چرا در دوران شیردهی ویتامین D و سایر مکمل‌ها ضروری هستند؟

همواره به زنان توصیه می‌شود که در دوران شیردهی از ویتامین D و مکمل‌ها استفاده کنند؛ اما به راستی دلیل این توصیه‌ها چیست؟

توصیه‌های غذایی در دوران شیردهی پیچیده هستند؛ زیرا هم بر فرد و هم بر روی نوزادش تأثیر می‌گذارد. به دلیل عدم توافق در مورد نارسایی رژیم غذایی و اثرات مکمل‌ها بر شیر مادر، دستورالعمل‌های مربوط به تغذیه با شیر مادر نسبت به دستورالعمل‌های مربوط به بارداری، کم‌تر توسعه یافته‌اند.

اخیراً خدمات بهداشت ملی آمریکا (NHS) گفته است که کاهش وزن یکی از مزایای شیردهی است و این نشان می‌دهد تا چه حد می‌توان بر توصیه‌های تغذیه‌ای کالری تمرکز کرد. این گفته‌ها باعث خشم بسیاری از افراد شد. البته مدتی بعد، این عبارت در وب‌سایت Start4Life که مربوط به NHS است، تغییر کرده است؛ اما هیچ توصیه اضافی در مورد نیاز‌های تغذیه‌ای وجود ندارد. بنابراین، افراد شیرده به چه چیزی نیاز دارند؟

این پرسش آن‌قدرها هم که به نظر می‌رسد ساده نیست. اول از هر چیزی، پژوهش‌ها در مورد تغذیه در دوران شیردهی تا حد زیادی بر نیاز‌های کودک متمرکز هستند و پژوهش‌های کمی تا همین اواخر به بررسی ترکیب شیر مادر پرداخته بودند.

یک مطالعه در سال ۲۰۲۰، تحقیقات گذشته را ضعیف و ناچیز توصیف کرد و گزارش داد که مطالعه جدید عمدتاً بر چند هفته اول شیردهی متمرکز شده است.

عدم درک کافی در مورد ترکیب شیر مادر، درک دقیق مواد مغذی دوران شیردهی و دقیقاً آن‌چه نوزاد دریافت می‌کند را دشوار می‌کند.

این روزها پژوهش‌گران از روش‌های جدید برای جمع‌آوری بینش در مورد ترکیب شیر مادر استفاده می‌کنند؛ اما این نکات برای بسیاری نامشخص هستند.

ویتامین D

اخیراً اخباری مبنی بر این‌که ویتامین D می‌تواند در برابر بیماری‌های خودایمنی از بدن محافظت کند، زیاد به گوش می‌رسند و مورد استقبال مردم قرار گرفته‌اند. این موضوع به پرسشی که دهه‌ها پژوهش‌گران را گیج کرده بود، شفافیت می‌بخشد و به درخواست‌ها برای مکمل‌های معمول ویتامین D برای همه در عرض‌های جغرافیایی شمالی افزوده‌اند.

ویتامین D زمانی ایجاد می‌شود که نور خورشید به پوست می‌تابد؛ اما روز‌های کوتاه، آب‌وهوای خنک و گذراندن بیشتر زمان در داخل خانه به این معنی است که ۴۰ درصد اروپایی‌ها کمبود ویتامین D دارند که ممکن است در ۱۳ درصد موارد شدید باشد.

دکتر گرت نای، مدرس فیزیولوژی در دانشگاه چستر، می‌گوید:

بسیاری از ما در بهترین حالت بین ماه‌های مهر تا فروردین، کمبود ویتامین D داریم و بسیاری از ما در طول سال سطح پایینی از این ویتامین خواهیم داشت. به همین دلیل است که توصیه می‌شود همه زنان باردار باید روزانه ۴۰۰ واحد بین‌المللی مکمل ویتامین D مصرف کنند؛ زیرا هم مقرون به صرفه است و هم مزایای بسیاری در دوران بارداری دارد.

کمبود ویتامین D، کودکان را مستعد ابتلا به بیماری راشیتیسم می‌کند که در آن استخوان‌ها به درستی رشد نمی‌کنند. بیشتر شیرخشک‌ها حاوی مکمل ویتامین D هستند. با این‌حال، با شیردهی طبیعی، همه منبع باید از مادر تأمین شود.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد احتمال کمبود ویتامین D در افرادی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند بیشتر از بقیه افراد است.

تجزیه و تحلیل فرعی یک مطالعه آلمانی در مورد سطوح ویتامین نشان داد که زنان شیرده بیشتر از سایر زنان دچار کمبود ویتامین D هستند و این کمبود‌ها احتمالاً در دوران بارداری ایجاد شده است. این بدان معنی است که سطح ویتامین D در شیر مادر نیز احتمالاً پایین است و نوزادان آن‌ها را در معرض خطر کمبود قرار می‌دهد.

