فهرست...
گفته می‌شود برخی مکمل‌ها می‌توانند بر سیستم ایمنی اثر گذاشته و آن را تقویت کنند؛ اما به راستی مکمل‌ها برای سیستم ایمنی بدن سودمند هستند؟
بسیاری از مکمل‌های غذایی رایج ادعا می‌کنند که عملکرد سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند؛ اما آیا این واقعاً درست است؟ در این مطلب، مزایا و خطرات مصرف مکمل‌های غذایی را مورد بحث قرار می‌دهیم و شواهدی از اثرات آن‌ها بر سیستم ایمنی را بررسی می‌کنیم.
سیستم ایمنی یک شبکه بزرگ از سلول‌ها، اندام‌ها و پروتئین‌ها است. این سیستم برای محافظت از بدن در برابر میکروارگانیسم‌های مضر و سموم عمل می‌کند.
هنگامی که سیستم ایمنی به‌طور مطلوب کار می‌کند، کار بسیار خوبی برای دفاع از بدن انجام می‌دهد. سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند خطر تأخیر در بهبود زخم، بیماری‌های عفونی مانند سرماخوردگی و سایر عفونت‌ها را افزایش دهد.
ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی که اغلب به آن‌ها «ریز مغذی‌ها» گفته می‌شود، برای یک سیستم ایمنی سالم ضروری هستند.
ریزمغذی‌های اصلی که در پاسخ ایمنی نقش دارند عبارتند از:
- ویتامین A
- ویتامین C
- ویتامین D
- ویتامین E
- ویتامین B6
- ویتامین B12
- فولات
- زینک
- آهن
- مس
در حالت ایده‌آل، همه ما مقادیر بهینه این ریزمغذی‌ها را از طریق یک رژیم غذایی متعادل به دست می‌آوریم؛ اما دستیابی به این امر می‌تواند برای برخی افراد دشوار باشد.
بسیاری از مردم در سراسر جهان کمبود مواد مغذی دارند. در ایالات متحده، تقریباً ۹۵ درصد از جمعیت، نیاز روزانه ویتامین D را برآورده نمی‌کنند، ۸۴ درصد ویتامین E کافی دریافت نمی‌کنند، ۴۶ درصد ویتامین C کافی دریافت نمی‌کنند، ۴۵ درصد ویتامین A کافی دریافت نمی‌کنند، و ۱۵ درصد زینک کافی دریافت نمی‌کنند.
مطالعات نشان می‌دهند که حتی کمبود یک یا چند مورد از این ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد سیستم ایمنی شود.
بسیاری از عوامل، مانند استرس و عفونت، می‌توانند ذخایر مواد مغذی را در سراسر بدن کاهش دهند.
در همین حال، افزایش سن، نیاز بدن به ریزمغذی‌ها را افزایش می‌دهد. افراد بالای ۵۰ سال، بیشتر به برخی مواد مغذی از جمله ویتامین D، کلسیم، ویتامین B6 و ویتامین B12 نیاز دارند.
مکمل‌های غذایی و سیستم ایمنی
فرد می‌تواند برای حمایت از سیستم ایمنی سالم و برآوردن نیازهای تغذیه‌ای، از سالم بودن رژیم غذایی خود اطمینان حاصل کند و از مولتی ویتامینی استفاده کند که حاوی ۱۰۰ درصد مقدار توصیه شده روزانه (RDA) هر ماده مغذی باشد.
با این‌حال، بسیاری از مولتی ویتامین‌های استاندارد ممکن است حاوی ویتامین C کافی نباشند. پژوهش‌گران بر این باور هستند که ۲۰۰ میلی‌گرم ویتامین C در روز برای سلامت سیستم ایمنی ضروری است.
اگر فردی از قبل کمبود ویتامین داشته باشد، احتمالاً بیشتر به آن ماده مغذی نیاز دارد و یک مولتی ویتامین نمی‌تواند نیازهای روزانه او را برآورده کند.
در حال حاضر، قوی‌ترین شواهد نشان می‌دهند که این سه ریزمغذی از سیستم ایمنی پشتیبانی می‌کنند: ویتامین C، ویتامین D و زینک.
ویتامین سی
ویتامین C یا اسید اسکوربیک یک ویتامین محلول در آب است که به دلیل توانایی آن در حمایت از سیستم ایمنی، بسیار شناخته شده است. ویتامین C علاوه بر تقویت عملکرد‌های سلولی مختلف سیستم ایمنی، به رشد و ترمیم بافت‌ها، التیام زخم‌ها و جذب آهن به بدن کمک می‌کند.
ویتامین C یک آنتی اکسیدان است و این یعنی با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کند این کار ممکن است به پیشگیری از برخی سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی کمک کند.
