آبله مرغان چیست؟ علائم، درمان و هر آن‌چه که باید بدانید

آبله مرغان، بیماری ویروسی رایجی است که تقریباً همه‌ی انسان‌ها آن را تجربه می‌کنند و بیشتر در دوران کودکی رخ می‌دهد.

آبله مرغان که با نام واریسلا نیز شناخته می‌شود، یک عفونت ویروسی است که معمولاً باعث ایجاد بثورات پوستی در نواحی وسیعی از پوست می‌شود.

بثورات به صورت لکه‌های کوچک و قرمز شروع می‌شود و به تاول‌های خارش‌دار و پر از مایع تبدیل می‌شود. این تاول‌ها در نهایت یک دلمه تشکیل می‌دهند و معمولاً ظرف یک یا دو هفته بهبود می‌یابند.

آبله مرغان بسیار مسری است و حتی بدون تماس نزدیک شخصی نیز می‌تواند به سرعت از یک فرد آلوده به دیگران سرایت کند.

آبله مرغان معمولاً کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ اما می‌تواند به بزرگسالانی که قبلاً آبله مرغان نداشته‌اند یا واکسن آبله مرغان را دریافت نکرده‌اند نیز سرایت کند. بزرگسالان در مقایسه با کودکان در معرض خطر بیشتری برای عوارض آبله مرغان هستند.

قبل از این‌که واکسیناسیون برای آبله مرغان در ایالات متحده عادی شود، تقریباً همه قبل از بزرگسالی به آبله مرغان مبتلا می‌شدند. از آن زمان، موارد آبله مرغان و بستری شدن در بیمارستان به‌طور چشمگیری کاهش یافته است.

شما می‌توانید با اجتناب از تماس با افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، خطر ابتلا به آبله مرغان را کاهش دهید؛ اما مؤثرترین راه برای پیشگیری از این بیماری، واکسینه شدن است.

اگر فکر می‌کنید که شما یا فرزندتان به آبله مرغان مبتلا شده‌اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند بیماری را بهتر و دقیق‌تر تشخیص دهد و درمان‌های لازم را تجویز کند.

عوارض جدی آبله مرغان نادر است؛ اما ممکن است این بیماری باعث عفونت‌های ثانویه خطرناک‌تر، آسیب مغزی یا حتی مرگ شود.

نوزادان، نوجوانان، بزرگسالان، زنان باردار و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در معرض بالاترین خطر ابتلا به عوارض آبله مرغان هستند.

علائم و نشانه‌های آبله مرغان

علامت اصلی آبله مرغان بثورات پوستی است که شامل تاول‌های خارش‌دار و پر از مایع روی لکه‌های قرمز رنگ است که نواحی وسیعی از پوست را می‌پوشاند. این بثورات ممکن است در قفسه سینه، پشت یا صورت قبل از انتشار به نواحی دیگر شروع شود.

پس از حدود یک هفته، تاول‌های آبله مرغان معمولاً پوسته‌ای ایجاد می‌کنند و به دلمه تبدیل می‌شوند.

سایر علائم رایج مرتبط با آبله مرغان عبارتند از:

• تب
• خستگی
• سردرد
• کاهش اشتها

این علائم ممکن است یک یا دو روز قبل از ایجاد بثورات شروع شوند. اگر این علائم را دارید و می‌دانید که در معرض آبله مرغان قرار گرفته‌اید، ایده خوبی است که در خانه بمانید تا دیگران را آلوده نکنید.

علل و عوامل خطر آبله مرغان

آبله مرغان توسط ویروسی به نام ‌واریسلا زوستر (VZV) ایجاد می‌شود. این ویروس با نام هرپس انسانی ۳ (HHV-3) نیز شناخته می‌شود.

آبله مرغان بسیار مسری است و می‌تواند از راه‌های زیر به سایر افراد سرایت کند:

• با تنفس قطرات رطوبت حاوی ویروس آبله مرغان
• از طریق تماس مستقیم با راش آبله مرغان
• ابتلای جنین به آبله مرغان از طریق یک زن باردار مبتلا به آبله مرغان

فقط در صورتی که هرگز به این بیماری مبتلا نشده باشید یا برای آن واکسینه نشده باشید، در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان هستید. ابتلا به این بیماری یا واکسن زدن معمولاً به شما ایمنی مادام‌العمر می‌دهد.

