چشم صورتی چیست؟ با علائم، علل و درمان این بیماری آشنا شوید

چشم صورتی، نام یک بیماری چشمی است که وضعیت ناخوشایندی را ایجاد می‌کند و می‌تواند افراد مختلفی را تحت تأثیر قرار دهد.

چشم صورتی که به عنوان التهاب ملتحمه هم شناخته می‌شود، یک بیماری چشمی است. ملتحمه، غشای نازک و شفافی است که قسمت سفید چشم (صلبیه) و سطح داخلی پلک‌های شما را می‌پوشاند.

برخی از انواع التهاب ملتحمه، عفونی هستند و می‌توانند به سرعت گسترش یابند و این موضوعی است که باعث بدنامی چشم صورتی شده است. چشم صورتی بیشتر با خارش و سوزش چشم و ترشحات همراه است و رنگ سفیدی چشم به صورتی یا قرمز تغییر می‌دهد. به گفته مؤسسه ملی چشم، بیماری چشم صورتی معمولاً از یک چشم شروع می‌شود و سپس به چشم دیگر سرایت می‌کند.

چشم صورتی یکی از مشکلات چشمی بسیار شایع به خصوص در کودکان است؛ اما با مدیریت صحیح، به‌ندرت باعث آسیب طولانی مدت بینایی می‌شود.

علائم و نشانه‌های چشم صورتی

علائم چشم صورتی می‌تواند از فردی به فرد دیگر و بسته به نوع التهاب ملتحمه درگیر، متفاوت باشد. با توجه به اطلاعات ارائه شده از سوی مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، علائم چشم صورتی عبارتند از:

• تغییر رنگ سفیدی چشم به صورتی یا قرمز در یک یا هر دو چشم.
• درد در یک یا هر دو چشم که می‌تواند شامل خارش، سوزش یا احساس وجود شن در چشم باشد.
• ترشحات آبکی یا چرب از یک یا هر دو چشم که ممکن است باعث شود صبح‌ها پلک‌های شما هنگام بیدار شدن به هم بچسبند.
• پلک‌های متالتهاب
• تولید بیش از حد اشک
• حساسیت به نور روشن

علل و عوامل خطر چشم صورتی

این بیماری معمولاً در اثر عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی یا یک واکنش آلرژیک ایجاد می‌شود. قرار گرفتن در معرض محرک‌هایی مانند آلودگی هوا، دود و مواد آرایشی نیز می‌تواند باعث چشم صورتی شود. در نوزادان، مجرای اشک ناقص باز می‌تواند باعث رنگ صورتی سفیدی چشم شود. هرچند که بسیار نادر است؛ اما التهاب ملتحمه می‌تواند در اثر عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا ایجاد شود.

چشم صورتی از طریق تماس دست به چشم یا تماس چشم با اشیاء آلوده پخش می‌شود. التهاب ملتحمه ویروسی و باکتریایی نیز می‌تواند توسط سرفه و عطسه از طریق هوا پخش شود.

انواع مختلفی از التهاب ملتحمه وجود دارد که هر کدام علت متفاوتی دارند. در ادامه با انواع مختلف التهاب ملتحمه آشنا خواهید شد.

التهاب ملتحمه عفونی

این نوع، در اثر عفونت باکتریایی یا معمولاً ویروسی ایجاد می‌شود و به سرعت از فردی به فرد دیگر گسترش می‌یابد.

التهاب ملتحمه ویروسی اغلب توسط آدنوویروس (یک ویروس مرتبط با بیماری‌های تنفسی و سرماخوردگی) ایجاد می‌شود. این عفونت می‌تواند نتیجه قرار گرفتن در معرض سرفه یا عطسه فردی با عفونت دستگاه تنفسی فوقانی باشد و می‌تواند با انتشار ویروس در بدن فرد ایجاد شود.

علاوه بر سایر عفونت‌های ویروسی (از سرماخوردگی معمولی گرفته تا سرخک)، کووید ۱۹ نیز با التهاب ملتحمه در کودکان مرتبط است، البته هنوز داده‌ها در این مورد مقدماتی هستند.

