از داروی کووید ۱۹ مولنوپیراویر چه می‌دانیم؟

مولنوپیراویر، نام یک قرص ضد ویروسی خوراکی است که توسط شرکت داروسازی Merck برای مبارزه با کووید ۱۹ طراحی شده است.

در جستجوی درمان‌های مؤثر کووید ۱۹، بسیاری از دارو‌ها به وعده‌های اولیه خود عمل نکرده‌اند. در آزمایش اخیر که به‌عنوان یک پیشرفت مهم تلقی شد، داروی ضد ویروسی مولنوپیراویر خطر بستری شدن در بیمارستان و مرگ ناشی از کووید ۱۹ را نصف کرد. امروز با مجله دانستنی کیمازی مگ همراه باشید تا این دارو را از نزدیک بررسی کنیم و ببینیم آیا باید در مورد این دارو خوش‌بین باشیم یا خیر.

در یک آزمایش جهانی که توسط شرکت دارویی Merck (این شرکت در خارج از ایالات متحده و کانادا به MSD معروف است) و Ridgeback Therapeutics انجام شد، مشخص شده است که داروی تجربی مولونوپیراویر این شرکت‌ها خطر بستری شدن یا مرگ ناشی از کووید ۱۹ در بیمارستان را تقریباً ۲ برابر کاهش می‌دهد.

اگرچه این آزمایش در مقیاس کوچک بود؛ اما این نتایج مثبت منجر به عجله کشور‌ها برای ثبت‌نام برای تهیه این دارو شد.

در مرحله ۳ آزمایش تصادفی، دانشمندان مولنوپیراویر یا دارونما را به ۷۷۵ نفر دادند. همه شرکت‌کنندگان به عفونت‌ ناشی از ویروس SARS-CoV-2 مبتلا بودند و علائم کووید ۱۹ خفیف تا متوسط را بیش از ۵ روز قبل شروع استفاده از دارو، تجربه کرده بودند.

هر شرکت‌کننده حداقل یک عامل خطر ابتلا به کووید ۱۹ شدید داشت؛ اما در بیمارستان بستری نشده بود. عوامل خطر شامل چاقی، سن بالای ۶۰ سال، دیابت و بیماری‌های قلبی است.

دانشمندان شرکت کنندگان را به دو گروه تقسیم کردند و هر ۷۷۵ شرکت‌کننده را به‌طور تصادفی در یکی از این دو گروه جای دادند. یک گروه مولنوپیراویر و گروه دیگر دارونما دریافت کردند. شرکت‌کنندگان کپسول‌ها را دو بار در روز به مدت ۵ روز مصرف کردند.

از ۳۸۵ بیمار مصرف‌کننده مولنوپیراویر، ۲۸ نفر در بیمارستان بستری شدند. این در حالی بود که ۵۳ نفر از افرادی که در گروه دیگر دارونما مصرف کرده بودند در بیمارستان بستری شدند. هشت نفر از شرکت‌کنندگان در گروه دارونما جان خود را از دست دادند؛ در حالی که همه کسانی که داروی ضد ویروسی دریافت کردند در پایان دوره مطالعه ۲۹ روزه زنده بودند.

اکنون به دلیل این نتایج مثبت، جذب داوطلب در این مطالعه متوقف شده است. Merck، به‌عنوان شرکت سازنده، از سازمان غذا و دارو (FDA) مجوز استفاده اضطراری را درخواست کرده است.

وزارت بهداشت سنگاپور قرارداد خرید مولنوپیراویر را امضا کرده است و آژانس دارو‌های اروپایی در حال بررسی مجدد دارو هستند.

رابرت دیویس، مدیر اجرایی و رئیس شرکت داروسازی Merck می‌گوید:

با این نتایج قانع‌کننده، ما خوش‌بین هستیم که مولنوپیراویر می‌تواند به‌عنوان بخشی از تلاش جهانی برای مبارزه با همه‌گیری، به یک داروی مهم تبدیل شود.

شرکت Merck قصد دارد ۱۰ میلیون دوره درمان را در سال ۲۰۲۱ و مقدار بیشتری را در سال ۲۰۲۲ تولید کند.

نتایج مطالعه با خوش‌بینی مورد استقبال واقع شده است. پروفسور تیم اسپکتور، استاد اپیدمیولوژی ژنتیکی در کالج سلطنتی لندن، می‌گوید:

این یک نتیجه هیجان‌انگیز از یک مطالعه تصادفی روی ۷۷۵ بیمار است که تأثیرات عمده‌ای را در کاهش شدت بیماری و مرگ ناشی از آن را توسط یک قرص ساده که در شروع عفونت داده می‌شود نشان می‌دهد.