اکثر مردم از طریق تماس نزدیک با فرد دیگری که این عفونت را دارد به آبله مرغان مبتلا می‌شوند. آبله مرغان یک تا دو روز قبل از ایجاد بثورات، مسری است.

همچنین ممکن است از فردی مبتلا به زونا (هرپس زوستر) به آبله مرغان مبتلا شوید. زونا، یک عفونت ویروسی است و زمانی رخ می‌دهد که ویروس آبله مرغان، که پس از رفع بیماری در بدن خفته (غیرفعال) باقی می‌ماند، در اواخر زندگی دوباره فعال می‌شود و باعث ایجاد راش‌های تاولی می‌شود. زونا می‌تواند بسیار دردناک باشد.

در شرایط نادری که برای آبله مرغان واکسینه شده‌اید؛ اما همچنان به بیماری مبتلا شده‌اید، می‌توانید عفونت خود را به افراد دیگر منتقل کنید.

مواردی وجود داشته که در آن فردی بیش از یک بار به آبله مرغان مبتلا می‌شود؛ اما این بسیار نادر است.

آبله مرغان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بثورات ناشی از آبله مرغان معمولاً برای تشخیص پزشک کافی است.

اگر در مورد علت ایجاد بثورات شکی وجود داشته باشد، پزشک می‌تواند از یک تاول برای آزمایش، نمونه‌برداری کند. آزمایش خون نیز ممکن است یک گزینه مناسب برای تشخیص علت بثورات باشد.

پیش آگهی آبله مرغان

اکثر کودکان زیر ۱۲ سال وقتی به آبله مرغان مبتلا می‌شوند، بدون هیچ علامت یا عارضه شدیدی بهبود می‌یابند.

واکسن آبله مرغان نیز تقریباً از تمام بیماری‌های شدید مرتبط با این بیماری جلوگیری می‌کند. اگر شما یا فرزندتان پس از تزریق واکسن دچار آبله مرغان شوید، احتمالاً یک بیماری خفیف خواهد بود.

برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به علائم و عوارض شدید آبله مرغان هستند. این گروه شامل افراد زیر می‌شود:

• نوجوانان
• بزرگسالان به ویژه افراد سیگاری
• زنان حامله
• نوزادان و کودکانی که مادرشان هرگز آبله مرغان نگرفته یا واکسن آن را دریافت نکرده است
• افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی (به دلیل شرایط سلامتی یا درمان پزشکی)
• افرادی که دارو‌های استروئیدی مصرف می‌کنند، از جمله کودکان مبتلا به آسم

مدت زمان آبله مرغان

هنگامی که در معرض ویروس آبله مرغان قرار می‌گیرید، معمولاً ۱۰ تا ۲۱ روز طول می‌کشد تا بثورات پوستی یا علائم دیگر ایجاد شوند.

بثورات خارش‌دار آبله مرغان معمولاً ۵ تا ۱۰ روز طول می‌کشد و سپس تاول‌ها به دلمه تبدیل می‌شوند. بیشتر دلمه‌ها ظرف ۲۰ روز پس از شروع بثورات آبله مرغان بهبود می‌یابند.

اگر به ویروس آبله مرغان مبتلا شده‌اید، می‌توانید طی دوره‌ای که یک تا دو روز قبل از ایجاد بثورات شروع می‌شود و تا زمانی که تمام تاول‌های آبله مرغان شما پوسته‌ای تشکیل داده‌اند ادامه می‌یابد، بیماری را به سایر افراد منتقل کنید.

علائم آبله مرغان در عرض دو یا سه هفته از بین می‌روند؛ اما خود ویروس تا پایان عمر در بدن افراد باقی می‌ماند. در بیشتر موارد، ویروس به شکل خفته یا غیرفعال باقی می‌ماند.

گاهی اوقات، به خصوص در افراد مسن، ویروس خفته دوباره فعال می‌شود و علائم زونا را ایجاد می‌کند. افراد مسن می‌توانند با دریافت یکی از دو واکسن موجود برای زونا، این خطر را تا حد زیادی کاهش دهند.