با توجه به این‌که مصرف مکمل ویتامین D در دوران بارداری و در سایر زمان‌های زندگی توصیه می‌شود، می‌توان تصور کرد که مصرف مکمل در دوران شیردهی بحث‌برانگیز نیست.

در سال ۲۰۰۳، انجمن پزشکان اطفال آمریکا پیشنهاد کرده بود که همه کودکان باید روزانه ۲۰۰ واحد بین‌المللی مکمل ویتامین D مصرف کنند. این انجمن بعدها در سال ۲۰۰۸ میزان مصرف مکمل ویتامین D در روز را به ۴۰۰ واحد بین‌المللی رساند؛ اما همچنان مصرف این ویتامین پایین بوده است.

یکی از دلایل این است که برخی از طرفداران تغذیه با شیر مادر استدلال کرده‌اند که مصرف مکمل توسط نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، شیردهی را تضعیف می‌کند.

یونیسف می‌گوید این مفهوم که شیر مادر تغذیه کافی برای نوزادان را فراهم نمی‌کند، روشی تبلیغاتی توسط شرکت‌ها است تا مادران را مجبور کنند از محصولات تغذیه‌ای آن‌ها استفاده کنند. این ایده توسط یونیسف مستند شده است و به اختلافات ریشه‌ای در این خصوص دامن می‌زند.

در همین حال، درصد پایین مصرف کنندگان مکمل در دوران کودکی این پرسش را به وجود آورده است که آیا مصرف مکمل توسط مادر می‌تواند این شکاف را پر کند؟ مطالعات مختلف نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌ها توسط مادر سطح ویتامین D را در شیر مادر به اندازه کافی افزایش می‌دهند تا از کمبود آن در کودکان جلوگیری کنند.

با این‌حال، پرسش‌ها در مورد این‌که آیا ۴۰۰ واحد بین‌المللی در روز کافی است یا خیر، همچنان باقی می‌مانند. این دو مطالعه شامل دوز‌های حداقل ۶۰۰۰ واحد بین‌المللی در روز بودند.

دستورالعمل‌ها برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، هنوز مکمل ویتامین D را برای ۶ ماه اول زندگی توصیه می‌کنند. در این مرحله با معرفی غذای جامد باید سایر منابع ویتامین D معرفی شوند. افراد شیرده باید طبق دستورالعمل‌های موجود به مصرف مکمل‌های ویتامین D ادامه دهند.

دکتر نای می‌گوید زمانی که کودک انواع دیگر غذا مانند ماست، شیر گاو و تخم مرغ را می‌خورد، خودش ویتامین D دریافت می‌کند. بنابراین مصرف مکمل فقط تا زمانی توصیه می‌شود که شیر مادر تنها منبع غذا برای کودک باشد.

رژیم‌های گیاه‌خواری

افراد باردار ممکن است کمبود آهن داشته باشند و پزشکان به‌طور معمول در طول بارداری در بسیاری از کشور‌ها این مورد را آزمایش می‌کنند. برخی از افراد به دلیل از دست دادن خون ناشی از زایمان نیاز به مکمل آهن دارند؛ اما به دلیل شیردهی افزایش تقاضا وجود ندارد.

هانا ویتاکر، سخنگوی انجمن رژیم غذایی بریتانیا و متخصص تغذیه و همچنین مدیر تغذیه bump2baby، می‌گوید:

کودک باید از رحم به اندازه کافی ذخایر آهن دریافت کرده باشد و در ۶ ماه اول زندگی از طریق شیر مادر به اندازه کافی آهن دریافت کند.

افرادی که رژیم‌های گیاهخواری دارند کم‌تر آهن کافی از غذا دریافت می‌کنند، کمبودی که ناشی از شیردهی نیست. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، آهن غذایی را زمانی که مواد جامد را در ۶ ماهگی مصرف می‌کنند، به دست می‌آورند و این برای رشد عصبی بسیار مهم است.

جدای از برخی بحث‌ها در مورد این‌که آیا نوزادانی که تا ۶ ماهگی به‌طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند، در ۹ ماهگی بیشتر در معرض کمبود آهن هستند یا خیر، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) و NHS موافق هستند که آهن موجود در غذا‌های جامد که در ۶ ماهگی به نوزاد معرفی می‌شوند، برای اکثر نوزادان کافی هستند.

افراد شیرده با رژیم‌های غذایی گیاه‌خواری نیز باید سطح ویتامین B12 خود را در نظر بگیرند. مقدار مورد نیاز این ویتامین در دوران شیردهی کمی بیشتر از سایر بزرگسالان است. بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط CDC، مقدار توصیه شده روزانه برای زنان شیرده، از ۲.۴ به ۲.۸ میکروگرم در روز افزایش می‌یابد.

