چگونه کروناویروس همواره یک قدم از ما جلوتر است؟

تا به حال با خود فکر کرده‌اید که چرا نمی‌توان کروناویروس را پیش‌بینی کرد؟ چرا این ویروس همواره یک قدم از ما جلوتر است؟

در ابتدا، هیچ‌کس سویه جدید کروناویروس را جدی نگرفت. دودمان جدید کروناویروس که C.1 نامیده می‌شود، در ژانویه ۲۰۲۱ در آفریقای جنوبی شناسایی شد و شبیه به سویه‌های دیگر ظاهر شد. شیوع زیادی نداشت و هیچ چیز غیرمنتظره‌ای در مورد ژنوم آن وجود نداشت.

اما ویروس‌ها به سرعت تکامل می‌یابند؛ فوق‌العاده سریع، سریع‌تر از هر موجود زنده دیگری روی زمین و کروناویروس جدید نیز از این قاعده مستثنی نیست. اد فیل، استاد دانشگاه باث، تکامل پاتوژن‌ها را مطالعه می‌کند و اخیراً میزان جهش ویروس کرونا را تجزیه و تحلیل کرده است. فیل توضیح داد:

ویروس SARS-CoV-2 در طول دوره همه‌گیری تقریباً همان مقدار تغییرات تکاملی جهشی را (متناسب با اندازه ژنوم) تجربه کرده است که انسان‌ها از زمانی که هومو هابیلیس برای اولین‌بار در حدود ۲.۵ میلیون سال پیش روی زمین قدم زدند، تجربه کردند.

جای تعجب نیست که فقط چهار ماه بعد، زمانی که آفریقای جنوبی از موج سوم کووید ۱۹ ناشی از سویه بسیار عفونی دلتا رنج می‌برد، یک تیم ردیابی ویروس سویه جدیدی از دودمان C.1 را با تغییرات گسترده در ژنوم آن شناسایی کردند. آن‌ها خیلی زود متوجه شدند این سویه که C.1.2 نام دارد، بیش از هر سویه اصلی دیگری که جهان را فرا گرفته، جهش یافته است. این سویه شامل تمام تغییرات کلیدی موجود در سویه‌های آلفا، بتا، گاما و دلتا بوده و همچنین تغییرات نگران‌ کننده دیگری از جمله برخی تغییرات مرتبط با توانایی فرار از سیستم ایمنی دارد که در حال حاضر تحت بررسی هستند.

کاترین شیپرز، زیست‌شناس محاسباتی در مؤسسه ملی بیماری‌های واگیر در ژوهانسبورگ که بخشی از تیمی بود که C.1.2 را در ماه مِی ۲۰۲۱ مشاهده کردند، می‌گوید:

این سویه دارای جهش‌های بسیار بیشتری است. در مقایسه با دلتا قدرت پایین‌تری دارد؛ اما در ۱۰ کشور دیگر نیز شناسایی شده است. ما هنوز آن را زیر نظر داریم.

حتماً متوجه شده‌اید که برخی از مقامات بهداشت عمومی دلتا را آخرین موج بزرگ و جدی همه‌گیری پیش‌بینی می‌کنند و توجه چندانی به اومیکرون ندارند. آن‌ها تمایل دارند اظهارات خود را با چیزی شبیه به «فرض می‌کنند که هیچ اتفاق دیگری رخ نمی‌دهد» توصیف کنند. ما نمی‌توانیم این را فرض کنیم.

ویروس SARS-CoV-2 در حال حاضر ۴۰ تا ۶۰ درصد قابل انتقال‌تر از سویه آلفا است. سویه آلفا خودش ۵۰ درصد مسری‌تر از سویه اصلی بود و به چیزی تبدیل شد که برخی اپیدمیولوژیست‌ها آن را عفونی‌ترین بیماری در طول زندگی ما می‌نامند. ویروس‌هایی که باعث سرخک و آبله مرغان می‌شوند کمی راحت‌تر از دلتا منتقل می‌شوند، با این‌حال دلتا چرخه سریع‌تری دارد؛ بنابراین در چهار روز از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. در مقابل، ویروس‌های دیگر حداقل ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشد تا از فردی به فردی دیگر منتقل شوند.

