پرکاری پاراتیروئید و هر آنچه که باید در مورد آن بدانید

پرکاری پاراتیروئید یا هیپرپاراتیروئیدیسم زمانی اتفاق می‌افتد که غدد پاراتیروئید بیش از حد هورمون پاراتیروئید (PTH) تولید می‌کنند.

غدد پاراتیروئید چهار غده درون ریز به اندازه نخود هستند که در گردن انسان، نزدیک یا به پشت تیروئید متصل هستند. غدد درون ریز هورمون‌های لازم برای عملکرد طبیعی بدن را ترشح می‌کنند.

غدد پاراتیروئید و تیروئید با وجود نام‌های مشابه و مجاورت در گردن، اندام‌های بسیار متفاوتی هستند. PTH به تنظیم سطح کلسیم، ویتامین D و فسفر در استخوان‌ها و خون شما کمک می‌کند.

برخی از افراد مبتلا به پرکاری پاراتیروئید هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند و نیازی به درمان ندارند. برخی دیگر علائم خفیف یا شدید دارند که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

علل پرکاری پاراتیروئید چیست؟

در هیپرپاراتیروئیدیسم یا پرکاری پاراتیروئید، یک یا چند غده پاراتیروئید شما بیش از حد فعال می‌شوند و PTH اضافی ایجاد می‌کنند. این می‌تواند به دلیل تومور، بزرگ شدن غده یا سایر مشکلات ساختاری غدد پاراتیروئید باشد.

هنگامی که سطح کلسیم بدن شما خیلی کم است، غدد پاراتیروئید شما با افزایش تولید PTH پاسخ می‌دهند. این باعث می‌شود کلیه‌ها و روده‌ها مقدار بیشتری کلسیم جذب کنند. همچنین کلسیم بیشتری را از استخوان‌های شما حذف می‌کند. وقتی سطح کلسیم شما دوباره بالا رفت، تولید PTH به حالت عادی باز می‌گردد.

انواع پرکاری پاراتیروئید چیست؟

سه نوع هیپرپاراتیروئیدیسم یا پرکاری پاراتیروئید وجود دارد: اولیه، ثانویه و سوم.

هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه

این نوع پرکاری پاراتیروئید زمانی رخ می‌دهد که حداقل یکی از غدد پاراتیروئید مشکل داشته باشد. علل شایع مشکلات پاراتیروئید شامل رشد خوش خیم توده‌ای روی غده و بزرگ شدن حداقل دو غده است. در موارد نادر، تومور سرطانی باعث این وضعیت می‌شود. افزایش خطر ابتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه در افراد زیر بیش از سایرین است:

• افرادی که اختلالات ارثی خاصی دارند که بر چندین غده در سراسر بدن تأثیر می‌گذارد، مانند نئوپلازی غدد درون ریز متعدد.
• افرادی که سابقه طولانی کمبود کلسیم و ویتامین D دارند.
• افرادی که در معرض تشعشعات ناشی از درمان سرطان قرار گرفته‌اند.
• افرادی که دارویی به نام لیتیوم مصرف کرده‌اند که عمدتاً اختلال دوقطبی را درمان می‌کند.

هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه

این نوع پرکاری پاراتیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که شما یک بیماری زمینه‌ای دارید که باعث می‌شود سطح کلسیم شما به‌طور غیر طبیعی پایین بیاید. بیشتر موارد هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه به دلیل نارسایی مزمن کلیه است که منجر به کاهش سطح ویتامین D و کلسیم می‌شود.

هیپرپاراتیروئیدیسم سوم

این نوع پرکاری پاراتیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غدد پاراتیروئید پس از بازگشت سطح کلسیم به حالت عادی، PTH بیش از حد تولید می‌کنند. این نوع معمولاً در افراد مبتلا به مشکلات کلیوی رخ می‌دهد.

علائم پرکاری پاراتیروئید چیست؟

علائم پرکاری پاراتیروئید بسته به نوع هیپرپاراتیروئیدیسم شما می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد.

علائم هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه

برخی از بیماران هیچ علامتی ندارند. اگر علائمی دارید، ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. علائم خفیف‌تر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• ضعف
• افسردگی
• بدن درد

علائم شدیدتر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• از دست دادن اشتها
• یبوست
• استفراغ
• حالت تهوع
• تشنگی بیش از حد
• افزایش ادرار
• گیجی
• مشکلات حافظه
• سنگ کلیه

علائم هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه

در این نوع از پرکاری پاراتیروئید، ممکن است ناهنجاری‌های اسکلتی مانند شکستگی، مفاصل متورم و بدشکلی استخوان داشته باشید. سایر علائم مانند نارسایی مزمن کلیه یا کمبود شدید ویتامین D به علت اصلی بستگی دارند.

پرکاری پاراتیروئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر آزمایش‌های معمولی خون سطوح بالایی از کلسیم را در خون شما نشان دهند، ممکن است پزشک به هیپرپاراتیروئیدیسم شک کند. برای تأیید این تشخیص، پزشک شما باید آزمایش‌های دیگری را انجام دهد.

