سویه دلتا کروناویروس: چرا واکسن‌ها به تنهایی کافی نیستند؟

با وجود واکسیناسیون گسترده کووید ۱۹، سویه دلتا کروناویروس همچنان قربانی می‌گیرد و گسترش می‌یابد.

واکسیناسیون کووید ۱۹ به طور قابل توجهی احتمال ابتلای فرد به پیامد‌های نامطلوب و مرگ ناشی از عفونت SARS-CoV-2 را کاهش می‌دهد.

در انگلستان، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که واکسینه شدن کامل، انتقال نوع آلفا را ۴۰ تا ۵۰ درصد در خانواده‌ها کاهش می‌دهد. همین مطالعه نشان داد که در صورت ابتلا به عفونت، افراد واکسینه شده در مقایسه با آن دسته از افرادی که واکسینه نشده‌اند، دارای بار ویروسی کم‌تری در دستگاه تنفسی فوقانی خود هستند.

با این‌حال، در سراسر جهان نوع دلتا جایگزین نوع آلفا شده است. واکسن‌های کنونی در پیشگیری از بستری شدن در بیمارستان و مرگ ناشی از عفونت سویه دلتا بسیار مؤثر هستند؛ اما واکسن‌ها در برابر سویه دلتا نسبت به‌ سویه آلفا کم‌تر مؤثر هستند. نوع دلتا در حال حاضر باعث بستری شدن و مرگ بسیاری از افراد در کشورهای مختلف می‌شود.

تاکنون تحقیقات کمی در مورد خطر انتقال‌ سویه دلتا در جامعه‌ی افراد واکسینه شده با عفونت‌های خفیف انجام شده است. درک این موضوع می‌تواند به سیاست‌گذاران کمک کند تا دستورالعمل‌ها را برای مهار همه‌گیری کووید ۱۹ بهبود ببخشند.

اخیراً، محققان به سرپرستی کالج سلطنتی لندن و دانشگاه آکسفورد در مطالعه‌ای با یکدیگر همکاری کردند که قابلیت انتقال‌ سویه دلتا را در بین افراد واکسینه شده در خانواده‌ها بررسی می‌کند.

دکتر آنیکا سینگانایگام، نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید:

درک میزان انتقال سویه دلتا از افراد واکسینه شده به دیگران از اولویت‌های بهداشت عمومی است. با انجام نمونه‌برداری مکرر و بررسی تماس‌های افراد مبتلا به کووید ۱۹ با سایر افراد، متوجه شدیم که افراد واکسینه شده می‌توانند عفونت را در خانواده‌ها، از جمله به اعضای خانواده واکسینه شده، منتقل کنند.

یافته‌های ما نکات مهمی را در مورد تأثیر واکسیناسیون در مواجهه با انواع جدید، و به‌ویژه، سویه دلتا ارائه می‌کند. سویه دلتا همچنان افراد زیادی را حتی در کشورهای با نرخ واکسیناسیون بالا، به کووید ۱۹ مبتلا می‌کند و درک چرایی این مسئله برای ما بسیار مهم است. بنابراین تداوم اقدامات بهداشت عمومی و اجتماعی برای مهار انتقال بیماری (مانند پوشیدن ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی و انجام آزمایش) حتی در افراد واکسینه شده همچنان بسیار مهم است.

بررسی تماس افراد آلوده با افراد سالم

پژوهش‌گران بین سپتامبر ۲۰۲۰ و سپتامبر ۲۰۲۱، محققان ۶۲۱ شرکت‌کننده را از طریق تست و ردیابی خدمات سلامت ملی NHS (سیستم ردیابی تماس بین فردی در بریتانیا) شناسایی کردند.

از بین ۶۲۱ شرکت کننده، ۱۹ نفر به عفونت کووید ۱۹ مبتلا بودند و ۶۰۲ نفر دیگر نیز یا با افراد علامت‌دار با آزمایش مثبت کووید ۱۹ زندگی می‌کردند یا با آن‌ها تماس داشتند. کودکان ۵ ساله نیز می‌توانستند با رضایت والدین در این آزمایش شرکت کنند. با این‌حال، میانگین سنی گروه ۳۶ سال بود.