این سوال که آیا اتفاق دیگری در تکامل این ویروس رخ می‌دهد یا خیر بحث برانگیز است. ولی پاسخ کوتاه این است که به احتمال زیاد اتفاقات دیگری نیز در تکامل ویروس رخ خواهد داد.

تا زمانی که جمعیت‌های آسیب‌پذیری وجود داشته باشند که می‌توانند آلوده شوند، ویروس منتقل می‌شود، تکثیر می‌شود و جهش می‌یابد و با گسترش آن تکامل می‌یابد. تکامل توسط انتخاب طبیعی، یک قانون زیست‌شناسی است به همان صورتی که گرانش یک قانون فیزیک است. این یک نیروی واقعی طبیعت است. گسترش مداوم این ویروس منجر به جهش بیشتر، سویه‌های جدید، مرگ و میر بیشتر و یک بیماری همه‌گیر مداوم خواهد شد.

این‌طور نیست که انسان‌ها نباید برای مدیریت تکامل این ویروس تلاش کنند. ما انسان‌ها تلاش می‌کنیم آن را مدیریت کنیم. هر روز، سازندگان واکسن، پژوهش‌گران و دولت‌ها تغییرات ویروسی را ردیابی می‌کنند، سویه‌های جدیدی را شناسایی کرده و تلاش می‌کنند تا سرعت گسترش را کاهش دهند. انسان‌ اکنون بزرگ‌ترین کمپین واکسیناسیون در تاریخ را انجام داده است و ۳.۹ میلیارد نفر حداقل یک دوز واکسن کووید ۱۹ را دریافت کرده‌اند.

با این‌حال، ما نتوانسته‌ایم این پاتوژن را مهار کنیم. ویروس SARS-CoV-2، نمونه‌ای از تکامل توسط انتخاب طبیعی بوده و یک حریف خارق العاده است. همان‌طور که انسان‌ها بار‌ها و بار‌ها بیماری‌های بی‌شماری را تجربه کرده‌اند و دوباره خواهند کرد، ما باز هم از بیم خود قدرت طبیعت را همواره دست‌کم می‌گیریم.

هر ژنوم ویروس SARS-CoV-2 از ۳۰ هزار پایه شیمیایی منفرد تشکیل شده است که به صورت حروف نمایش داده می‌شوند و دستورالعمل‌های مجموعه‌ای از پروتئین‌های مورد استفاده برای ربودن سلول‌های ما و تولید میلیارد‌ها ذره ویروسی جدید را ذخیره می‌کنند.

هنگامی که فردی در فضایی که ویروس وجود دارد تنفس می‌کند، پروتئین‌های اسپایک بدنام روی سطح ویروس، پروتئین‌های روی سلول‌های انسانی را شناسایی کرده و به آن متصل می‌شوند. اگرچه فرآیند عفونت از گلو و ریه‌های ما شروع می‌شود؛ اما ویروس می‌تواند به سلول‌ها و سیستم‌های سراسر بدن از جمله قلب، عروق خونی، روده، کلیه‌ها و غیره حمله کند.

ویروس پس از اتصال به یک سلول، ژنوم (رشته‌ای منفرد و پیچ خورده از ۳۰ هزار باز RNA) خود را به داخل سلول پرتاب می‌کند. در آن‌جا، پروتئین‌های ویروسی بازسازی ساختار‌های سلولی را برای تطبیق تولید انبوه قطعات ویروسی شروع می‌کنند. مانند یک معمار و مدیر کارخانه، ژنوم ویروسی این تلاش هماهنگ و چند وجهی را برای تولید ویروس بیشتر هدایت می‌کند.

هر ذره ویروسی جدید حامل یک کپی تازه از ژنوم ویروس است و آماده شده و تا سلول‌های بیشتری را آلوده کند. همان‌طور که ذرات از سلول میزبان خارج می‌شوند، مجموعه‌ای از رویداد‌ها را آغاز می‌کنند که آن سلول را می‌کشد. وقتی سلول می‌میرد، سیگنال‌هایی مانند شعله ور شدن در بزرگراه‌ها به سیستم ایمنی منتشر می‌کند و بدن را در مورد خطر آگاه می‌کند. در برخی موارد، پاسخ ایمنی ناشی از آن سیگنال‌ها بیشتر از کمک، آسیب می‌رساند. مثلاٍ سیستم ایمنی می‌تواند باعث آسیب شدید ریه یا التهاب گسترده‌ای به نام طوفان سیتوکین شود.