درمان و گزینه‌های دارویی برای آبله مرغان

برای اکثر موارد خفیف آبله مرغان، استراحت، ماندن در خانه و استفاده از برخی دارو‌های خانگی یا محصولات بدون نسخه برای کاهش خارش و ناراحتی تنها چیزی است که لازم است.

برای بزرگسالان و کودکان در معرض خطر عوارض، ممکن است دارو‌های ضد ویروسی برای کاهش شدت و طول مدت علائم آبله مرغان تجویز شود.

هیچ کس نباید زمانی که آبله مرغان دارد آسپرین مصرف کند. انجام این کار خطر ابتلا به سندرم ری را افزایش می‌دهد. سندرم ری، یک بیماری جدی است که باعث تورم مغز و کبد می‌شود. مصرف ایبوپروفن (ادویل، موترین) نیز توصیه نمی‌شود؛ زیرا با عفونت‌های باکتریایی پوستی شدید مرتبط است.

گزینه‌های دارویی

در بیشتر مواقع برای درمان آبله مرغان به هیچ دارویی نیاز نیست. اگر شما یا فرزندتان خارش شدید دارید، با پزشک در مورد مصرف آنتی هیستامین برای کمک به کنترل آن صحبت کنید. اگر شما یا فرزندتان به دلیل آبله مرغان تب دارید، مصرف استامینوفن (تیلنول) می‌تواند به کاهش آن کمک کند.

برای افرادی که در معرض خطر عوارض ناشی از آبله مرغان هستند، پزشکان اغلب دارو‌های ضد ویروسی مانند آسیکلوویر (زوویراکس و سیتاویگ) را تجویز می‌کنند. این داروها برای شما توصیه ‌می‌شود اگر:

• ۱۲ سال یا بالاتر هستید
• حامله هستید
• یک اختلال پوستی مزمن مانند اگزما دارید
• بیماری مزمن ریوی داشته باشید
• یک داروی سالیسیلات (مانند آسپرین) یا استروئید‌ها را به مدت طولانی مصرف کرده باشید
• سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید

در بیشتر موارد، دارو‌های ضد ویروسی از طریق دهان مصرف می‌شوند؛ اما اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، آسیکلوویر داخل وریدی (IV) تجویز می‌شود.

سایر دارو‌های ضد ویروسی که ممکن است برای برخی افراد گزینه مناسبی باشند عبارتند از: والاسیکلوویر (والترکس) و فامسیکلوویر (فامویر).

یکی دیگر از گزینه‌های درمانی برای افرادی که در معرض آبله مرغان قرار دارند، ایمیون گلوبولین (پریویژن) داخل وریدی است و از آنتی‌بادی‌های ضد ویروس تشکیل شده است. این دارو برای شما تجویز می‌شود اگر:

• مبتلا به لوسمی یا ضعف سیستم ایمنی هستید
• حامله هستید
• تقریباً هم‌زمان با ابتلای شما به آبله مرغان زایمان کنید (در این مورد، دارو به نوزاد داده می‌شود)

درمان‌های جایگزین و مکمل

برای اکثر مردم، تنها درمان مورد نیاز برای آبله مرغان، اقداماتی برای تسکین ناراحتی و کمک به جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی پوست است. تعدادی درمان خانگی آزمایش شده و واقعی وجود دارد، از جمله:

• لوسیون کالامین (روی نقاط خارش‌دار مالیده شود)
• حمام جوش شیرین یا بلغور جو دوسر
• کمپرس مرطوب

یک حمام خنک با اضافه کردن جوش شیرین، استات آلومینیوم، بلغور جو دوسر نپخته یا تهیه بلغور جو دوسر کلوئیدی ممکن است به تسکین خارش آبله مرغان کمک کند.

خیس کردن حوله با آب سرد، قرار دادن آن روی کیسه یخ (در صورت تمایل) و نگه داشتن یا پیچیدن آن روی پوست ممکن است به تسکین خارش کمک کند.

پیشگیری از آبله مرغان

دریافت واکسن آبله مرغان بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به آبله مرغان است. این واکسن برای تمام افرادی که هرگز آبله مرغان نداشته‌اند توصیه می‌شود.

