کلسترول بالا چیست؟ علائم، درمان و هرآنچه که باید بدانید

کلسترول بالا وضعیتی است که زمانی رخ می‌دهد که سطح کلسترول در خون به اندازه‌ای بالا باشد که باعث ایجاد مشکلاتی مانند بیماری قلبی و سکته شود.

کلسترول بالا، گاهی اوقات به عنوان هیپرلیپیدمی شناخته می‌شود، کلسترول بالا بدون درد است و تا زمانی که فرد به بیماری قلبی شدید مبتلا نشود هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند.

با توجه به اطلاعات ارائه شده از سوی مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، بیماری قلبی علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده است و سکته مغزی پنجمین علت اصلی است.

تقریباً ۹۳ میلیون آمریکایی بالای ۲۰ سال یا تقریباً ۴۰ درصد از جمعیت ایالات متحده، کلسترول بالایی دارند. CDC خاطرنشان می‌کند که کمی بیش از نیمی از بزرگسالان مبتلا به کلسترول بالا، برای کاهش آن اقدام می‌کنند.

کلسترول که توسط کبد تولید می‌شود، یک ماده چرب و متراکم است که در هر سلول بدن یافت می‌شود و برای بسیاری از عملکرد‌های حیاتی ضروری است. کلسترول به بدن در ساخت هورمون‌ها و ویتامین D کمک می‌کند و همچنین در ترکیباتی که بدن برای کمک به هضم غذا ایجاد می‌کند، مانند صفرا، یافت می‌شود.

کلسترول که در بسته‌های کوچکی از چربی و پروتئین به نام لیپوپروتئین‌ها در جریان خون گردش می‌کند، دو نوع اصلی دارد: لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) که به تشکیل پلاک‌های چربی کمک می‌کند و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) که از بدن در برابر بیماری قلبی و سکته محافظت می‌کند. آزمایش خونی که به عنوان پانل لیپیدی شناخته می‌شود، می‌تواند کلسترول LDL و HDL و همچنین‌ تری گلیسیرید (رایج‌ترین نوع چربی در خون) را اندازه‌گیری کند.

اگرچه دانشمندان مدت‌هاست روی اندازه‌گیری کلسترول LDL از طریق آزمایش خون تمرکز کرده‌اند؛ اما پژوهش جدید نشان می‌دهد که این تمرکز محدود روی سطح کلسترول LDL لزوماً منجر به بهبود کلی نتایج سلامتی بیماران نمی‌شود. برخی از افراد با سطوح LDL سالم ممکن است همچنان به بیماری قلبی مبتلا شوند.

در حال حاضر، انجمن قلب آمریکا (AHA) و CDC هر دو توصیه می‌کنند که بزرگسالان سالم بالای ۲۰ سال سطح کلسترول خود را هر چهار تا شش سال یک‌بار اندازه‌گیری کنند. افرادی که قبلاً کلسترول بالا، بیماری قلبی عروقی یا سایر عوامل خطر را داشته‌اند ممکن است نیاز به بررسی بیشتر سطح کلسترول خود داشته باشند.

علائم و نشانه‌های کلسترول بالا

به‌طور معمول، کلسترول بالا تا زمانی که باعث یک وضعیت اورژانسی مانند حمله قلبی یا سکته نشود، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. رویداد‌های مرتبط با بیماری قلبی تا زمانی که سطوح بالای کلسترول منجر به تجمع پلاک‌های چربی در رگ‌ها نشود، رخ نمی‌دهند. این امر به نوبه خود منجر به باریک شدن رگ‌ها و تغییر در آرایش دیواره سرخ‌رگ می‌شود که به عنوان بیماری قلبی نیز شناخته می‌شود.

علل و عوامل خطر کلسترول بالا

بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی CDC، عوامل ارثی و مرتبط با سبک زندگی، در افزایش کلسترول نقش دارند، در ادامه به بررسی علل و شرایطی می‌پردازیم که می‌توانند در افزایش سطح کلسترول نقش داشته باشند.

وراثت

داشتن سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری قلبی نیز به این معنی است که احتمال ابتلا به کلسترول بالا در شما بیشتر است.