حال، آن نسخه‌های تازه از ژنوم ویروسی را به خاطر دارید؟ اشتباهاتی در طول فرآیند کپی کردن RNA رخ می‌دهد (مانند تغییر یک پایه شیمیایی به دیگری) یا یک تکه کوچک از RNA که به دنباله اصلی اضافه شده یا از آن حذف می‌شود. این تغییرات تصادفی که بیشتر به عنوان جهش شناخته می‌شوند، معمولاً کوچک هستند، مانند تغییر زاویه ضربه قلم روی یک نقاشی؛ اما پیامد‌های آن می‌تواند بزرگ باشد.

ما معمولاً جهش‌ها را برای ارگانیسم مضر می‌دانیم، مانند جهش در ژن هموگلوبین که باعث بیماری سلول داسی می‌شود. اما از طرفی یک جهش می‌تواند خنثی یا مفید باشد، مانند جهش در یک ژن مرتبط با تولید انسولین که باعث می‌شود فرد ۶۵ درصد کم‌تر به دیابت مبتلا شود، حتی اگر دارای عوامل خطر مانند چاقی باشد.

ژنوم ویروسی با هر عفونتی که نسخه‌های جدیدی از ویروس می‌سازند، جهش‌های جدید (خوب و بد) به دست می‌آورد. در ماه ژوئن، تیمی در مؤسسه علوم وایزمن در اسرائیل محاسبه کردند که هر بار که انسانی به SARS-CoV-2 آلوده می‌شود، بدن آن‌ها بین ۱ میلیارد تا ۱۰۰ میلیارد نسخه از ویروس تولید می‌کند. این تیم همچنین تخمین زد که ۰.۱ تا ۱ جهش احتمالاً در ژنوم ویروس در طول هر عفونت رخ می‌دهد. اگر خیلی خوش‌بینانه به قضیه نگاه کنیم و فرض کنیم هر عفونت ۰.۱ جهش به ژنوم ویروسی اضافه می‌کند، باید بدانید که از بین ۴۲۵ هزار مورد ابتلای روزانه در جهان، ۴۲۵۰۰ جهش رخ می‌دهد. این بدان معناست که ممکن است هر یک از ۳۰ هزار پایگاه موجود در ژنوم کروناویروس، هر روز جهش پیدا کند.

خوش‌بختانه، تعداد کمی از این جهش‌ها در جمعیت‌های ویروسی جای پایی پیدا می‌کنند. یک گلوگاه انتقال در این بین وجود دارد. حتی اگر یک جهش در یک عفونت رخ دهد، آن جهش به ندرت به فرد دیگری منتقل می‌شود. بر اساس دو مطالعه جدید، مقدار کمی از ویروسی که به دیگران منتقل می‌شود، معمولاً مشابه سویه‌ای است که عفونت را شروع کرده است. یا همان‌طور که وان کوپر، میکروبیولوژیست و مدیر مرکز زیست‌شناسی و پزشکی تکاملی در دانشگاه پیتزبورگ، می‌گوید، همان کدی که وارد بدن شد، همان کدی خواهد بود که از بدن خارج می‌شود.

متأسفانه یک استثنا وجود دارد. اگر ویروس زمان زیادی را در یک بدن سپری کند (مثلاً در فردی با سیستم ایمنی ضعیف که قادر به پاکسازی ویروس نیست)، به‌طور گسترده با سیستم ایمنی بدن انسان تعامل خواهد کرد و جهش‌های مفیدی برای مبارزه با آن به دست می‌آورد. در سال گذشته، دانشمندان مشاهده کرده‌اند که سویه‌های ویروس SARS-CoV-2 جهش‌هایی به دست می‌آورند که شکل پروتئین اسپایک را به اندازه کافی تغییر می‌دهند تا آنتی‌بادی‌های محافظ (مانند یک قفل و کلید به اسپایک متصل می‌شوند تا شناسایی و خنثی شوند) دیگر نتوانند به اسپایک متصل شوند.

