با افسانه‌های معروف در مورد کلسترول آشنا شوید

از بین همه ترکیبات موجود در بدن ما، کلسترول ممکن است یکی از شناخته شده‌ترین‌ها باشد. اطلاعات غلط زیادی پیرامون این ماده چرب وجود دارد.

کلسترول یکی از اجزای اصلی غشای سلول‌های حیوانی است. به این ترتیب، توسط تمام سلول‌های حیوانی سنتز می‌شود. جدای از نام بد آن، کلسترول برای زنده ماندن ضروری است. با این‌حال، هنگامی که کلسترول در سطوح بالا در خون وجود دارد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد.

کلسترول به همراه سایر مواد مانند چربی و کلسیم در پلاک‌های دیواره رگ‌ها تجمع می‌کند. با گذشت زمان ، این رگ های خونی را تنگ می کند و می تواند منجر به عوارضی از جمله سکته مغزی و حمله قلبی شود. با گذشت زمان، این پدیده رگ‌های خونی را تنگ می‌کند و می‌تواند منجر به عوارضی از جمله سکته مغزی و حمله قلبی شود. بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، حدود ۱۲ درصد از افراد بالای ۲۰ سال در ایالات متحده کلسترول بالا دارند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین می‌زند که افزایش سطح کلسترول مسئول ۲.۶ میلیون مرگ در سال است.

در این مطلب قصد داریم که به چند افسانه‌ی معروف در مورد کلسترول نگاهی بیاندازیم و با اطلاعات غلطی که در مورد این ماده چرب وجود دارند آشنا شویم. با مجله دانستنی کیمازی همراه باشید.

همه‌ی کلسترول بد است

همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد، کلسترول یکی از اجزای حیاتی غشای سلولی است. علاوه بر نقش ساختاری آن در غشاها، در تولید هورمون‌های استروئیدی، ویتامین D و اسید صفراوی نیز نقشی کلیدی دارد. با توجه به این موضوع مهم، اگرچه سطوح بالای کلسترول یک عامل خطر برای بیماری است؛ اما بدون کلسترول هم نمی‌توانیم زنده بمانیم. کلسترول بد نیست. کلسترول یک تماشاچی بی‌گناه است که امروزه در شیوه زندگی مدرن ما در مورد آن اشتباه قضاوت می‌شود.

بدن ما طوری طراحی نشده است که در محیطی زنده بماند که غذا در آن زیاد است؛ بنابراین وقتی کلسترول بیش از حد باشد، در بدن ما رسوب می کند. محل رسوب کلسترول می‌تواند عروق خونی ما باشد و این زمانی است که برای ما خطرناک است. جدای از عملکرد کلسترول در بدن، نحوه انتقال آن نیز در مضر بودن آن برای سلامتی تفاوت ایجاد می‌کند.

کلسترول توسط لیپوپروتئین‌ها (موادی که از چربی و پروتئین تشکیل شده‌اند) به نقاط مختلف بدن منتقل می‌شود. این حمل و نقل به دو صورت عمده انجام می‌شود.

لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL)، کلسترول را از کبد به سلول‌ها منتقل می‌کند و در آن‌جا در چندین فرآیند مورد استفاده قرار می‌گیرد. مردم گاهی LDL را «کلسترول بد» می‌نامند؛ زیرا سطوح بالای کلسترول LDL در جریان خون، خطر بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد.

لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)، اغلب به‌عنوان «کلسترول خوب» شناخته می‌شود؛ زیرا کلسترول را به کبد منتقل می‌کند. هنگامی که کلسترول از بدن خارج می‌شود، خطر بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.

وزن من متعادل است پس کلسترول بالا ندارم

البته که دارید! تعادل کلسترول در واقع تابعی از آن‌چه ما می‌خوریم است؛ اما تا حدودی با ژنتیک ما نیز در ارتباط است. به‌عنوان مثال، فردی می‌تواند با گرایشی ژنتیکی متولد شود که کلسترول را به‌طور مؤثر پردازش نمی‌کند. این یک پدیده ژنتیکی است و با عنوان «کلسترول خون خانوادگی» شناخته می‌شود. امروزه از هر ۲۰۰ نفر مبتلا به کلسترول خون بالا، یک نفر از کلسترول خون خانوادگی رنج می‌برد.