مطالعات نشان می‌دهند که کمبود ویتامین C می‌تواند منجر به اختلال در سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونت شود. بدن انسان نمی‌تواند ویتامین C بسازد؛ بنابراین این نیاز باید از غذا‌ها یا مکمل‌های غذایی تأمین شود.
میزان روزانه توصیه شده برای ویتامین C برای بزرگسالان مرد ۹۰ میلی‌گرم و برای بزرگسالان زن ۷۵ میلی‌گرم است. با این حال، بسیاری از دانشمندان بر این باورند که این کافی نیست و را برای حداکثر فواید سلامتی، ۲۰۰ میلی‌گرم در روز توصیه می‌کنند.
بیشتر مطالعات نشان می‌دهند که مصرف ویتامین C از سرماخوردگی جلوگیری نمی‌کند؛ اما ممکن است به کاهش علائم و شدت سرماخوردگی کمک کند. به عنوان مثال، یک متاآنالیز در سال ۲۰۱۸ نشان داد که مصرف دوز‌های اضافی ویتامین C ممکن است به کاهش طول مدت سرماخوردگی تا نیم روز و همچنین تسکین علائمی مانند درد قفسه سینه، تب و لرز کمک کند.
مکمل ویتامین C ممکن است برای افرادی که فعالیت بدنی سنگین انجام می‌دهند مفیدتر باشد. در پنج کارآزمایی با ۵۹۸ شرکت کننده که در معرض دوره‌های کوتاه استرس شدید فیزیکی قرار داشتند، ویتامین C خطر سرماخوردگی را تا ۵۰ درصد کاهش داد.
ویتامین D
ویتامین D نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارد تا بدن بتواند با بیماری‌های باکتریایی و ویروسی مانند سرماخوردگی مبارزه کند. برخی از آزمایشات بالینی نشان می‌دهند که مکمل ۴۰۰ واحد بین‌المللی یا ۱۰ میکروگرمی ویتامین D در روز، ممکن است به پیشگیری از سرماخوردگی کمک کند.
مطالعات دیگر نشان می‌دهند که ویتامین D می‌تواند عفونت‌های دستگاه تنفسی را کاهش دهد و به درمان عفونت در افرادی که کمبود ویتامین D دارند. کمک می‌کند.
برخی از پژوهش‌گران بر این باور هستند که بین کمبود ویتامین D و افزایش خطر بستری شدن در بیمارستان در اثر ابتلا به کووید ۱۹ ارتباطاتی وجود دارد. اگرچه در مورد این ادعا اختلاف نظر وجود دارد. در برخی موارد، از ویتامین D برای به حداقل رساندن تأثیر عوامل اجتماعی-اقتصادی برای گروه‌های در معرض خطر استفاده شده است.
بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که مقدار توصیه شده روزانه فعلی ویتامین D (۶۰۰ واحد بین‌المللی) برای افراد تا ۷۰ سال و ۸۰۰ واحد بین‌المللی برای افراد بالای ۷۰ سال، جهت حمایت از عملکرد سالم سیستم ایمنی کافی نیست.
زینک
کمبود زینک می‌تواند با اختلال در تشکیل، فعال شدن و بلوغ لنفوسیت‌ها، گلبول‌های سفید خون که بخش فعال سیستم ایمنی هستند، سیستم ایمنی را تضعیف کند.
چندین مطالعه نشان می‌دهند که سطوح پایین روی می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های ویروسی را افزایش دهد. برخی همچنین نشان می‌دهند که قرص‌های روی ممکن است طول مدت سرماخوردگی را کوتاه کنند.
با این‌حال، شناسایی بهترین دوز‌ها برای حمایت از سلامت ایمنی و درمان سرماخوردگی به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
آیا پروبیوتیک‌ها می‌توانند به سیستم ایمنی بدن کمک کنند؟
بسیاری از کارشناسان، پروبیوتیک‌ها یا باکتری‌های خوب را به عنوان یکی دیگر از راه‌های طبیعی برای تقویت ایمنی معرفی کرده‌اند.
ما می‌دانیم که آن‌ها نقشی کلیدی در کمک به حفظ تعادل سالم باکتری‌ها در روده ایفا می‌کنند و پژوهش‌های جدید نیز نشان می‌دهند که آن‌ها اثرات مفیدی بر سیستم ایمنی دارند.
به عنوان مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ نشان داد که استفاده از پروبیوتیک ممکن است از بروز عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی جلوگیری کرده و طول مدت عفونت‌ها را کاهش دهد. البته باید توجه داشت که این مطالعه توسط یک شرکت تولید کننده پروبیوتیک انجام شده است و می‌توان به نتایج آن مشکوک بود.
کارشناسان خواستار تحقیقات بیشتر برای ایجاد رابطه بین پروبیوتیک‌ها و سیستم ایمنی هستند.