همان‌طور که ویروس در یک بدن باقی می‌ماند، جهش‌های جدید تا حدی تکثیر می‌شوند که در همه جا وجود دارند و می‌توانند به دیگران منتقل شوند و از گلوگاه انتقال عبور کنند. شواهد نشان می‌دهند که سویه آلفا ممکن است برای اولین‌بار در یک فرد دچار نقص ایمنی ظاهر شده باشد و دکتر شیپرز بر این باور است که همین اتفاق برای سویه C.1.2 نیز رخ داده است.

با این‌حال، بیشتر جهش‌هایی که در یک عفونت جمع می‌شوند، در معرض گلوگاه انتقال هستند و از بین ‌می‌روند؛ اما نه همه. این ویروس به‌طور تصاعدی گسترش یافته است که حتی اتفاقات نادری نیز برای آن رخ می‌دهند. بنابراین جهش‌ها به دست می‌آیند و منتقل می‌شوند. هر جهشی که به ویروس مزیت رقابتی برای زنده ماندن و تکثیر در محیط خود را می‌دهد (که به عنوان «تناسب» شناخته می‌شود) احتمال بیشتری دارد که منتقل شود و به بخشی دائمی از ژنوم تبدیل شود. این انتخاب طبیعی در عمل است.

امروزه، ویروس SARS-CoV-2 حدود ۲ جهش دائمی در ماه در جمعیت جهانی به دست می‌آورد. این ویروس هنوز از میدان خارج نشده است.

در ۵ ژانویه ۲۰۲۰، ویروس‌شناسی به نام ژانگ یونگژن در مرکز بالینی بهداشت عمومی شانگهای در چین، علی‌رغم دستور دولت چین مبنی بر ممنوعیت انتشار هرگونه اطلاعات در مورد این بیماری، اولین توالی ژنوم SARS-CoV-2 را در یک پایگاه داده عمومی آپلود کرد. نمونه ژانگ باعث ایجاد سیلی از اشتراک‌گذاری در سراسر جهان شد. از اواخر اکتبر ۲۰۲۱، ابتکار GISAID (یک پلتفرم رایگان اشتراک ژنوم که در سال ۲۰۰۸ برای آنفولانزا راه‌اندازی شد) بیش از ۴.۷ میلیون توالی SARS-CoV-2 مشترک را جمع‌آوری کرده است.

این میلیون‌ها توالی ژنوم مشترک دانشمندان را قادر می‌سازند تا جهش‌های ویروسی را تقریباً در زمان واقعی ردیابی کنند و این برای اولین بار در تاریخ بشر امکان‌پذیر شده است. پس از ایجاد سیستمی برای تشخیص جهش‌ها، دانشمندان در شرایطی طاقت‌فرسا، تعیین جزییات مولکولی را شروع کردند تا ببینند جهش‌ها چه کار می‌کنند. یکی از اولین جهش‌های مهم SARS-CoV-2 و جهش‌هایی که گسترش ویروس در سراسر جهان را تسریع کرد، D614G است که گاهی اوقات به آن «داگ» می‌گویند.

در اوایل‌آوریل ۲۰۲۰، داگ در بریتانیا به جایگاه اول جدول صعود کرد و سپس یک تور جهانی را آغاز کرد. پژوهش‌گران دریافتند که به محض این‌که این جهش به یک منطقه وارد شد، به سرعت به رایج‌ترین شکل ویروس تبدیل شد. خود جهش یک تغییر پایه A به G در موقعیت ۲۳۴۰۳ در ژنوم ویروسی است. این تغییر، یک اسید آمینه (اسید آسپارتیک) را در پروتئین اسپایک ویروس به دیگری (گلیسین) تغییر می‌دهد. این جابه‌جایی واحد باعث می‌شود که دامنه‌های اتصال گیرنده ویروس (تکه‌هایی از ویروس که به سلول‌های انسانی قلاب می‌شوند) بیشتر در موقعیت بالا و به سلول‌های عبوری بچسبند.

