کافئین، ماده اصلی قهوه است که بسیاری از ما با آن آشنایی داریم. به راستی این ماده چگونه روی بدن ما تأثیر می‌گذارد؟
اگر شما برای بیدار ماندن و بازیابی انرژی خود در عصرها به یک فنجان قهوه تکیه می‌کنید، تنها نیستید. چهار نفر از هر پنج بزرگسال روزانه کافئین مصرف می‌کنند.
مصرف کافئین شما به محصولات حاوی کافئینی که ترجیح می‌دهید بستگی دارد. یک فنجان چای بسته به نوع چای فقط ۱۴ تا ۶۰ میلی‌گرم کافئین دارد، در حالی که قهوه تا ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین دارد. همچنین اگر از نوشیدنی‌های انرژی‌زا، کولا‌ها یا محصولات شکلاتی لذت می‌برید، کافئین مصرف می‌کنید.
در حالی که کافئین معمولاً در حد اعتدال خطرناک نیست؛ اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند بر سلامت شما تأثیر منفی بگذارد.
سطوح ایمن و ناایمن مصرف کافئین
بیشتر بزرگسالان می‌توانند با خیال راحت حدود ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف کنند. این چیزی است که با نوشیدن چهار تا پنج فنجان قهوه متوسط به دست می‌آورید.
این مقدار معمولی ایمن است؛ اما تنوع زیادی در میزان تحمل افراد کافئین وجود دارد. علائمی که نشان می‌دهند شما بیش از حد کافئین مصرف کرده‌اید عبارتند از:
- لرزش
- تحریک‌پذیری
- مشکل خواب
- سردرد
- سرگیجه
- تپش قلب
- کم آبی بدن
هرچه یک ماده غذایی یا نوشیدنی حاوی کافئین بیشتری باشد، احتمال بروز عوارض جانبی بیشتر خواهد بود.
اکثر مردم حداکثر یک ساعت پس از مصرف کافئین، تأثیر آن را احساس می‌کنند. پس از چهار تا شش ساعت، بدن شما تقریباً نیمی از آن‌چه را که مصرف کرده‌اید، می‌سوزاند.
چگونه کافئین بر سیستم عصبی شما تأثیر می‌گذارد؟
کافئین از طریق راه‌های مختلف بر سیستم عصبی ما تأثیر می‌گذارد و ما متوجه این اثرگذاری می‌شویم.
افزایش هوشیاری
کافئین یک محرک است. در مغز، اثرات یک ماده شیمیایی به نام آدنوزین که باعث می‌شود احساس خواب آلودگی کنید را مسدود می‌کند. پس از آن احساس هوشیاری و انرژی بیشتری می‌کنید. به همین دلیل است که بسیاری از مردم برای بیدار ماندن قهوه یا چای می‌نوشند.
تغییرات چرخه خواب
حتی اگر نخواهید، کافئین ممکن است شما را بیدار نگه دارد. سطح هورمون ملاتونین که بدن برای به خواب رفتن به آن نیاز دارد، در حضور کافئین کاهش می‌یابد. اگر مشکل خواب دارید، شاید لازم باشد مصرف کافئین خود را در بعد از ظهر و عصر محدود کنید.
احساس اضطراب
نکته منفی دیگر این است که کافئین ممکن است باعث ایجاد احساس عصبانیت یا اضطراب در شما شود و این اثر با افزایش مصرف کافئین، افزایش می‌یابد. اگر یک اختلال اضطراب یا هراس موجود دارید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند از مصرف کافئین خودداری کنید.
افزایش سطح دوپامین
در موارد دیگر، کافئین می‌تواند بهزیستی ذهنی شما را تقویت کند. کافئین جریان دوپامین را افزایش می‌دهد. دوپامین یک ماده شیمیایی در مغز است که باعث می‌شود احساس شادی کنید و با دنیای اطرافتان درگیر شوید. ممکن است به همین دلیل باشد که نوشیدن مقدار متوسط قهوه خطر افسردگی و خودکشی را در برخی از شرکت کنندگان در مطالعه کاهش داده است.