هر شرکت‌کننده هر روز به مدت ۱۴ تا ۲۰ روز تحت آزمایش PCR قرار گرفت تا پیشرفت عفونت خود را پیگیری کند. این به محققان اجازه داد تا تغییرات در بار ویروسی یا میزان ویروس در بینی و گلوی افراد را در طول زمان تشخیص دهند و امکان مقایسه بین افراد کاملاً واکسینه شده، نیمه واکسینه شده و واکسینه نشده را فراهم کنند.

محققان RNA ویروس SARS-CoV-2 را در ۱۶۳ شرکت‌کننده  شناسایی کردند و توالی‌یابی کل ژنوم موارد مثبت PCR، تأیید کرد که ۷۱ نفر به سویه دلتا، ۴۲ نفر به سویه آلفا و ۵۰ نفر مبتلا به انواع سویه‌های دیگر بودند.

همه شرکت‌کنندگان علائم خفیف داشتند یا بدون علامت بودند و نسبت موارد بدون علامت در بین همه شرکت‌کنندگان واکسینه شده، نیمه واکسینه و واکسینه نشده مشابه بود.

از بین ۲۰۵ نفری که با افراد تأیید شده ‌حامل سویه دلتا تماس خانگی داشتند، تست ۵۳ نفر مثبت شد.

یک چهارم افراد خانواده که دو دوز واکسن دریافت کرده بودند، با‌ سویه دلتا دچار عفونت شدند. همین امر در مورد ۳۸ درصد از تماس‌های خانگی افراد واکسینه نشده صادق بود.

محققان تخمین زدند که واکسن‌ها ۳۴ درصد (بدون توجه به علائم) در جلوگیری از انتقال سویه دلتا در محیط‌های خانگی مؤثر بودند.

محافظت در حال کاهش است

میانگین فاصله زمانی بین واکسیناسیون و استخدام افراد کاملاً واکسینه شده در مطالعه با نتایج PCR مثبت ۱۰۱ روز بود. میانگین فاصله زمانی بین واکسیناسیون و استخدام افراد کاملاً واکسینه شده در مطالعه با نتایج PCR منفی ۶۴ روز بود. به گفته محققان، این نشان می‌دهد که محافظت ایمنی ناشی از واکسن‌ها ممکن است در عرض ۲ تا ۳ ماه پس از واکسیناسیون کاهش یابد.

پروفسور آجیت لالوانی، یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید:

واکسن‌ها برای کنترل همه‌گیری بسیار مهم هستند؛ زیرا می‌دانیم که در پیشگیری از بیماری‌های جدی و مرگ ناشی از کووید ۱۹ بسیار مؤثر هستند. با این‌حال، یافته‌های ما نشان می‌دهند که واکسیناسیون به تنهایی برای جلوگیری از آلوده شدن افراد به نوع دلتا و انتشار آن در محیط‌های خانگی کافی نیست.

انتقال مداومی که بین افراد واکسینه شده مشاهده می‌کنیم، نشان می‌دهد افراد واکسینه نشده باید هرچه سریع‌تر واکسینه شوند تا از خود در برابر ابتلا به عفونت شدید کووید ۱۹ محافظت کنند. ما متوجه شدیم که امکان ابتلا به عفونت در عرض چند ماه پس از دز دوم واکسن افزایش یافته است؛ بنابراین افرادی که واجد شرایط دزهای تقویتی واکسن کووید ۱۹ هستند باید فوراً آن را دریافت کنند.

محققان همچنین دریافتند که در میان افرادی که به کووید ۱۹ مبتلا شده بودند، بار ویروسی در میان افرادی که به‌طور کامل واکسینه شده بودند در مدت زمان کمی، کاهش یافت و نرخ انتقال ویروس نیز میان این افراد پایین بود. با این‌حال، آن‌ها خاطرنشان کردند که افراد واکسینه شده نیز همانند افراد واکسینه نشده، بار ویروسی بالایی را در بدن خود ثبت کرده‌اند.