داگ پیشگام چیزهای دیگر در آینده بود. فهرست امروزی جهش‌های ویروس مانند جدول الفبا است: P681R ،L452R ،D950N ،del144Y ،K417N ،T1027I ،A701V N501Y ،L18F ،del242-244 و موارد دیگر. بر اساس مطالعات انجام شده در سراسر جهان، جهش‌های ویروس SARS-CoV-2 منجر به افزایش انتقال‌پذیری ویروس، افزایش مقاومت در برابر آنتی‌بادی‌ها (آن‌هایی که توسط عفونت طبیعی و واکسن‌ها ایجاد می‌شوند) شده و شدت علائم بیماری را افزایش می‌دهد.

برخی جهش‌های منفرد، مانند داگ، اثرات واضحی بر تناسب ویروس دارند؛ اما دانشمندان بر این باورند که در درجه اول، ترکیبی از جهش‌ها این گونه‌ها را به جهش‌ یافته‌هایی که می‌بینیم تبدیل می‌کنند. مثلاً سویه دلتا، ۹ جهش در پروتئین اسپایک دارد که با هم باعث افزایش انتقال‌پذیری این سویه می‌شوند.

جدای از این موضوع، ویروس‌های RNA روش دیگری برای تکامل سریع دارند: آن‌ها برای رویداد‌های نوترکیبی خود شناخته شده‌اند. در جریان رویدادهای نوترکیبی، ویروس‌های متعدد در یک سلول واحد، بخش‌های کامل RNA را مبادله می‌کنند و منجر به ژنوم‌هایی شبیه فرانکشتاین می‌شوند. اکنون که سویه‌های مختلفی در گردش هستند، ممکن است که سویه‌های مختلف RNA خود را با یکدیگر تعویض کرده و در یک سویه به اصطلاح «فوق‌العاده» ترکیب کنند. اگرچه رویداد‌های نوترکیبی شناسایی شده‌اند؛ اما تاکنون به دسته‌های کوچکی از مردم محدود شده‌اند و تلاش‌های نظارتی برای ردیابی آن‌ها ادامه دارد.

اما تحمل کنید؛ زیرا قرار نیست فقط اخبار منفی بشنوید. در طول ۲۲ ماه گذشته، دانشمندان یک پوشش نقره‌ای برای تکامل ویروس شناسایی کرده‌اند. بله، انتخاب طبیعی ویروس را به سمت افزایش انتقال ویروس و فرار ایمنی سوق می‌دهد؛ اما نه به سمت بیماری شدیدتر در انسان. دکتر کوپر می‌گوید که بیماری شدید، مانند طوفان سیتوکین، محصول جانبی عفونت است و به نظر نمی‌رسد که به انتقال یا تولید مثل بهتر ویروس کمک کند؛ بنابراین تکامل برای آن ویژگی انتخاب نمی‌شود.

به نظر می‌رسد که جمعیت‌های ویروسی در سراسر جهان روی جهش‌های مشابهی مستقر هستند. در مرکز تحقیقات سرطان فرد هاچینسون در سیاتل، ترور بدفورد، کتی کیستلر و همکاران اخیراً از مجموعه داده‌های GISAID استفاده کردند تا نشان دهند که موفق‌ترین دودمان‌های ویروس، جهش‌هایی در پروتئین اسپایک که با بهبود ورود به سلول مرتبط هستند را به‌دست آورده‌اند. آن‌ها همچنین جهش‌هایی در دو پروتئین Nsp6 و ORF7a به دست آورده‌اند که در تکثیر ویروسی و فرار از سیستم ایمنی ذاتی نقش دارند. در بسیاری از موارد، آن‌ها دریافتند که جهش‌های یکسان به‌طور مستقل در سراسر جهان ظاهر می‌شوند، فرآیندی که تکامل همگرا نامیده می‌شود.

اگر ویروس روی برخی سازگاری‌های کلیدی همگرا شود، قابل پیش‌بینی‌تر می‌شود و همین ممکن است به دانشمندان اجازه دهد تا با اطمینان بیشتری آن را ردیابی کرده و با آن مبارزه کنند. دکتر کوپر می‌گوید:

خبر خوب این است که ما شاهد ترکیب‌های کاملاً جدیدی نیستیم. امیدوارم این باعث آرامش شود.