شاید شما وزنی متعادل داشته باشید؛ اما وزن، بیشتر تابع متابولیسم ارثی شما و تعادل بین کالری مصرفی و سوزانده شده است. حتی اگر وزن متعادلی داشته باشید، کلسترول شما می‌تواند غیر طبیعی باشد. عوامل دیگری که بر کلسترول شما تأثیر می‌گذارد عبارتند از: غذاهای مصرفی، عادات ورزشی، سیگار کشیدن و میزان مصرف الکل.

علاوه بر این، افرادی که وزن سالم دارند ممکن است سطح کلسترول بالایی داشته باشند در حالی‌که برخی از افراد دارای اضافه وزن ممکن است کلسترول بالا نداشته باشند. سطح کلسترول تحت تأثیر ژنتیک، عملکرد تیروئید، داروها، ورزش، خواب و رژیم غذایی است. همچنین عواملی سن و ژنتیک وجود دارند که شما نمی‌توانید آن‌ها را تغییر دهید و می‌توانند در افزایش کلسترول نقش داشته باشند.

کلسترول بالا دارای علائم است

این یک افسانه دیگر است. در بیشتر موارد، کلسترول بالا علائم ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود آزمایش خون دوره‌ای برای غربال‌گری کلسترول بالا انجام شود. سن شروع غربال‌گری و دفعات غربال‌گری توسط عوامل خطر فردی شما تعیین می‌شود.

تنها علائم کلسترول، علائم دیر هنگام هستند. هنگامی که تجمع بیش از حد کلسترول مسئول آسیب و انسداد قلب و عروق خونی است. این اتفاق باعث درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی یا حتی مرگ ناگهانی می‌شود. کلسترول بالا منجر به تجمع پلاک در عروق می‌شود تا زمانی که آن‌قدر شدید شود که سکته یا حمله قلبی رخ دهد.

مصرف زیاد کلسترول باعث بالا رفتن کلسترول خون می‌شود

این مبحث کمی پیچیده‌تر از آن چیزی است که انتظار می‌رود. کلسترولی که فرد مصرف می‌کند لزوماً به‌طور مستقیم با سطح کلسترول خون ارتباط ندارد. خوردن قندها یا کربوهیدرات‌های ساده، می‌تواند منجر به افزایش سطح کلسترول شود؛ حتی اگر کسی کلسترول زیادی مصرف نکند. افرادی که ورزش می‌کنند در مقایسه با افراد کم تحرک، کم‌تر در معرض افزایش کلسترول خون ناشی از خوردن کلسترول هستند.

ولی با این‌حال اگر کلسترول بیشتری مصرف کنیم، به احتمال زیاد کلسترول خون را افزایش می‌دهیم. به‌عنوان مثال فرض کنید شما به فروشگاه می‌روید و یک بسته کلسترول نمی‌خرید؛ اما به‌جای آن گوشت قرمز، پنیر و تخم مرغ می‌خرید. گوشت قرمز حاوی چربی اشباع و کلسترول است. کلسترول یک محصول حیوانی است؛ بنابراین اقلام حاوی چربی اشباع شده نه تنها کلسترول را افزایش می‌دهند، بلکه به‌طور خاص کلسترول بد یا LDL را افزایش می‌دهند که در دیواره رگ‌های خونی ما رسوب می‌کند.

سطح کلسترول همه باید یکسان باشد

این درست نیست. سطح کلسترول شما باید بر اساس سابقه بیماری‌های خاص مانند سکته قلبی و مغزی و همچنین خطر ابتلا به این مشکلات بر اساس مواردی مانند سن و فشار خون بالا تعیین می‌شود. برای افرادی که هیچ مشکل قلبی و عروقی نداشته‌اند، سطح کلسترول LDL یا کلسترول بد باید کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر باشد.

اما اگر بیماری قلبی یا عروقی و سابقه حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر بیماری‌های عروقی شریانی دارید و به خصوص اگر دیابت دارید، میزان کلسترول LDL باید کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. اگر کم‌تر از این مقدار باشد نیز مشکلی ندارد.