بدن افراد واکسینه شده می‌تواند به سرعت بار ویروسی خود را کاهش دهد و همین موضوع توضیح می‌دهد که چگونه واکسینه شدن باعث کاهش بستری شدن در بیمارستان می‌شود. با این‌حال، اوج بار‌های ویروسی مشابه در افراد واکسینه شده و واکسینه نشده نشان می‌دهد که چگونه سویه دلتا هنوز می‌تواند با وجود واکسیناسیون گسترش یابد؛ زیرا بار ویروسی بالا نشان‌دهنده سطح بالاتری از انتقال است.

دکتر جان پی مور، استاد میکروبیولوژی و ایمونولوژی در کالج پزشکی ویل کورنل که در این مطالعه شرکت نداشت، گفت:

چند ماه است که مشخص شده افراد کاملاً واکسینه شده می‌توانند در محیط خانه آلوده شوند. این موضوعی است هم به کاهش ایمنی ایجاد شده توسط واکسن و هم به سویه دلتا که قابل انتقال‌تر است، نسبت داده می‌شود.

نتایج این مطالعه شگفت‌انگیز به نظر نمی‌رسند؛ اما به آن‌چه که پیش‌تر می‌دانستیم چیزهای جدیدی اضافه می‌کند. بنابراین، در داخل خانواده‌ها، حتی اگر همه واکسینه شده باشند، ویروس ممکن است انتقال یابد؛ اما این میزان در مقایسه با خانواده‌ای که افراد آن واکسینه نشده‌اند ۵۰ درصد کم‌تر است. یکی از دلایل تفاوت این است که بار‌های ویروسی در افراد واکسینه شده با سرعت بیشتری کاهش می‌یابد و شانس انتقال بعدی را کاهش می‌دهد.

واکسن‌ها کافی نیستند

دکتر مور می‌گوید:

یک اخطار این است که تنها ۱۴ مورد از ۳۸ عفونت دلتا در افراد واکسینه شده مربوط به واکسن فایزر بود. بقیه افراد واکسن‌های آسترازنکا و سینوواک را دریافت کرده بودند، که هر دو آن‌ها اثربخشی کم‌تری نسبت به واکسن‌های mRNA دارند.

محققان نتیجه می‌گیرند که واکسن‌ها به تنهایی برای جلوگیری از گسترش سویه دلتا در خانواده‌ها کافی نیستند. آن‌ها می‌گویند که هم واکسیناسیون و هم مداخلات غیردارویی مانند پوشیدن ماسک برای مهار بیماری همه‌گیر، همچنان حیاتی باقی خواهند ماند.

یکی از محدودیت‌های این مطالعه این است که چگونه محققان تعریف کردند که ممکن است فردی برای اولین‌بار در یک خانواده به SARS-CoV-2 مبتلا شده باشد. این احتمال وجود دارد که یکی دیگر از اعضای خانواده قبل از فردی که سیستم ردیابی او را شناسایی کرده است، به عفونت مبتلا شده باشد.

محدودیت دیگر این است که از آن‌جایی که افراد مسن قبل از افراد جوان در بریتانیا واکسن دریافت کردند، هرگونه یافته مرتبط با سن ممکن است منحرف شود.

دکتر خورخه لوئیس سالیناس، استادیار پزشکی در دانشگاه استنفورد که در این مطالعه دخالتی ندارد، گفت:

این مطالعه تأیید می‌کند که چه فرد واکسینه شده باشد و چه نباشد، وقتی به کووید آلوده شود، می‌تواند آن را به دیگران منتقل کند. افراد واکسینه شده که به کووید مبتلا می‌شوند احتمالاً کم‌تر مستعد انتقال آن هستند. واکسن‌ها کار می‌کنند. از عفونت جلوگیری می‌کنند. وقتی عفونت در یک فرد واکسینه شده اتفاق می‌افتد، احتمالاً نسبت به افراد واکسینه نشده ویروس کم‌تری داشته و منتشر می‌کند.

نتایج این مطالعه در نشریه The Lancet Infectious Diseases منتشر شده است.