تأثیر مثبت بر حافظه و شناخت
کافئین حتی ممکن است به شما کمک کند تا بهتر فکر کنید و به خاطر بسپارید. شرکت کنندگان در مطالعه که قهوه می‌نوشند در آزمایشات بهتر عمل کرده‌اند. همچنین، افراد مسن‌تری که کافئین مصرف می‌کنند ممکن است کم‌تر به بیماری آلزایمر و سایر مشکلات حافظه مرتبط با سن مبتلا شوند.
اعتیاد و ترک
احتمال اعتیاد به کافئین وجود دارد. اگر سردرد دارید، احساس افسردگی می‌کنید یا وقتی مصرف معمول خود را حذف می‌کنید در تمرکز مشکل دارید یا اگر احساس می‌کنید علی‌رغم عوارض جانبی نمی‌توانید مصرف کافئین را متوقف کنید، ممکن است به کافئین اعتیاد داشته باشید و باید به فکر ترک آن باشید.
چگونه کافئین بر قلب شما تأثیر می‌گذارد؟
کافئین علاوه بر سیستم عصبی، می‌تواند بر اندام‌های دیگری مانند قلب نیز تأثیر بگذارد.
ایمن در مقادیر متوسط
در بیشتر موارد، کافئین برای قلب شما بی‌خطر است. هیچ مدرکی مبنی بر افزایش فشار خون یا ایجاد اختلالات خطرناک ریتم قلب به نام آریتمی وجود ندارد.
کافئین موجود در نوشیدنی‌های انرژی‌زا بر قلب شما تأثیر متفاوتی می‌گذارد
نوشیدنی‌های انرژی‌زا ممکن است استثنا باشند. اگر از یک نوشیدنی انرژی‌زا ۹۰۷ گرم کافئین دریافت می‌کنید، ممکن است شش ساعت بعد ریتم غیر طبیعی قلب و کمی فشار خون بالا داشته باشید.
اثرات منفی برای کسانی که از قبل بیماری‌های قلبی دارند
در صورت مصرف زیاد کافئین، اشکال کم‌تر غلیظ کافئین نیز ممکن است به‌طور موقت ضربان قلب شما را افزایش دهد. این می‌تواند یک احساس آزاردهنده باشد؛ اما معمولاً نگران کننده نیست مگر این‌که از قبل مشکلات قلبی داشته باشید. اگر در چنین شرایطی هستید، بهتر است با پزشک در مورد بی‌خطر بودن یا نبودن مصرف کافئین صحبت کنید.
چگونه کافئین بر هضم غذا و دفع ادرار تأثیر می‌گذارد
شاید شنیده باشید که برخی می‌گویند قهوه باعث سوزش سر دل می‌شود. کافئین مقدار اسیدی را که معده شما تولید می‌کند افزایش می‌دهد.
برخی از دانشمندان این اثر را با طعم تلخ کافئین مرتبط می‌دانند؛ بنابراین یک غذا یا نوشیدنی تلخ‌تر اسید بیشتری ایجاد می‌کند.
اگر یک بیماری رفلاکس اسید مانند بیماری بازگشت اسید معده به مری (GERD) دارید، ممکن است متوجه شوید که کافئین علائم شما را بدتر می‌کند. کافئین همچنین یک عامل ادرار آور است، به این معنی که بدن شما را به ادرار کردن بیشتر تشویق می‌کند.
آیا کافئین در دوران بارداری خوب است؟
کافئین بیش از حد به خصوص در مراحل اولیه بارداری می‌تواند به جنین در حال رشد آسیب برساند. حتی قبل از بارداری، اگر بیش از ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف کنید، ممکن است اثر منفی داشته باشد.
بدن جنین به دلیل نداشتن ترکیب شیمیایی خاص، کافئین را آهسته‌تر تجزیه می‌کند. این بدان معنا نیست که در دوران بارداری باید به‌طور کامل از کافئین اجتناب کنید؛ اما متخصصان زنان و زایمان توصیه می‌کنند مصرف خود را به کم‌تر از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنید.