باکتری‌های استافیلوکوک یا استرپتوکوک معمولاً باعث التهاب ملتحمه باکتریایی می‌شوند. عفونت می‌تواند از طریق تماس فرد به فرد، تماس دست به چشم یا تماس چشمی با یک شی آلوده مانند لوازم آرایش یا لنز‌های تماسی منتقل شود.

التهاب ملتحمه آلرژیک

این نوع از التهاب ملتحمه در افرادی که به‌طور معمول آلرژی دارند اتفاق می‌افتد و زمانی رخ می‌دهد که چشم‌ها در معرض یک محرک یا آلرژن قرار می‌گیرند که باعث واکنش آلرژیک می‌شود.

شایع‌ترین شکل التهاب ملتحمه آلرژیک، نوع فصلی آن است. این وضعیت توسط هاگ‌های کپک یا گرده‌های درختان گلدار، علف‌ها و علف‌های هرز ایجاد می‌شود.

التهاب ملتحمه آلرژیک در تمام طول سال معمولاً توسط عوامل حساسیت‌زا مانند مو یا شوره حیوانات، پر‌ها و مایت‌های ریز ایجاد می‌شود.

التهاب ملتحمه سوزش‌دار یا شیمیایی

این نوع چشم صورتی توسط عوامل محیطی خاصی ایجاد می‌شود که باعث تحریک چشم می‌شوند. این عوامل می‌تواند شامل دود، گازهای خروجی اگزوز ماشین، آلودگی هوا، صابون، محصولات پاک‌کننده، اسپری مو، آرایش و کلر موجود در آب استخر‌های شنا باشد.

التهاب ملتحمه چشم نوزادان

این شکل شدید ملتحمه باکتریایی، در نوزادان تازه متولد شده رخ می‌دهد. این وضعیت در اثر قرار گرفتن در معرض سوزاک و کلامیدیا در کانال زایمان ایجاد می‌شود.

چگونه چشم صورتی تشخیص داده می‌شود؟

یک پزشک یا متخصص چشم معمولاً می‌تواند التهاب ملتحمه و نوع آن را از طریق معاینه چشم تشخیص دهد.

در طول معاینه، پزشک ممکن است از شما بپرسد که آیا علائم خاصی دارید یا خیر. این علائم عبارتند از:

• خارش
• درد
• ترشحات آبکی یا چرب چشم
• تاری دید
• آبریزش بینی
• تب
• گلو درد

به گفته انجمن بینایی سنجی آمریکا (AOA)، التهاب ملتحمه باکتریایی معمولاً با ترشحات غلیظ، چسبنده و سبز-زرد از پلک‌ها و گوشه چشم‌ها همراه است که در تمام طول روز ادامه دارد. التهاب ملتحمه ویروسی نیز ممکن است ترشح داشته باشد؛ اما معمولاً آبکی است. التهاب ملتحمه ویروسی اغلب با علائم دیگری مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا گلودرد همراه است.

چشم صورتی معمولاً جدی نیست و خود به خود برطرف می‌شود؛ اما CDC توصیه می‌کند که در صورت داشتن علائم التهاب ملتحمه همراه با هر یک از موارد زیر، باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید:

• درد چشم متوسط ​​تا شدید
• قرمزی شدید در چشم
• حساسیت به نور یا تاری دید حتی پس از پاک شدن هرگونه ترشح
• سیستم ایمنی ضعیف در اثر شرایطی مانند HIVیا سرطان

آیا این التهاب ملتحمه است یا چیز دیگری است؟

بسیاری از علائم مرتبط با چشم صورتی با سایر بیماری‌های چشمی هم‌پوشانی دارند. به عنوان مثال، تغییر رنگ سفیدی چشم به صورتی یا قرمز، می‌تواند نشانه یک بیماری التهابی جدی، مانند اسکلریت یا یووئیت باشد. اسکلریت التهاب سد محافظ بیرونی اطراف چشم است. بر اساس مقاله‌ای که در‌آوریل ۲۰۱۷ در The Western Journal of Emergency Medicine منتشر شد، یووئیت التهاب پوشش میانی کره چشم است.