تلاش برای حدس زدن جهش بعدی یک کار احمقانه است؛ اما تلاش برای جلوگیری از آن یک هدف ارزشمند است که توسط سازندگان واکسن و دولت‌ها در سراسر جهان انجام می‌شود.

کتی کیستلر، دانشجوی کارشناسی ارشد زیست‌شناسی مولکولی در دانشگاه واشنگتن می‌گوید تنها راه برای کاهش سرعت تکامل ویروس و جلوگیری از جهش‌های اضافی و سویه‌های جدید، کاهش سرعت انتقال ویروس است. هر عفونت فرصتی برای تکامل بیشتر ویروس است. هر کاری که می‌توانیم باید برای کاهش تعداد عفونت‌ها انجام دهیم و مراقبت ویژه از افراد مبتلا به بیماری مزمن می‌تواند به ما در مدیریت تکامل SARS-CoV-2 کمک کند.

قوی‌ترین سلاح ما برای کاهش سرعت انتقال، واکسیناسیون است. واکسن‌های مختلف به روش‌های مختلفی برای محافظت از بدن در برابر مهاجمان کار می‌کنند؛ اما نکته کلی این است که واکسن یک شکل غیرفعال یا قطعه‌ای از یک ویروس (چیزی غیر عفونی) را به بدن ارائه می‌کند تا سیستم ایمنی را در برابر آن شبیه‌سازی کند و ارتشی برای مبارزه با یک دشمن خاص تعلیم دهد.

برای مثال، واکسن‌های mRNA فایزر و مدرنا حاوی دستورالعمل‌هایی برای سلول‌های ما برای تولید پروتئین اسپایک ویروس هستند. پس از این‌که سلول‌های ما دسته‌ای از پروتئین‌های اسپایک بی‌ضرر می‌سازند، سیستم ایمنی بدن متوجه پروتئین‌های خارجی می‌شود و به آن‌ها حمله می‌کند و سلول‌های T و سلول‌های B تولید می‌کند که برای مبارزه با ویروس در صورت ورود مجدد به بدن، به اطراف ویروس می‌چسبند.

یکی دیگر از مزایای واکسیناسیون علاوه بر جلوگیری از عفونت، این است که اگر یک فرد واکسینه شده آلوده شود، مقدار کم‌تری ویروس در بدن او تولید می‌شود و عفونت را سریع‌تر از یک فرد واکسینه نشده پاک می‌کند و به ویروس زمان کم‌تری برای جهش می‌دهد.

وقتی پزشکان یا دانشمندان از سویه‌های گریزان (گریزان از سیستم ایمنی) ویروس یاد می‌کنند، به سویه‌هایی با جهش‌های خاص اشاره می‌کنند که می‌توانند از محافظت به دست آمده از واکسیناسیون یا عفونت قبلی فرار کنند.

برای مثال، سویه بتا دارای جهش‌هایی است (از جمله E484K یا Eek) که به آن امکان می‌دهند تا حدی از سیستم ایمنی فرار کند؛ زیرا آنتی‌بادی‌ها کم‌تر به اسپایک متصل می‌شوند. در فوریه ۲۰۲۱، آفریقای جنوبی حتی استفاده از واکسن آسترازنکا را متوقف کرد؛ زیرا آزمایش‌های بالینی نشان دادند که این واکسن محافظتی در برابر کووید ۱۹ خفیف تا متوسط ​​ناشی از سویه بتا ایجاد نمی‌کند. به نظر می‌رسد که گسترش سویه دلتا نیز با جهش در پروتئین اسپایک که به آن امکان می‌دهد بهتر از سیستم ایمنی فرار کند، امکان‌پذیر شده است.