مولنوپیراویر چیست؟

مولنوپیراویر متعلق به گروهی از ضد ویروس‌ها به نام ریبونوکلئوزید‌های جهش‌زا است. این‌ها، مواد ژنتیکی ویروسی را تغییر می‌دهند و خطا‌هایی را برای جلوگیری از تکثیر و رونویسی ژنوم ویروسی معرفی می‌کنند.

در داخل سلول میزبان، مولنوپیراویر به مولنوپیراویر‌ تری‌فسفات تبدیل می‌شود. هنگامی که ویروس تلاش می‌کند تکثیر شود، مولنوپیراویر‌ تری‌فسفات به جای نوکلئوزید سیتیدین در RNA ویروسی گنجانده شده و باعث جهش می‌شود.

جهش مانع از تکثیر ویروس می‌شود. این امر تعداد ویروس‌ها را در بدن پایین نگه می‌دارد و باید از شدت بیماری بکاهد.

دارو‌های دیگری که با RNA ویروسی تداخل دارند، به‌عنوان درمان کووید ۱۹ بالقوه معرفی شده‌اند. رمدسیویر، اولین دارویی است که برای مبارزه با کووید ۱۹ معرفی شد و به صورت داخل وریدی تجویز می‌شود و در آنزیمی که برای تکثیر RNA ویروسی ضروری است تداخل ایجاد می‌کند.

اگرچه FDA به رمدسیویر مجوز استفاده اضطراری داده است؛ اما سازمان بهداشت جهانی (WHO) دیگر آن را به عنوان درمان کووید ۱۹ توصیه نمی‌کند؛ زیرا شواهد کافی برای اثربخشی آن در کاهش بیماری وجود ندارد.

مزیت مولنوپیراویر این است که برخلاف سایر درمان‌های بالقوه دیگر، قرص خوراکی است که فرد می‌تواند خارج از محیط بیمارستانی آن را مصرف کند. این دارو برای هر فرد، در یک دوره ۵ روزه تجویز می‌شود و هر دوره ۷۰۰ دلار قیمت دارد. این نشان می‌دهد مولنوپیراویر با وجود قیمت نسبتاً بالای خود، همچنان مقرون به صرفه‌تر از سایر دارو‌ها است.

وندی هولمن، مدیر اجرایی شرکت داروسازی Rotheback Biotherapeutics می‌گوید:

درمان‌های ضد ویروسی که می‌توانند در خانه انجام شوند تا افراد مبتلا به کووید ۱۹ از محیط بیمارستان دور بمانند، بسیار ضروری هستند. ما از نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل موقت بسیار دلگرم هستیم و امیدواریم مولنوپیراویر، اگر مجاز به استفاده باشد، بتواند تأثیر عمیقی در کنترل همه‌گیری داشته باشد.

این قرص جادویی نیست

پروفسور سر پیتر هوربی، استاد بیماری‌های عفونی در حال ظهور و سلامت جهانی در دانشگاه آکسفورد، تا حد زیادی خوش بین است. او بر این باور است که مولنوپیراویر یک ضد ویروس ایمن، مقرون به صرفه و مؤثر است و می‌تواند پیشرفت بزرگی در مبارزه با کووید ۱۹ باشد.

با این‌حال، او خاطرنشان کرد که مهم است ما به یاد داشته باشیم که خطرات مطلق پس از استفاده از این دارو ۵۰ درصد کاهش یافته بود؛ بنابراین بسیاری از افراد برای جلوگیری از بستری شدن یا مرگ در بیمارستان نیاز به درمان‌ با استفاده از این قرص دارند. این بدان معناست که دارو باید بسیار ایمن و مقرون به صرفه باشد.

پروفسور ویلیام شافنر، استاد بیماری‌های عفونی در دانشکده پزشکی دانشگاه وندربیلت، این نکته را تکرار کرد و گفت که مولنوپیراویر در مطالعات انجام شده در بیماران بسیار خطرناک، سطح بیماری‌های جدی را فقط به نصف کاهش داد. پس این یک قرص جادویی نیست.

وی افزود:

در محیط‌های تحقیقاتی، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که مردم قرص را طبق دستور مصرف می‌کنند. در عمل، معمولاً درصد موفقیت کم‌تری نسبت به آزمایشات بالینی وجود دارد.