ترشحات ناشی از التهاب ملتحمه می‌تواند به‌طور موقت بر بینایی شما تأثیر بگذارد؛ اما تاری دید ممکن است نشان ‌دهنده سایر مشکلات چشمی مانند گلوکوم، پارگی شبکیه یا دژنراسیون ماکولای مرتبط با سن باشد.

مدت زمان چشم صورتی

اگر التهاب ملتحمه به دلیل عفونت ویروسی باشد، چشم صورتی معمولاً در عرض دو هفته به خودی خود بهبود می‌یابد. چشم صورتی ناشی از عفونت باکتریایی معمولاً در عرض یک هفته بهبود می‌یابد، اگرچه ممکن است درمان کامل آن بیش از دو هفته هم طول بکشد. برای درمان چشم صورتی باکتریایی معمولاً به آنتی‌بیوتیک‌ها نیازی نیست و باید برای موقعیت‌هایی که لازم است یک بزرگسال یا کودک فوراً به محل کار یا مدرسه بازگردد، استفاده شود. التهاب ملتحمه آلرژیک معمولاً پس از حذف آلرژن مزاحم از محیط فرد، به سرعت بهبود می‌یابد.

مؤسسه چشم ویلمر مرکز جانز هاپکینز خاطرنشان می‌کند که اگر التهاب ملتحمه بیش از چهار هفته طول بکشد، مزمن تلقی می‌شود.

درمان و گزینه‌های دارویی برای چشم صورتی

درمان مورد نیاز برای التهاب ملتحمه بستگی به علت ایجاد آن دارد.

درمان التهاب ملتحمه باکتریایی

التهاب ملتحمه باکتریایی اغلب خود به خود از بین می‌رود و برای درمان آن مصرف آنتی بیوتیک لازم نیست؛ اما برای کسانی که علائم شدید دارند، سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا عفونت مداومی دارند که در عرض یک هفته برطرف نمی‌شود، این نوع عفونت با استفاده از قطره‌ها یا پماد‌های چشمی آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. در چنین حالتی در عرض یک هفته باید شاهد بهبود باشید.

درمان التهاب ملتحمه ویروسی

هیچ درمانی برای عفونت ویروسی وجود ندارد. باید دوره خود را طی کند که می‌تواند حدود دو تا سه هفته طول بکشد.

کمپرس سرد یا گرم می‌تواند به چشمان شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشند. اشک مصنوعی و قطره‌های چشمی آنتی هیستامین نیز می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است قطره‌های استروئیدی را برای التهاب تجویز کند؛ هرچند این باعث کاهش طول مدت عفونت ویروسی نمی‌شود.

درمان التهاب ملتحمه آلرژیک

مانند هر واکنش آلرژیک، حذف و اجتناب از آلرژن‌ها اولین گام در درمان چشم صورتی آلرژیک است.

این نوع التهاب را می‌توان با استفاده از دارو‌های ضد حساسیت و دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ادویل یا موترین (ایبوپروفن) درمان کرد. قطره‌های استروئیدی موضعی نیز ممکن است تجویز شوند.

درمان التهاب ملتحمه سوزش‌دار یا شیمیایی

درمان ممکن است شامل یک سری شستشوی دقیق چشم و شستشوی چشم‌ها با آب نمک باشد. قطره چشمی استروئیدی نیز ممکن است تجویز شود. آسیب‌های شیمیایی، مانند سوختگی قلیایی، می‌توانند باعث آسیب چشم شوند و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

آیا درمان‌ خانگی برای چشم صورتی وجود دارد؟

هیچ جایگزینی برای معاینه منظم چشم توسط پزشک وجود ندارد، به خصوص اگر علائم مداوم یا جدی را تجربه کنید؛ اما کار‌هایی وجود دارد که می‌توانید در خانه انجام دهید تا ناراحتی مرتبط با چشم صورتی (بسته به نوع عفونت شما) کاهش یابد.

استفاده از قطره‌های چشمی: قطره‌های روان‌کننده بدون نسخه معروف به اشک مصنوعی، اغلب برای تسکین سوزش و قرمزی چشم استفاده می‌شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند به خشکی ناشی از التهاب ملتحمه مزمن کمک کنند. اگر التهاب ملتحمه شما مربوط به آلرژی است، قطره‌های چشمی آنتی هیستأمین می‌توانند خارش یا قرمزی را کاهش دهند و آبریزش چشم را تسکین دهند.