دو دوز واکسن آبله مرغان برای محافظت مؤثر مورد نیاز است. اکثر افرادی که این واکسن را دریافت می‌کنند هرگز به آبله مرغان مبتلا نمی‌شوند؛ اما کسانی که این واکسن را دریافت می‌کنند و به بیماری مبتلا می‌شوند، علائم بسیار خفیفی مانند لکه‌های قرمز بدون تاول و تب کم دارند.

واکسن آبله مرغان را می‌توان بعد از قرار گرفتن در معرض آبله مرغان؛ اما قبل از بروز علائم تزریق کرد. این‌کار ممکن است به پیشگیری از عفونت کمک کند یا منجر به علائم خفیف‌تر شود.

از زمانی که واکسیناسیون گسترده در ایالات متحده در دهه ۹۰ میلادی آغاز شد، موارد آبله مرغان، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر، بیش از ۹۰ درصد کاهش یافته است.

اگر به آبله مرغان مبتلا نشده‌اید یا واکسن آن را دریافت نکرده‌اید، از تماس با افرادی که به آبله مرغان مبتلا هستند خودداری کنید. اگر فکر می‌کنید در این شرایط ممکن است در معرض فردی مبتلا به آبله مرغان قرار گرفته‌اید، با پزشک صحبت کنید.

عوارض آبله مرغان

عوارض آبله مرغان در افراد قبلاً سالم غیرمعمول است و از عفونت‌های خفیف پوستی ثانویه تا تورم مغزی تهدید‌کننده زندگی متغیر است.

از جمله عوارض احتمالی آبله مرغان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت باکتریایی (معمولاً پوست و بافت‌های نرم را تحت تأثیر قرار می‌دهد)
• پنومونی (عفونت ریه)
• عفونت یا التهاب مغزی (آنسفالیت)
• التهاب کبد
• کم آبی بدن
• مشکلات خونریزی
• سپسیس (پاسخ التهابی به عفونت)
• سندرم ری، در افرادی که آسپرین (یک داروی بالقوه خطرناک برای افراد مبتلا به آبله مرغان) مصرف می‌کنند

افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به عوارض جدی هستند عبارتند از: نوزادان، نوجوانان، بزرگسالان، زنان باردار، افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف و افرادی که دارو‌های استروئیدی مصرف می‌کنند؛ اما حتی کودکان سالم نیز ممکن است دچار عوارض آبله مرغان شوند.

برخی از عوارض آبله مرغان قابل اجتناب هستند. به عنوان مثال، خراش ندادن تاول‌های آبله مرغان احتمال عفونت‌های پوستی را کاهش می‌دهد؛ اما پیشگیری از برخی از آن‌ها سخت‌تر است.

بهترین راه برای جلوگیری از عوارض آبله مرغان این است که در صورت بروز علائم آبله مرغان در شما یا فرزندتان، برای تشخیص و توصیه‌های درمانی فوراً به پزشک مراجعه کنید.

اگر یک زن باردار در اوایل بارداری به آبله مرغان مبتلا شود، این امر می‌تواند باعث ایجاد تعدادی از مشکلات در نوزاد تازه متولد شده او شود، مانند:

• وزن کم هنگام تولد
• نقائص هنگام تولد
• ناهنجاری‌های اندام

در این موارد، نوزاد تازه متولد شده با آبله مرغان متولد نمی‌شود؛ اما اگر خانمی درست قبل یا بعد از زایمان به آبله مرغان مبتلا شود، این بیماری می‌تواند به نوزادش سرایت کند و باعث عفونت شدید و تهدید‌کننده زندگی شود.

پژوهش و آمار: چند نفر به آبله مرغان مبتلا می‌شوند؟

قبل از معرفی واکسن آبله مرغان در ایالات متحده در سال ۱۹۹۵، حدود ۹۰ درصد از کودکان تا سن ۱۵ سالگی به آبله مرغان مبتلا می‌شدند.

این بدان معناست که سالانه حدود ۴ میلیون مورد آبله مرغان وجود داشت که منجر به مرگ ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر می‌شد.

از زمان معرفی واکسن آبله مرغان، موارد ابتلا به آبله مرغان همراه با بستری شدن در بیمارستان و مرگ، بیش از ۹۰ درصد کاهش یافته است.