آزمایشات خون

آزمایشات خون بیشتر، می‌توانند به پزشک شما کمک کنند تا تشخیص دقیق‌تری داشته باشد. پزشک شما خون را از نظر سطوح بالای PTH، سطح آلکالین فسفاتاز بالا و سطوح پایین فسفر بررسی می‌کند.

آزمایشات ادرار

آزمایش ادرار می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا مشخص کند وضعیت شما چقدر شدید است و آیا مشکلات کلیوی علت وقوع آن است یا خیر. پزشک، ادرار شما را بررسی می‌کند تا ببیند چه مقدار کلسیم دارد.

آزمایش‌های کلیه

پزشک شما ممکن است برای بررسی ناهنجاری‌های کلیوی از شکم شما عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام دهد.

درمان هایپرپاراتیروئیدیسم چیست؟

هر کدام از انواع پرکاری پاراتیروئید درمان‌های مخصوص به خود را دارند. در ادامه با درمان‌های هر نوع از پرکاری پاراتیروئید آشنا خواهید شد.

درمان هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه

اگر کلیه‌های شما خوب کار می‌کنند، اگر سطح کلسیم شما اندکی بالا باشد یا اگر تراکم استخوان طبیعی باشد، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. در این مورد، پزشک ممکن است سالی یک‌بار وضعیت شما را بررسی کند و سالی دو بار سطح کلسیم خون شما را بررسی کند.

پزشک شما همچنین توصیه می‌کند که مراقب میزان کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی خود باشید. همچنین برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه باید مقدار زیادی آب بنوشید. برای تقویت استخوان‌ها باید به طور منظم ورزش کنید.

در صورت نیاز به درمان، جراحی رایج‌ترین درمان است. روش‌های جراحی شامل برداشتن غدد پاراتیروئید بزرگ شده یا تومور‌های روی غدد است. عوارض این جراحی نادر است و شامل آسیب اعصاب تار‌های صوتی و سطوح پایین و طولانی مدت کلسیم است.

استفاده از دارو‌های کلسیمی که مانند کلسیم در خون عمل می‌کنند، درمان دیگری است. این دارو‌ها می‌توانند غدد شما را فریب دهند تا PTH کم‌تری تولید کنند. پزشکان در برخی موارد اگر جراحی ناموفق باشد یا جزو برنامه درمان نباشد، این موارد را تجویز می‌کنند.

بیسفوفونات‌ها که از استخوان‌های شما در برابر از دست دادن کلسیم محافظت می‌کنند، می‌توانند به کاهش خطر پوکی استخوان کمک کنند.

درمان جایگزینی هورمونی می‌تواند به استخوان‌ها کمک کند تا کلسیم را حفظ کنند. این درمان می‌تواند زنان یائسه مبتلا به پوکی استخوان را درمان کند؛ اگرچه مصرف طولانی مدت این داروها خطراتی را به همراه دارد. این‌ خطرات شامل افزایش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی عروقی است.

درمان هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه

درمان پرکاری پاراتیروئید شامل بازگرداندن سطح PTH شما به حالت طبیعی با درمان علت زمینه‌ای است. روش‌های درمان شامل مصرف نسخه‌ای ویتامین D برای کمبود‌های شدید، کلسیم و ویتامین D برای نارسایی مزمن کلیه است. اگر نارسایی مزمن کلیه دارید، ممکن است به دارو و دیالیز نیز نیاز داشته باشید.

عوارض مرتبط با پرکاری پاراتیروئید چیست؟

اگر از هیپرپاراتیروئیدیسم رنج می‌برید، ممکن است وضعیتی به نام پوکی استخوان نیز داشته باشید که گاهی اوقات به عنوان نازک شدن استخوان نیز شناخته می‌شود. علائم شایع عبارتند از شکستگی استخوان و کاهش قد به دلیل شکستگی‌های بدن مهره (ستون نخاع). این می‌تواند زمانی ایجاد شود که تولید بیش از حد PTH باعث از دست دادن بیش از حد کلسیم در استخوان‌ها شود و آن‌ها را ضعیف کند. پوکی استخوان معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که کلسیم بیش از حد در خون شما وجود داشته باشد و کلسیم کافی در استخوان‌ها برای مدت طولانی وجود نداشته باشد.

پوکی استخوان شما را در معرض خطر بیشتری برای شکستگی استخوان قرار می‌دهد. پزشک شما می‌تواند با گرفتن اشعه ایکس استخوان یا انجام آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان، علائم پوکی استخوان را بررسی کند. این آزمایش سطح کلسیم و مواد معدنی استخوان را با استفاده از دستگاه‌های مخصوص اشعه ایکس اندازه‌گیری می‌کند.

چشم انداز بلند مدت چیست؟

طبق گفته کلینیک کلیولند، جراحی می‌تواند بیشتر موارد پرکاری پاراتیروئید را درمان کند. اگر شما و پزشک به جای درمان آن، نظارت بر وضعیت خود را انتخاب کرده‌اید، انجام چندین انتخاب سبک زندگی سالم می‌تواند به شما در مبارزه با علائم کمک کند. مقدار زیادی آب بنوشید و به‌طور منظم ورزش کنید. همچنین باید میزان کلسیم و ویتامین D مصرفی خود را کنترل کنید.