در حال حاضر، شرکت‌های واکسن‌ سازی می‌گویند واکسن‌های تأیید شده آن‌ها بهترین محافظت را در برابر همه سویه‌های شناخته شده ارائه می‌کند و اکثر آن‌ها گروه‌های در معرض خطر را به تزریق دوزهای تقویتی تشویق می‌کنند. علاوه بر این، شرکت‌های فایزر، مدرنا و آسترازنکا روی تولید سریع واکسن بر اساس یک سویه گریزان تمرکز کرده‌اند. فیلیپ دورمیتزر، نایب رئیس و مسئول ارشد علمی ویروس‌شناسی شرکت فایزر گفت:

ما می‌خواهیم همه جنبه‌های اجرای تغییر سویه را تمرین کنیم. به‌طوری ‌که اگر سویه جدیدی را دیدیم که واقعاً از واکسن فرار می‌کند، آماده تولید سریع واکسن باشیم.

کیت لانگلی، سخنگوی فایزر، گفت:

فایزر و بیون‌تک انتظار دارند برای هر سویه جدیدی که شناخته می‌شود، بتوانند یک واکسن متناسب با آن سویه را در حدود ۱۰۰ روز تولید کرده و توسعه دهند.

بشریت در حال رقابت با ویروس است تا قبل از این‌که ویروس بتواند سویه‌های جدیدی را ایجاد کند، تا حد امکان افراد بیشتری را واکسینه کند. اکثر تخمین‌ها نشان می‌دهد که ما به ۶۰ تا ۷۰ درصد ایمنی در بین جمعیت‌ها نیاز داریم تا انتقال ویروس را کاهش دهیم یا متوقف کنیم. بر اساس نرخ واکسیناسیون برآورد شده توسط پروژه «Our World in Data» در دانشگاه آکسفورد، تا اواخر اکتبر ۲۰۲۱ حدود ۴۸.۷ درصد از جمعیت جهان حداقل یک دوز واکسن کووید ۱۹ را دریافت کرده‌اند. این خوب به نظر می‌رسد؟ خیلی نزدیک به ۶۰ درصد است؟

متأسفانه، جهان به‌طور یکسان و با آن نرخ بالا واکسینه نشده است. یک شکاف عمیق بین کشور‌ها وجود دارد. کشور‌های ثروتمندتر نرخ واکسیناسیون بالایی دارند و کشور‌های کم‌تر ثروتمند این‌طور نیستند. به‌طور کلی، تنها ۳ درصد از مردم در کشور‌های کم درآمد حداقل یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند؛ به این معنی که آن دسته از افراد هنوز به شدت در معرض عفونت هستند و ویروس فضای تنفسی وسیعی برای ادامه انتقال و تکامل دارد. PATH، یک سازمان بهداشت جهانی غیر انتفاعی مستقر در ایالات متحده، عرضه واکسن‌های کووید ۱۹ را «یک وضعیت اضطراری جهانی» می‌نامد و بیان می‌کند که واکسیناسیون برای بسیاری در سراسر جهان ممکن است ماه‌ها و حتی سال‌ها طول بکشد.

نرخ‌های واکسیناسیون نابرابر در جوامع منفرد نیز وجود دارد. شبکه‌ای از واکسیناسیون (جمعیت‌های بسیار واکسینه ‌شده در کنار جمعیت‌های واکسینه نشده) فرصتی را برای ویروس ایجاد می‌کند تا تبدیل به چیزی قوی‌تر و چیزی بدتر شود.

به این سناریو است دقت کنید: میان افراد واکسینه نشده، مقادیر زیادی ویروس پخش می‌شود. ویروس فراوان موفق می‌شود فرد واکسینه شده را هم آلوده کند. در بدن آن فرد با آنتی‌بادی‌های ناشی از واکسن تداخل دارد. در این‌جاست که جهش‌های جدید برای فرار از آنتی‌بادی ظاهر می‌شوند، سپس به یک جمعیت واکسینه نشده منتقل می‌شوند تا تعدادشان افزایش یابد و دوباره پخش شوند، این بار هم جمعیت واکسینه‌ شده و هم جمعیت‌های واکسینه نشده را آلوده می‌کنند.

با ادامه عفونت‌ها، تکامل ادامه می‌یابد. همه‌ی ما به یک اندازه از پوشیدن ماسک، ضدعفونی کردن و حفظ فاصله با دیگران خسته هستیم؛ اما تنها از طریق واکسیناسیون و این اقدامات ایمنی که علیه همه انواع ویروس کرونا کار می‌کند، می‌توانیم تکامل این ویروس را کند کنیم.