کمپرس سرد یا گرم: استفاده از کمپرس روی چشم آسیب‌دیده می‌تواند به تسکین ناراحتی ناشی از التهاب ملتحمه ویروسی یا باکتریایی کمک کند. کمپرس گرم می‌تواند به شل شدن و از بین بردن ترشحات کمک کند و به چشم احساس بهتری بدهد. کمپرس‌های خنک می‌توانند خارش را تسکین داده و التهاب را آرام کنند. برای التهاب ملتحمه آلرژیک، کمپرس خنک توصیه می‌شود. اگر فقط یک چشم آلوده است، مطمئن شوید که چشم دیگر را با همان کمپرس لمس نکنید.

پیشگیری از چشم صورتی

برای جلوگیری از چشم صورتی آلرژیک یا سوزش‌دار، باید بفهمید که چه چیزی باعث تحریک ملتحمه می‌شود و آن عامل را از بین ببرید یا از قرار گرفتن در معرض آن اجتناب کنید.

در مورد چشم صورتی عفونی، پیشگیری ممکن است همیشه امکان‌پذیر نباشد؛ اما می‌توانید با دنبال کردن مراحل زیر خطر ابتلا به التهاب ملتحمه را کاهش دهید:

• دست‌های خود را به‌طور منظم و کامل بشویید.
• از تماس دست با چشم خودداری کنید.
• روبالشی‌های خود را اغلب عوض کنید.
• ملحفه‌ها و حوله‌ها را با آب داغ و مواد شوینده بشویید.
• هرگز لوازم آرایشی چشم یا لوازم شخصی مراقبت از چشم را با دیگران به اشتراک نگذارید.
• هرگز از یک قطره چشمی برای چشم‌های آلوده و غیر عفونی استفاده نکنید.
• عینک خود را تمیز نگه دارید.

اگر التهاب ملتحمه دارید، می‌توانید با انجام این اقدامات از گسترش آن جلوگیری کنید:

• دست‌های خود را اغلب با آب گرم و صابون بشویید به خصوص بعد از تمیز کردن یا استفاده از قطره یا پماد روی چشم آلوده، حتماً دستان خود را بشویید.
• از دست زدن به چشمان خود خودداری کنید.
• ترشحات اطراف چشم خود را چند بار در روز با استفاده از یک پارچه تمیز و مرطوب یا گلوله پنبه‌ای تازه بشویید. توپ‌های پنبه‌ای را دور بیندازید و دستمال‌های استفاده شده را با آب داغ و مواد شوینده بشویید. مطمئن شوید که سپس دوباره دستان خود را با صابون و آب گرم بشویید.
• از یک قطره یکسان برای چشم‌های آلوده و غیر عفونی خود استفاده نکنید.
• ملحفه‌ها و حوله‌ها را اغلب با آب داغ و مواد شوینده بشویید.
• تا زمانی که چشم پزشک به شما اجازه نداده از لنز‌های تماسی استفاده نکنید.
• عینک خود را تمیز کنید
• از بالشت، دستمال، حوله، قطره چشم، وسایل آرایش چشم یا صورت، برس آرایش، لنز تماسی یا عینک مشترک استفاده نکنید.
• از استخر‌های شنا استفاده نکنید.

اگر از التهاب ملتحمه بهبود یافته‌اید، با انجام اقدامات زیر از ابتلای مجدد خودداری کنید:

• هرگونه آرایشی را که در زمانی که چشمان شما آلوده شده است، استفاده نکنید.
• از شر لنز‌های تماسی یکبار مصرف و محلول‌های لنز‌هایی که در زمان چشم صورتی استفاده می‌کردید خلاص شوید.
• لنز‌های تماسی طولانی مدت و عینک‌هایی را که در زمان آلوده بودن استفاده می‌کردید، تمیز کنید.

عوارض چشم صورتی

بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز پزشکی جان هاپکینز، عوارض طولانی مدت چشم صورتی غیر معمول هستند؛ اما در موارد نادر، قرنیه ممکن است عفونی شود و منجر به آسیب دائمی بینایی شود.