اگرچه بسیار بعید است؛ اما برخی از افراد دارای یک بیماری ژنتیکی به نام کلسترول خونی خانوادگی هستند که باعث افزایش بسیار زیاد سطح LDL در سنین پایین می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به بیماری عروق کرونر و حملات قلبی زودرس شود. CDC تخمین می‌زند که یک میلیون آمریکایی یا یک سوم درصد جمعیت ایالات متحده، هیپرکلسترولمی خانوادگی دارند.

سن

با توجه به تغییرات متابولیک مرتبط با افزایش سن، از جمله این‌که چگونه کبد کلسترول LDL را از خون حذف می‌کند، خطر ابتلا به کلسترول بالا در همه افراد با افزایش سن افزایش می‌یابد.

جنسیت

زنان بالای ۵۵ سال یا زنانی که دچار یائسگی کامل شده‌اند، نسبت به مردان سطح کلسترول LDL کم‌تری دارند. به‌طور کلی، مردان نسبت به زنان سطح کلسترول HDL بالاتری دارند.

رژیم غذایی

خوردن یک رژیم غذایی سرشار از کلسترول، چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس به افزایش سطح کلسترول کمک می‌کند. بیشتر لبنیات حیوانی و پرچرب و روغن‌های خاصی که در دمای اتاق جامد هستند، حاوی سطوح بالایی از چربی اشباع هستند. کاهش میزان چربی‌های اشباع و ترانس در رژیم غذایی بهترین تغییر رژیم غذایی برای کاهش کلسترول است.

سطح فعالیت بدنی

بر اساس گفته‌های AHA، انجام فعالیت بدنی کم یا عدم فعالیت بدنی در زندگی روزمره، باعث کاهش کلسترول HDL می‌شود که این وضعیت می‌تواند پاکسازی کلسترول LDL در شریان‌ها را برای بدن دشوار کند. سطوح متوسط ​​تا شدید ورزش می‌تواند باعث افزایش سطح کلسترول HDL و کاهش کلسترول LDL شود و آن را کم‌تر مضر می‌کند.

استفاده از تنباکو

استفاده از تنباکو به رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و کلسترول HDL را کاهش می‌دهد و این خطرناک است؛ زیرا کلسترول HDL در سطوح طبیعی از بیماری‌های قلبی به ویژه در زنان محافظت می‌کند. هیچ شواهد قطعی وجود ندارد که نشان دهد سیگار کشیدن کلسترول LDL را افزایش می‌دهد؛ اما یک محیط شریانی ایجاد می‌کند که باعث ایجاد پلاک چربی می‌شود.

چاقی

بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی CDC، چاقی که به عنوان شاخص توده بدنی (BMI) بالای ۳۰ تعریف می‌شود، با سطوح بالاتر‌تری گلیسیرید، کلسترول HDL و کلسترول LDL مرتبط است. اگرچه خطر کلسترول بالا در افرادی که با استفاده از مقیاس BMI دارای اضافه وزن هستند بیشتر است؛ اما افرادی که BMI پایین‌تر دارند نیز می‌توانند تحت تأثیر کلسترول بالا قرار بگیرند.

دیابت

دیابت نوع ۲ (بیماری مزمن دیگری که به عوامل سبک زندگی، وزن بدن و متابولیسم حساس است) نیز با کاهش کلسترول HDL و افزایش سطح کلسترول LDL مرتبط است. بر اساس یک مطالعه، دلایل این رابطه تنها تا حدی شناخته شده است؛ اما تغییرات در متابولیسم انسولین و التهاب کلی ممکن است عوامل مؤثر باشند. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ نیز احتمال دارد پروفایل لیپیدی داشته باشند که باعث توسعه بیماری قلبی می‌شود.

چگونه کلسترول بالا تشخیص داده می‌شود؟

از آن‌جایی که کلسترول بالا به تنهایی هیچ علامتی ندارد، تنها راه برای فهمیدن این‌که آیا کلسترول بالا دارید یا خیر، انجام یک آزمایش خون ساده است که به نام پروفایل لیپیدی یا پانل چربی شناخته می‌شود. این آزمایش خون ممکن است نیاز داشته باشد که ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از خون‌گیری ناشتا باشید (نخورید و ننوشید).