باید بدانید که واکسن آبله مرغان از همه موارد این بیماری جلوگیری نمی‌کند؛ اما کارشناسان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) تخمین می‌زنند که حدود ۹۸ درصد از افرادی که هر دو دوز توصیه شده را دریافت می‌کنند، محافظت کامل خواهند داشت و این یعنی آن‌ها هرگز به آبله مرغان مبتلا نخواهند شد.

شرایط مرتبط با آبله مرغان

ویروس آبله مرغان از بستگان نزدیک ویروس‌های هرپس سیمپلکس (HSV) است که هم باعث تبخال و هم تبخال تناسلی می‌شود. با این‌حال، ویروس‌های هرپس سیمپلکس باعث آبله مرغان نمی‌شوند و ویروس‌ واریسلا زوستر زخم‌های معمول عفونت‌های هرپس سیمپلکس را ایجاد نمی‌کند.

در هر فردی که به آبله مرغان مبتلا می‌شود، پس از رفع عفونت، ویروس آبله مرغان در بدن خفته (غیرفعال) باقی می‌ماند. این ویروس می‌تواند در مراحل بعدی زندگی دوباره فعال شود و باعث زونا شود.

زونا با یک بثورات دردناک، معمولاً در یک طرف تنه مشخص می‌شود. همچنین می‌تواند در گردن، صورت یا هر جای دیگری از بدن رخ دهد.

زونا علاوه بر بثورات که ممکن است تاول‌هایی مانند آبله مرغان ایجاد کند که باعث خارش می‌شود، می‌تواند باعث تب، سردرد، حساسیت به نور یا خستگی شود.

وقتی بزرگسالان آبله مرغان می‌گیرند

آبله مرغان اغلب به عنوان یک بیماری دوران کودکی در نظر گرفته می‌شود؛ اما بزرگسالانی که در کودکی به این بیماری مبتلا نبوده‌اند یا واکسن آبله مرغان را دریافت نکرده‌اند، در صورت قرار گرفتن در معرض ویروس، باز هم می‌توانند آن را دریافت کنند.

بزرگسالان در معرض خطر بیشتری برای عوارض آبله مرغان، به ویژه ذات‌الریه هستند؛ بنابراین هر بزرگسالی که علائم آبله مرغان را دارد، باید برای مشاوره در مورد درمان و پیشگیری از عوارض یا حداقل ابتلای زودهنگام به پزشک مراجعه کند.

ممکن است به برخی از بزرگسالان توصیه شود که حتی پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، واکسن آبله مرغان را برای جلوگیری از عفونت یا کاهش شدت آن دریافت کنند.

همچنین ممکن است برای بزرگسالان دارو‌های ضد ویروسی برای کمک به پیشگیری از عوارض آبله مرغان تجویز شود.

چرا به آن آبله مرغان می‌گویند؟

دقیقاً مشخص نیست که اصطلاح آبله مرغان (chickenpox) چگونه این بیماری را در زبان انگلیسی توصیف می‌کند. هیچ اصطلاح مشابهی برای این بیماری در زبان‌های دیگر استفاده نشده است.

اما این اصطلاح برای مدت طولانی وجود داشته است و قدمت آن به قرن ۱۷ میلادی باز می‌گردد.

یک نظریه برای دلیل استفاده از اصطلاح «آبله مرغان» این است که در گذشته تصور می‌شد این بیماری نسخه خفیف‌تری از آبله است. آبله یک بیماری عفونی جدی و خطرناک بود که در سال ۱۹۸۰ توسط مجمع جهانی بهداشت، ریشه‌کن ‌شده اعلام شد. از این نظر، مرغ به معنای ضعیف یا ترسو است.

همچنین این امکان وجود دارد که مردم فکر کنند تاول‌های این بیماری شبیه نشانه‌های نوک زدن جوجه‌ها هستند.

در نهایت، قسمت مرغ این اصطلاح می‌تواند از یک کلمه انگلیسی قدیمی (giccin) که به معنای خارش است، برگرفته شده باشد.

اصطلاح آبله در ابتدای آبله مرغان، به علائم روی پوست، مانند تاول‌هایی که در آبله مرغان دیده می‌شوند، اشاره دارد.