فقط مردها نگران سطح کلسترول باشند

از دیرباز این افسانه وجود داشته است و اصلاً حقیقت ندارد. بر اساس گزارش‌های ارائه شده از سوی CDC، بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ حدود ۱۱.۴ درصد از افراد بزرگ‌سال در ایالات متحده به کلسترول بالا مبتلا بودند. وقتی که شیوع کلسترول بالا در مردان و زنان مقایسه شد، دانشمندان فهمیدند که شیوع کلسترول بالا در مردان ۱۰.۵ درصد و در زنان ۱۲.۱ درصد است. با توجه به این موضوع، خطر وقوع بیماری‌های قلبی برای زنان و مردان یکسان است.

در زنان، پس از از دست دادن اثرات محافظتی استروژن‌ها، همانند مردان خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد. در حقیقت، از آن‌جا که زنان در سنین بالاتر دچار بیماری قلبی می‌شوند و عمر بیشتری دارند، سالانه حملات قلبی بیشتری در زنان نسبت به مردان گزارش می‌شود. عوارض سکته قلبی در زنان بسیار بدتر خواهد بود و خطر مرگ و میر زنان در اثر بیماری‌های قلبی بسیار بیشتر از سرطان سینه است.

نمی‌توان کاری برای کنترل کلسترول انجام داد

این گفته خوش‌بختانه صحت ندارد. شما می‌توانید علاوه بر مصرف داروهای کاهنده سطح کلسترول، با حفظ وزن سالم، خوردن غذاهای مناسب، ورزش، اجتناب از سیگار کشیدن و اجتناب از مصرف زیاد الکل، کلسترول خود را بهبود ببخشید. کارهای زیادی وجود دارد که می‌توان برای کنترل سطح کلسترول غیر طبیعی انجام داد.

رژیم و ورزش همیشه اولین قدم بوده و بسیار مهم هستند. استاتین‌ها در کاهش کلسترول بسیار مؤثر بوده و بی‌خطر هستند. استاتین‌ها از سال ۱۹۸۷ وجود دارند و استاتین‌های جدیدتر باعث بهبود کارایی، ایمنی و عوارض جانبی کم‌تر می‌شوند. دانشمندان همچنان به نوآوری خود ادامه می‌دهند. در پژوهش‌ها نشان داده شده است که مهارکننده‌های تزریقی PCSK-9 جدید، کلسترول را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند و دانشمندان قبلاً نظیر آن را مشاهده نکرده بودند.

آن‌ها نیز بی‌خطر هستند و عوارض جانبی کمی ایجاد می‌کنند.

استاتین مصرف می‌کنم، می‌توانم هرچه می‌خواهم بخورم

خیلی خوب می‌شد اگر این گفته حقیقت داشت؛ اما این‌گونه نیست. اگر آن‌چه را که می‌خواهید بخورید و کالری بیش از حد مصرف کنید، وزن اضافه می‌کنید. وقتی بیش از حد وزن اضافه می‌کنید (به‌ویژه در ناحیه شکم) ممکن است به بیماری سندروم متابولیک مبتلا شوید که یک حالت پیش دیابتی است.

استاتین‌ها داروهای کاهش وزن نیستند. وظیفه آن‌ها کاهش کلسترول LDL یا کلسترول بد است و وظیفه شما این است که با بدن خود با احترام رفتار کنید و غذاهایی را که می‌خورید کنترل کنید.

سن من پایین است نیازی به بررسی کلسترول ندارم

اگرچه بحث‌هایی در مورد زمان شروع غربال‌گری کلسترول بالا وجود دارد؛ اما بسیاری از متخصصان، غربال‌گری را در سن ۲۰ سالگی توصیه می‌کنند. هرچه بیشتر رگ‌های خونی شما در خونی غوطه‌ور شوند که حاوی مقدار زیادی کلسترول است، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌یابد. در توصیه‌های پزشکی آمده است که اولین بررسی کلسترول باید در دوران نوجوانی انجام شود و اگر سابقه خانوادگی دارید، باید زودتر بررسی شود.

برای افراد مبتلا به کلسترول خون خانوادگی هموزیگوت، کلسترول باید در سن ۲ سالگی بررسی شود.