به کمک این نمونه خون، پزشک می‌تواند کلسترول LDL، کلسترول HDL و‌ تری گلیسیرید شما را اندازه‌گیری کند. تری گلیسیرید در سطوح بالا می‌تواند با HDL پایین یا LDL بالا ترکیب شود تا خطر بیماری قلبی را افزایش دهد. یک پانل لیپیدی می‌تواند کلسترول کل را که بر اساس هر سه جزء است، به شما بگوید.

بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی CDC، سطوح مطلوب کلسترول برای بزرگسالان به شرح زیر است:

• کلسترول LDL کم‌تر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dL)
• کلسترول HDL که بیشتر یا مساوی ۶۰ میلی‌گرم در دسی لیتر است
• تری گلیسیرید کم‌تر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر
• کلسترول کل کم‌تر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر

به گفته پیتر شولمن، پزشک متخصص قلب و استاد پزشکی، بیشتر متخصصان قلب کم‌تر روی اعداد خاص و بیشتر روی خطر کلی بیماری قلبی تمرکز می‌کنند. سن و سلامت کلی شما می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که آیا باید با پزشک خود در مورد بهبود سطح کلسترول خود صحبت کنید.

مدت زمان کلسترول بالا

اگرچه افراد ممکن است برای سال‌ها کلسترول بالایی داشته باشند؛ اما دارو‌ها و تغییر شیوه زندگی می‌توانند سطح کلسترول را در عرض چند ماه به سطوح مطلوب کاهش دهند. برخی مطالعات نشان می‌دهند که سطوح کلسترول می‌تواند در کم‌تر از چهار هفته با یک رژیم غذایی گیاهی بهبود یابد. پژوهش‌گران در یک متاآنالیز از ۴۹ مطالعه در مورد تأثیر مداخلات غذایی مبتنی بر گیاه که کم‌تر از چهار هفته به طول انجامید، دریافتند که رژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاه با کاهش کلسترول LDL و کلسترول کل مرتبط است.

درمان و گزینه‌های دارویی برای کلسترول بالا

اگرچه داشتن کلسترول بالا می‌تواند در دراز مدت خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد؛ اما می‌توانید از طریق تغییر در عادات زندگی خود، از جمله اتخاذ یک رژیم غذایی سالم برای قلب، افزایش سطح فعالیت بدنی و ترک سیگار، کلسترول خود را کاهش دهید. این تغییرات طولانی مدت سبک زندگی می‌توانند از تغییر سطح کلسترول در وهله اول جلوگیری کنند.

اگر این تغییرات رفتاری به تنهایی بر سطح کلسترول شما تأثیری نداشته باشند، ممکن است پزشک دارو‌هایی برای کاهش کلسترول برای شما تجویز کند. محاسبه‌گر خطر بیماری‌های قلبی عروقی آترواسکلروتیک (ASCVD) می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد آیا به دارو نیاز دارید یا خیر. به گفته دکتر شولمن، به طور کلی، اگر خطر شما در محاسبه ‌کننده خطر ASCVD  حدود ۷.۵ درصد یا بیشتر باشد، پزشک دارو‌های کاهش‌ دهنده کلسترول را توصیه می‌کند.

دارو‌هایی برای درمان کلسترول بالا

برای اکثر افرادی که برای کنترل کلسترول بالا به دارو نیاز دارند، پزشکان استاتین‌ها را تجویز می‌کنند. استاتین‌ها که به عنوان مهارکننده‌های HMG CoA ردوکتاز نیز شناخته می‌شوند، دسته‌ای از دارو‌ها هستند که از تشکیل کلسترول در کبد (جایی که کلسترول LDL و HDL ساخته می‌شود) جلوگیری می‌کنند. این داروها، مقدار کلسترول در گردش خون را کاهش می‌دهند. آن‌ها در کاهش کلسترول LDL مؤثر هستند؛ اما می‌توانند‌ تری گلیسیرید و کلسترول HDL را نیز کاهش دهند.

طبق گفته سازمان غذا و داروی آمریکا، استاتین‌ها معمولاً عوارض جانبی شدیدی ایجاد نمی‌کنند. اکثر عوارض جانبی خفیف هستند و در صورت ادامه استفاده از داروها، ناپدید می‌شوند. با این حال، مصرف استاتین خطر کمی برای توسعه درد‌های عضلانی و دیابت نوع ۲ دارد و افرادی که باردار هستند یا مبتلا به انواع خاصی از بیماری‌های کبدی هستند، نباید استاتین مصرف کنند.