دکتر پیتر انگلیش، مشاور بازنشسته در حوزه بیماری‌های واگیر و رئیس سابق کمیته پزشکی بهداشت عمومی انجمن پزشکی بریتانیا، می‌گوید:

مشکل دارو‌های ضد ویروسی مانند مولنوپیراویر این است که آن‌ها باید در اوایل بیماری مورد استفاده قرار نگیرند. باید این قرص‌ها را زمانی مصرف کرد که دیگر درمان‌های معمولی پاسخ‌گو نباشند و فرد قطعاق احساس خطر کند. این اصلاً جالب نیست. مگر این‌که یک داروی ضد ویروسی بتواند آن‌قدر ارزان و ایمن باشد که بتواند در شرایط خاص توسط افرادی که ممکن است به کووید ۱۹ مبتلا باشند استفاده شود. از نظر من بعید است که مولنوپیراویر به طور گسترده مفید باشد.

نگرانی‌های ایمنی

علی‌رغم خوش‌بینی گسترده پس از نتایج مطالعه، برخی از کارشناسان نگرانی‌هایی را در مورد ایمنی دارویی که با ایجاد جهش عمل می‌کند، مطرح کرده‌اند.

از آن‌جا که مولنوپیراویر باعث جهش RNA ویروسی می‌شود، در خصوص این‌که ممکن است باعث جهش در سلول‌های میزبان نیز شود، نگرانی‌هایی وجود دارد. یک مطالعه در کشت سلول‌های جانوری، جهش‌هایی را در سلول‌های تحت درمان با مولنوپیراویر پیدا کرد.

این باعث نگرانی شده است که این دارو ممکن است باعث سرطان یا ناهنجاری‌های هنگام تولد شود. نویسندگان مطالعه سلول‌های حیوانی، توصیه می‌کنند که این پتانسیل جهش‌زا در داخل بدن و با تمرکز بر تقسیم سریع سلول‌ها ارزیابی شود. علاوه بر این، آن‌ها نظارت را برای ارزیابی عوارض جانبی بالقوه ژنوتوکسی توصیه می‌کنند.

دکتر سیمون کلارک، دانش‌یار میکروبیولوژی سلولی در دانشگاه ریدینگ می‌گوید:

شایان ذکر است که به افرادی که در این آزمایش شرکت داشتند دستور داده شد که از رابطه جنسی دگرجنس‌گرا خودداری کنند یا از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنند. چرا باید دانشمندان چنین توصیه‌هایی کنند؟ این توصیه‌ها مربوط به برخی از دارو‌های شیمی درمانی سرطان است. همین موضوع نشان می‌دهد که مولنوپیراویر می‌تواند در صورت باردار شدن فرد، نقص‌های مادرزادی ایجاد کند.

خوش‌بینی محتاطانه

در این آزمایش، مولنوپیراویر در برابر همه انواع، از جمله نوع دلتا، مؤثر بود. در مطالعه اخیر نشان داده شد در صورت ابتلا به سویه دلتا، خطر بستری شدن در بخش ICU حدود ۲.۳۵ برابر سویه اصلی ویروس است.

این نتایج مثبت در افرادی که مولنوپیراویر را بلافاصله پس از شروع علائم خفیف تا متوسط ​​دریافت کرده بودند، دیده شد. یک آزمایش قبلی هیچ فایده‌ای در دادن دارو به بیمارانی که قبلاً در بیمارستان با کووید ۱۹ بستری بودند، نشان نداد.

پروفسور شافنر می‌گوید، به عنوان یک درمان اولیه، مولنوپیراویر می‌تواند فرصتی دیگر برای جلوگیری از بیماری‌های جدی ارائه دهد.

پروفسور استفان ایوانز، استاد فارماکوپیدمیولوژی در دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن می‌گوید:

اگرچه این کارآزمایی تعداد نسبتاً کمی از افراد را تجزیه و تحلیل کرده بود (کم‌تر از ۴۰۰ نفر در هر گروه)؛ اما نتایج بسیار بهتری نسبت به مطالعه انجام شده در بیماران بستری شده داشت. این دارو میزان بستری شدن در بیمارستان را به نصف کاهش داد و به‌طور قابل توجهی تعداد مرگ و میر‌ها را کاهش داد. جلوگیری از تکثیر ویروس در مراحل اولیه بسیار مفید به نظر می‌رسد.

بنابراین، آیا مولنوپیراویر دارویی است که منتظر آن بودیم تا کووید ۱۹ تحت کنترل درآید؟ شاید؛ اما شواهد هنوز قطعی نیست.

پروفسور اسپکتر از جمله افرادی است که مشتاق دیدن نتایج آزمایشات بیشتر هستند. وی گفت که در مورد این دارو عوارض جانبی کمی وجود دارد؛ اما خوب است که جزئیات بیشتری را بدانیم و یک بررسی کامل در نشریه‌ای معتبر نوشته شود. اگر این امر به پایان برسد، تغییر عمده‌ای در درمان کووید ۱۹ و احتمالاً سایر ویروس‌ها ایجاد می‌شود.