فایزر، یکی از نخستین و مؤثرترین واکسن‌ها بر علیه بیماری کووید ۱۹ است که در بسیاری از کشور‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.
واکسن کووید ۱۹ فایزر که با همکاری شرکت بیون‌تک آلمان ساخته شده بر اساس RNA است و با نام واکسن نوع mRNA شناخته می‌شود. این واکسن اثربخشی ۹۵ درصدی دارد؛ یعنی از هر ۱۰۰ نفری که آن را تزریق می‌کنند، اگر همه به کووید ۱۹ مبتلا شوند، ۹۵ نفر از آن‌ها در اثر بیماری نخواهند مرد و علاسم خفیفی را تجربه می‌کنند. واکسن‌های مختلف اثربخشی متفاوتی دارند؛ اما این اثربخشی در طول زمان ثابت نیست و رفته رفته کاهش می‌یابد.
واکسن فایزر نیز مستثنا نیست. اکنون مشخص شده که اثربخشی این واکسن کارآمد، پس از دو ماه رفته رفته کاهش می‌یابد. بر اساس دو مطالعه جدید که در مجله پزشکی TheNew England منتشر شد، محافظت ایجاد شده توسط واکسن فایزر در برابر بیماری کووید ۱۹ ممکن است پس از ۲ ماه شروع به کاهش کند؛ اما همچنان حداقل تا ۶ ماه از بستری شدن و مرگ جلوگیری می‌کند.
یافته‌های جدید، آن‌چه که شرکت فایزر، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) و مقامات ارشد بهداشتی در هفته‌های اخیر گفته‌اند را تأیید می‌کند. در هفته‌های گذشته مقامان گفتند که حفاظت اولیه واکسن در برابر ابتلا به ویروس کرونا ممکن است با گذشت زمان کاهش یابد؛ اما افرادی که واکسن دریافت می‌کنند از بدترین عوارض بیماری شدید در امان هستند.
در اولین مطالعه، پژوهش‌گران در قطر اثر واکسن فایزر در برابر عفونت کووید ۱۹ و موارد شدید، بحرانی یا کشنده را بین ۱ ژانویه تا ۵ سپتامبر برآورد کردند. آن‌ها این گزارش را در مورد ۹۰ هزار شخص واکسینه شده در قطر ارائه کردند.
پس از اولین دوز فایزر، محافظت در برابر عفونت در ۲ هفته اول ناچیز بود؛ اما در هفته سوم به حدود ۳۷ درصد رسید. سپس محافظت در ماه اول پس از دوز دوم به ۷۸ درصد رسید.
اثربخشی پس از آن به تدریج کاهش یافت و پس از ماه چهارم، این روند کاهشی سریع‌تر شد. برای برخی از افرادی که واکسن دریافت کرده‌اند، بین ۵ تا ۷ ماه پس از دوز دوم، حفاظت تا ۲۰ درصد کاهش یافته است.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که بخش بزرگی از جمعیت واکسینه شده ممکن است در ماه‌های آینده محافظت خود را در برابر عفونت از دست بدهند و احتمالاً موج جدید اپیدمی در میان آن‌ها ظاهر می‌شود.
به گفته پژوهش‌گران، اثربخشی در برابر عفونت علامت‌دار بیشتر از اثربخشی در برابر عفونت بدون علامت بود؛ اما هر دو میزان در طول زمان کاهش یافت. الگوی مشابهی برای انواع مختلف، از جمله انواع بتا و دلتا مشاهده شد.
اثربخشی در برابر موارد شدید، بحرانی و کشنده کووید ۱۹ تا هفته سوم پس از اولین دوز به ۶۶ درصد افزایش یافت و در ۲ ماه اول پس از دوز دوم به ۹۶ درصد رسید. حفاظت در این سطح حدود ۶ ماه ادامه یافت.
به گفته پژوهش‌گران، حفاظت در برابر عفونت SARS-CoV-2 پس از دوز دوم به سرعت در حال کاهش است؛ اما محافظت در برابر بستری شدن و مرگ به مدت شش ماه پس از دوز دوم در سطح قوی باقی می‌ماند.
در مطالعه دوم، پژوهش‌گران در اسرائیل آنتی‌بادی‌های کووید ۱۹ را در بین بیش از ۴۸۰۰ کارمند مراقبت بهداشتی که پس از واکسیناسیون به‌طور منظم آزمایش شدند، بررسی کردند. در بین آن‌ها، ۲۰ نفر دارای عفونت‌های پیشرفته و شدید بودند.
تیم تحقیقاتی دریافت که سطح آنتی‌بادی‌های موجود در خون به میزان ثابت در طول ۶ ماه کاهش می‌یابد. سطح آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده که با حفاظت در برابر بیماری ارتباط دارد، در ۳ ماه اول به سرعت کاهش یافت؛ اما پس از آن به آرامی کاهش یافت.
شش ماه پس از دوز دوم، آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده در مردان بسیار کم‌تر از زنان بود. این میزان برای افراد ۶۵ سال به بالا و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز کم‌تر بود.
آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده در افرادی که دارای شاخص توده بدنی ۳۰ یا بالاتر بودند به‌طور قابل توجهی بیشتر بود؛ اما محققان گفتند مشخص نیست که آیا سطح بالاتر از آن، محافظت بیشتری می‌کند یا خیر. همچنین هنوز مشخص نیست که آیا افراد چاق واکسینه شده با خطر‌های بیشتر یا کم‌تری برای عفونت‌های پیشرفته روبه‌رو هستند یا خیر.
پژوهش‌گران می‌گویند با تکامل این بیماری همه‌گیر، اهمیت تعیین ارتباط ایمنی با حفاظت پس از واکسیناسیون آشکار می‌شود. برای محافظت از جمعیت در برابر SARS-CoV-2 و انواع آن، استراتژی‌های افزایش ایمنی میزبان باید مورد ارزیابی قرار گیرند.