اگر شرایط خاصی دارید، یا اگر استاتین‌ها به اندازه کافی کلسترول بالا را کاهش نمی‌دهند، پزشک ممکن است یکی از این دارو‌های کاهش ‌دهنده کلسترول را تجویز کند. در ادامه، برخی دیگر از داروهای کاهش دهنده سطح کلسترول معرفی شده‌اند.

مهارکننده‌های PCSK9: مهارکننده‌های PCSK9 نوع جدیدی از داروها هستند که به پروتئینی روی سلول‌های خاص کبد متصل می‌شوند و آن را غیرفعال می‌کنند و سپس کلسترول LDL را کاهش می‌دهند. این دارو‌ها که به صورت تزریقی تجویز می‌شوند، اغلب در بیماران مبتلا به کلسترول بالا که به استاتین‌ها پاسخ نمی‌دهند یا افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی خانوادگی استفاده می‌شود.

مهارکننده‌های انتخابی جذب کلسترول: بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی AHA، مهارکننده‌های انتخابی جذب کلسترول، متداول‌ترین عامل غیر استاتینی مورد استفاده در کاهش سطح کلسترول هستند. مهارکننده‌های انتخابی جذب کلسترول از جذب کلسترول در روده جلوگیری می‌کنند. این بدان معناست که کلسترول کم‌تری به کبد و در نهایت خون می‌رسد.

تسکین‌ دهنده‌های اسید صفراوی: این داروها که به عنوان عوامل اتصال ‌دهنده به اسید صفراوی نیز شناخته می‌شوند، با حذف اسید‌های صفراوی از کبد عمل می‌کنند. از آن‌جایی که کلسترول LDL برای ساخت اسید‌های صفراوی مورد نیاز است، بدن ذرات کلسترول LDL بیشتری را تجزیه می‌کند.

اگرچه داده‌ها از توانایی این دارو‌ها برای کاهش مستقیم LDL و کلسترول کلی پشتیبانی نمی‌کنند؛ اما پزشک ممکن است دارو‌های زیر را برای مدیریت سطوح‌ تری گلیسیرید شما تجویز کند:

فیبرات‌ها: این دارو‌ها با کاهش تولید لیپوپروتئین‌های با چگالی بسیار کم در کبد که بیشتر از‌ تری گلیسیرید تشکیل شده‌اند، سطح کلی ‌تری گلیسیرید بدن را کاهش می‌دهند.

نیاسین: این دارو به عنوان اسید نیکوتینیک نیز شناخته می‌شود. نیاسین یک ویتامین B است که می‌تواند کلسترول HDL را افزایش دهد و در عین حال سطح کلسترول کل، کلسترول LDL و‌ تری گلیسیرید را کاهش دهد.

مکمل‌های اسید چرب امگا ۳: اسید‌های چرب امگا ۳ در دوز‌های زیاد می‌توانند به کاهش سطح ‌تری گلیسیرید کمک کنند. رایج‌ترین مکمل، روغن ماهی بدون نسخه است؛ اما آن‌ها با نسخه نیز در دسترس هستند.

پیشگیری از کلسترول بالا

صرف نظر از سابقه خانوادگی یا هر سابقه قبلی بیماری قلبی، می‌توانید با داشتن رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و ترک سیگار از کلسترول بالا جلوگیری کنید. حفظ وزن طبیعی و محدود کردن مصرف الکل نیز می‌تواند کمک‌ کننده باشد.

نظارت منظم بر سطح کلسترول نیز می‌تواند به جلوگیری از افزایش یا کاهش بیش از حد کلسترول کمک کند. به‌طور کلی، بزرگسالان سالم باید هر چهار تا شش سال یک‌بار کلسترول خود را بررسی کنند؛ اما پزشک ممکن است بسته به سن، سلامت کلی و سایر عوامل خطر، از شما بخواهد که کلسترول شما را بیشتر بررسی کند. راه‌های دیگری نیز برای جلوگیری از کلسترول بالا وجود دارند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد.

یک رژیم غذایی سالم داشته باشید

استفاده از یک رژیم غذایی با چربی اشباع شده پایین و ترانس کم و سرشار از فیبر و چربی‌های غیراشباع، می‌تواند به جلوگیری از کلسترول بالا کمک کند. غذا‌هایی مانند بلغور جو دوسر، لوبیا، آووکادو و روغن‌های گیاهی می‌توانند کلسترول LDL را کاهش داده و سطح کلسترول HDL را افزایش دهند.