آیا مکمل‌ها می‌توانند از ما در برابر کووید ۱۹ محافظت کنند؟
بسیاری از مردم یک یا ترکیبی از مکمل‌ها را برای پیشگیری یا درمان کووید ۱۹ مصرف می‌کنند؛ اما اطلاعات کافی در مورد استفاده از هر ویتامین، گیاه یا مکمل دیگری برای درمان یا پیشگیری از این بیماری وجود ندارد.
ثابت شده است که فقط واکسن‌ها همراه با اقدامات بهداشتی دقیق به پیشگیری از کووید ۱۹ کمک می‌کنند. پزشکان ممکن است از دارو‌های خاصی برای موارد شدید کووید ۱۹ استفاده کنند.
تحقیقات نشان می‌دهند که مکمل ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند راهی کم هزینه برای حمایت از عملکرد مطلوب سیستم ایمنی باشد.
حتی مصرف مکمل ویتامین‌های C و D بالاتر از مقادیر روزانه توصیه شده فعلی ممکن است برای سیستم ایمنی مفید باشد. البته دقت داشته باشید که دوز‌ها کم‌تر از محدودیت‌های ایمنی توصیه شده باقی بمانند.
خطرات مصرف مکمل‌ها
بسیاری از مکمل‌ها می‌توانند با دارو‌ها و سایر مکمل‌ها تداخل داشته باشند و ترکیب مکمل‌های مختلف نیز می‌تواند منجر به مقادیر بسیار بالایی از مواد مغذی خاص در بدن شود که می‌تواند عوارض جانبی بالقوه شدیدی داشته باشد.
به عنوان مثال، ویتامین C اضافی از طریق ادرار دفع می‌شود و معمولاً عوارض جانبی جدی ایجاد نمی‌کند؛ اما مقادیر بسیار زیاد آن می‌تواند باعث اسهال، درد شکم و حالت تهوع شود.
ویتامین D بیش از حد (بیش از ۴ هزار واحد بین‌المللی در روز) می‌تواند مضر باشد و منجر به تهوع، استفراغ، سنگ کلیه، گیجی، از دست دادن اشتها و ضعف عضلانی شود.
سطوح بسیار بالای ویتامین D حتی می‌تواند منجر به نارسایی کلیه، ضربان قلب غیر طبیعی و مرگ شود. ویتامین D همچنین با دارو‌هایی مانند قرص کاهش وزن اورلیستات، استروئید‌ها و استاتین‌های کاهش دهنده کلسترول تداخل دارد.
اگر فردی بیش از حد زینک مصرف کند، می‌تواند عوارض منفی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و سردرد را تجربه کند. با گذشت زمان، زینک اضافی می‌تواند منجر به کاهش سطح مس، کاهش ایمنی و کاهش سطح کلسترول مفید شود. زینک همچنین می‌تواند با سایر دارو‌ها تداخل داشته باشد.
پروبیوتیک‌ها برای اکثر افراد بی‌خطر هستند. با این‌حال، ممکن است در افرادی که سیستم ایمنی بسیار ضعیفی دارند یا به شدت بیمار هستند، بیماری‌ها را بدتر کنند یا باعث عفونت‌های باکتریایی شوند.
چگونه به‌طور طبیعی سیستم ایمنی بدن را تقویت کنیم؟
داشتن یک سبک زندگی سالم می‌تواند به دفاع طبیعی بدن و به سلامت کلی کمک کند. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سیگار نکشیدن
- ورزش کردن
- اجتناب از مصرف زیاد الکل
- شستن مکرر دست‌ها
- مدیریت استرس
- به روز نگه داشتن واکسن‌های توصیه شده
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل با مقدار زیادی میوه و سبزیجات
- حفظ وزن متوسط
- حداقل ۷ ساعت خواب در هر دوره ۲۴ ساعته
کلام آخر
هیچ مدرکی مبنی بر این‌که مگا دوز ویتامین‌ها و مواد مغذی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند وجود ندارد. بهترین راه برای اطمینان از عملکرد خوب سیستم ایمنی، داشتن یک رژیم غذایی متعادل، خواب کافی، ورزش و دریافت واکسن‌های ارائه شده است.
هرکسی که کمبود مواد مغذی دارد و قادر به داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل نیست ممکن است مصرف روزانه مولتی ویتامین را مفید بداند. اگرچه برخی تحقیقات نشان می‌دهند که دریافت ویتامین‌های C و D بیشتر از مقدار توصیه شده ممکن است به حمایت از سلامت ایمنی کمک کند؛ اما تأیید این امر به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
اگر فردی فکر می‌کند که کمبود مواد مغذی دارد، باید در مورد انجام آزمایش خون با پزشک مشورت کند. این به مشخص کردن هرگونه کمبود و تعیین رویکرد مناسب برای مکمل کمک می‌کند. قبل از مصرف هر مکملی، فرد باید با یک پزشک صحبت کند.
