‌های مغز برای آزادسازی انتقال دهنده‌های عصبی به سطوح مطلوب کلسیم نیاز دارند و این در حالی است که عضلات برای انقباض به آن نیاز دارند. هیپوکلسمی می‌تواند مغز را بیش از حد تحریک کند که این امر می‌تواند باعث تشنج شود.
استئوپنی و پوکی استخوان
پوکی استخوان یا استخوان‌های شکننده، به عنوان یک اختلال کمبود کلسیم در نظر گرفته می‌شود. استئوپنی شکل خفیف‌تری از پوکی استخوان است. هنگامی که سطح کلسیم در خون کاهش می‌یابد، بدن شما مجبور است مقدار بیشتری از آن را از استخوان‌ها برای جبران کمبود آزاد کند. با گذشت زمان، کمبود کلسیم می‌تواند باعث ضعف شدید استخوان، شکنندگی و افزایش خطر شکستگی شود.
پوست خشک
پوست خشک یا پوسته پوسته ممکن است از علائم هیپوکلسمی باشد. نقش کم‌تر شناخته شده کلسیم، حمایت از سلامت پوست است. کلسیم PH پوست را کاهش می‌دهد و از سد پوستی محافظت می‌کند. این کار از هدر رفتن بیش از حد آب از پوست جلوگیری می‌کند. وقتی سطح کلسیم خون خیلی پایین می‌آید، پوست دیگر نمی‌تواند رطوبت و pH سالم را حفظ کند.
سردرگمی و از دست دادن حافظه
گیجی، سردرگمی و از دست دادن حافظه همگی می‌توانند از علائم هیپوکلسمی باشند. سلول‌های عصبی و مغز به کلسیم وابسته هستند. ورود کلسیم به سلول‌های عصبی باعث تحریک انتشار انتقال دهنده‌های عصبی می‌شود. کمبود کلسیم می‌تواند به‌طور قابل توجهی عملکرد شناختی را مختل کند.
سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) بسیار شایع است و علل دقیق آن متفاوت است. بر اساس یک بررسی بزرگ از ۲۸ کارآزمایی، سطوح پایین ویتامین D و کلسیم می‌تواند باعث تحریک آن شود یا به علائم آن شدت ببخشد. در چنین مواردی، ویتامین D و کلسیم می‌توانند علائم سندرم پیش از قاعدگی را کاهش دهند یا حتی از بین ببرند.
پوسیدگی دندان و بیماری لثه
کلسیم دندان‌های شما را محکم نگه می‌دارد. غذا‌ها، نوشیدنی‌ها و باکتری‌های دهان همگی می‌توانند مواد معدنی موجود در دندان را تخریب کنند. سطوح کافی کلسیم برای جلوگیری از از دست دادن این مواد معدنی ضروری است. علاوه بر این، مطالعات نشان می‌دهند که کمبود کلسیم یکی از مقصران بیماری لثه است.
راشیتیسم
کمبود کلسیم یا ویتامین D می‌تواند منجر به راشیتیسم در کودکان شود. کمبود کلسیم از معدنی‌سازی مناسب استخوان‌ها جلوگیری می‌کند که برای رشد کودک بسیار مهم است. استخوان‌ها ضعیف و نرم می‌شوند، در حالی که تغییر شکل نیز ممکن است رخ دهد. راشیتیسم در جهان توسعه یافته غیر معمول است.
کلام آخر
اگر سطح کلسیم خون پایین باشد، ممکن است علائمی را تجربه کنید یا علائمی نداشته باشید. علائم هیپوکلسمی با توجه به مدت زمان و شدت این بیماری، می‌توانند خفیف یا شدید باشند. گرفتگی عضلات، اسپاسم و خستگی، از جمله علائم شایع هستند.
سایر علائم معمول شامل بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها و همچنین نامنظم شدن ریتم قلب است. در دراز مدت، کمبود کلسیم می‌تواند استخوان‌ها و دندان‌های شما را ضعیف کند. پزشک یک آزمایش خون برای بررسی سطح کلسیم شما و کشف علل زمینه‌ای کمبود احتمالی انجام می‌دهد.