اگرچه AHA زمانی توصیه می‌کرد که از مصرف کلسترول غذایی (در غذا‌هایی مانند تخم‌مرغ یافت می‌شود) خودداری کنید؛ اما اخیراً به دلیل کمبود داده‌های قوی، این توصیه صریح را متوقف کرده است.

فعالیت بدنی منظم داشته باشید

آخرین دستورالعمل‌های فعالیت بدنی برای آمریکایی‌ها توصیه می‌کند که بزرگسالان در هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت‌های بدنی شدیدتر، مانند دویدن یا راه رفتن سریع انجام دهند. انجام تمرینات قدرتی مبتنی بر وزنه یا مقاومتی در دو یا چند روز در هفته مزایای سلامتی بیشتری را به همراه دارد.

سیگار را ترک کنید

ترک سیگار یا شروع نکردن آن یکی از توصیه‌های مهم AHA برای جلوگیری از کلسترول بالا و بیماری قلبی است. پس از ۱۵ سال عدم سیگار کشیدن، خطر ابتلا به بیماری قلبی در یک سیگاری سابق مشابه فردی است که هرگز سیگار نکشیده است.

وزن طبیعی خود را حفظ کنید

داشتن BMI در محدوده اضافه وزن یا چاق، ارتباط زیادی با داشتن چربی اضافی بدن دارد که به نوبه خود می‌تواند بر نحوه پردازش کلسترول بدن شما تأثیر بگذارد. چربی اضافی بدن توانایی حذف کلسترول LDL از خون را کاهش می‌دهد، سطح کلسترول کلی را بالا می‌برد و خطر حمله قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.

مصرف الکل را محدود کنید

مصرف بیش از حد الکل که به عنوان بیش از دو نوشیدنی در روز برای مردان و یک نوشیدنی برای زنان تعریف می‌شود، می‌تواند سطح کلسترول و‌ تری گلیسیرید را افزایش دهد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، اثرات الکل را بر کلسترول بالا و بیماری قلبی بررسی کرد و دریافت که اثرات الکل بر سلامت کلی بسته به مقدار و الگوی مصرف، بسیار متفاوت است.

عوارض کلسترول بالا

از آن‌جایی که کلسترول بالا به تنهایی هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند، افراد تنها زمانی با عوارض مواجه می‌شوند که کلسترول بالای آن‌ها باعث ایجاد بیماری قلبی شدید (اغلب به شکل حمله قلبی یا سکته مغزی) شده باشد. در درازمدت، کلسترول بالا می‌تواند باعث ایجاد پلاک در شریان‌های شما شود که پس از آن می‌تواند باریک شده و منجر به یک وضعیت اورژانسی قلبی عروقی شود.

پژوهش و آمار: چند نفر کلسترول بالا دارند؟

CDC تخمین می‌زند که تقریباً ۹۳ میلیون آمریکایی بالای ۲۰ سال یا نزدیک به ۴۰ درصد از جمعیت ایالات متحده، کلسترول بالایی دارند که آن‌ها را در معرض افزایش خطر بیماری قلبی و سکته قرار می‌دهد. بیماری قلبی علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده است و سکته مغزی پنجمین علت مرگ و میر است.

شرایط مرتبط با کلسترول بالا

کلسترول بالا با سایر شرایط پزشکی زیر مرتبط است:

فشار خون بالا: کلسترول بالا با فشار خون بالا مرتبط است زیرا پلاک‌های پر از کلسترول می‌توانند شریان‌ها را باریک کنند و قلب را مجبور به پمپاژ قوی‌تر کنند.

بیماری قلبی: بدون مدیریت، کلسترول بالا به ایجاد بیماری‌های قلبی مانند حمله قلبی و بیماری شریانی محیطی کمک می‌کند.

سکته مغزی: اگر کلسترول بالا در طولانی مدت درمان نشود، به توسعه سکته مغزی شدید کمک می‌کند.

دیابت نوع ۲: بدن افراد مبتلا به دیابت تمایل به سطوح بالای LDL و کلسترول HDL پایین و همچنین سطوح بالاتر‌ تری گلیسیرید دارد.