نوزادان تازه متولد شده بیشتر در معرض خطر عوارض هستند. برای نوزادان مبتلا به التهاب ملتحمه عفونی نوزادی، عوارض ممکن است شامل مننژیت و عفونت جریان خون باشد؛ اما با درمان درمان به موقع، نوزادان از عوارض احتمالی چشم صورتی در امان خواهند بود.

پژوهش و آمار: چه کسانی چشم صورتی می‌گیرند؟

هر کسی می‌تواند چشم صورتی داشته باشد. در تحقیقات قبلی، برآورد‌ها تعداد موارد التهاب ملتحمه حاد در ایالات متحده را حدود ۶ میلیون تخمین زده‌اند.

التهاب ملتحمه ویروسی ۸۰ درصد از کل موارد عفونی حاد چشم صورتی را تشکیل می‌دهد. با این‌حال، التهاب ملتحمه باکتریایی در کودکان بسیار شایع است.

التهاب ملتحمه آلرژیک تا ۴۰ درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد که اغلب در ماه‌های بهار و تابستان رخ می‌دهد.

بر اساس یک مطالعه، هزینه درمان التهاب ملتحمه باکتریایی به تنهایی بین 377 تا 857 میلیون دلار در سال برآورد شده است.

شرایط و علل مرتبط با چشم صورتی

التهاب ملتحمه با شرایط خاصی از جمله بیماری پسوریازیس، برداشتن آدنوئید‌های بزرگ شده (لوزه سوم) و بیماری‌های مقاربتی (STD) همراه است.

بیماری پسوریازیس

پسوریازیس و آرتریت پسوریازیس، گونه‌هایی از اختلالات خود ایمنی هستند که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌ها و بافت‌های سالم حمله می‌کند. اگرچه اغلب با درد‌های پوستی و مفاصل مرتبط هستند؛ اما این شرایط می‌توانند سایر قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهند.

هنگامی که شعله ور شدن پسوریازیس در اطراف چشم اتفاق می‌افتد، پلک‌ها و مژه‌ها قرمز و پوسته پوسته و پوشیده از فلس می‌شوند. هنگامی که لبه‌های پلک‌ها به سمت پایین می‌چرخند و مژه‌ها روی کره‌ی چشم ساییده می‌شوند و تحریک بیشتر ممکن است رخ دهد.

بر اساس گزارشی که ژانویه ۲۰۲۰ در مجله Journal of Family Medicine and Primary Care منتشر شد، میزان شیوع التهاب ملتحمه در بیماران پسوریازیس ممکن است از ۶۴ درصد فراتر رود.

برداشتن آدنوئید (آدنوئیدکتومی)

پژوهش نشان می‌دهد که برداشتن لوزه و برداشتن آدنوئید (که به عنوان آدنوئیدکتومی شناخته می‌شود) با برخی بیماری‌های آلرژیک و عفونی مرتبط است.

غدد آدنوئید در پشت مجرای بینی به جلوگیری از ورود باکتری‌ها و ویروس‌ها به بدن از طریق بینی کمک می‌کنند. اگر بیش از حد بزرگ شوند، می‌توانند مشکلات سینوسی یا تنفسی ایجاد کنند و ممکن است لازم شود که برداشته شوند.

بر اساس مطالعه‌ای که جولای 2018 در مجله JAMA Otolaryngology منتشر شد، برداشتن آدنوئید‌ها، خطر نسبی التهاب ملتحمه را دو برابر می‌کند.

عفونت‌های مقاربتی

التهاب ملتحمه گنوکوکی، نوعی التهاب ملتحمه است که توسط نایسریا گونوره (باکتری عامل بیماری آمیزشی سوزاک) ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند از طریق تماس با چشم سرایت کند؛ اگرچه این موضوع در بزرگسالان نادر است.

عفونت کلامیدیا تراکوماتیس یا کلامیدیا می‌تواند باعث ایجاد انواع خاصی از ملتحمه، مانند التهاب ملتحمه و تراخم شود. التهاب ملتحمه گونوکوکی و کلامیدیایی نیز ممکن است در نوزادان رخ دهند؛ زیرا مادر می‌تواند التهاب ملتحمه عفونی را در طول زایمان منتقل کند.