ما ویتامین B12 را از فرآورده‌های گوشتی و فرآورده‌های حیوانی دریافت می‌کنیم. بنابراین، اگر از رژیم غذایی گیاه‌خواری پیروی می‌کنید، همیشه مصرف مکمل ویتامین B12 توصیه می‌شود.

اگر یک فرد شیرده با رژیم غذایی نیمه گیاه‌خواری یا تمام گیاه‌خواری، کمبود این ماده مغذی را داشته باشد، کودکی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌شود نیز احتمالاً دچار کمبود این ماده غذایی خواهد شد.

شیر دادن به نوزادی که به شیر حساسیت دارد

میزان آلرژی به شیر گاو در نوزادان در دهه‌های اخیر و همچنین میزان سایر آلرژی‌های غذایی افزایش یافته است. اگرچه همان‌طور که پژوهش‌گران مختلف دریافته‌اند، ارقام دقیق نامشخص است.

پزشک ممکن است به فردی که به نوزادی با این آلرژی شیر می‌دهد توصیه کند که لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کند. دکتر ویتاکر گفت در این مورد، مکمل کلسیم را در نظر بگیرید. این برای محافظت از سلامت استخوان فرد است، نه کودک؛ زیرا مکمل‌های کلسیم تأثیر بسیار کمی بر سطح کلسیم شیر مادر دارند.

دکتر ویتاکر در این خصوص می‌گوید:

ما همیشه والدین را تشویق می‌کنیم که مانند همیشه به شیردهی خود ادامه دهند، حتی با نوزادی که آلرژی دارد. بنابراین نیاز کلسیم از ۷۰۰ میلی‌گرم در روز به ۱۲۵۰ میلی‌گرم در روز در دوران بارداری می‌رسد. سپس اگر کلسیم دریافتی از فرآورده‌های شیر گاو را از رژیم غذایی خود حذف کنید، واقعاً برای رسیدن به آن مقادیر توصیه شده مشکل خواهید داشت. بنابراین، اگر کودک شما آلرژی دارد یا اگر مادر گیاهخوار است، همیشه توصیه می‌کنم از مکمل همراه با شیردهی استفاده کنید.

تأثیر یک رژیم غذایی ناسالم

برای بسیاری از افراد، افزایش نیاز به ویتامین‌ها در دوران شیردهی به معنای لزوم مصرف مکمل‌ها نیست. اگر فرد به دلیل عوامل رژیم غذایی یا شیوه زندگی، مواد مغذی کافی را دریافت نکند، ممکن است مصرف مکمل ضروری باشد.

دکتر ویتاکر هشدار داد که از نظر تئوری می‌توان تمام مواد مغذی مورد نیاز یک فرد و کودک شیرخوار را از طریق رژیم غذایی به دست آورد؛ اما اغلب این اتفاق رخ نمی‌دهد.

دکتر ویتاکر توضیح داد:

بسیاری از افراد باردار نیاز‌های کالری خود را برآورده می‌کنند؛ اما رژیم غذایی ناسالم ممکن است منجر به سطوح پایین برخی از ریزمغذی‌ها شود. برخی از مطالعاتی که یکی از همکاران من در بیمارستانی در بریتانیا انجام داد، نشان دادند که رژیم غذایی زنان در آن بیمارستان در آن زمان، در زایشگاه واقعاً بسیار ضعیف بود. در واقع این موضوع بسیار نگران‌ کننده است.

پزشکان اغلب کمبود ید را در افرادی که باردار یا شیرده هستند پیدا می‌کنند و شواهد در حال ظهور این مسئله، موضوع بحث مکرر پزشکان و همکاران دکتر ویتاکر است.

وی افزود:

در دوران بارداری، مردم به اندازه کافی ید دریافت نمی‌کنند. پس از آن که وارد دوران شیردهی می‌شویم، آن‌ها کمی بیشتر به ید نیاز دارند و قطعاً به اندازه کافی دریافت نمی‌کنند. بنابراین این موضوع کمی مشکل‌ساز می‌شود؛ زیرا ید مسئول تولید هورمون و رشد مغز کودک نیز هست.

مقدار ید لازم در دوران شیردهی تقریباً دو برابر سایر مراحل بزرگسالی است و از ۱۵۰ تا ۲۹۰ میکروگرم در روز افزایش می‌یابد. در دوران بارداری نیز فرد بیش از حد معمول به ید نیاز دارد. دکتر ویتاکر تأکید کرد که اگر فردی با کمبود ید شیردهی را شروع کند، این می‌تواند خطرات واقعی برای کودک ایجاد کند.

هیچ توصیه‌ای در مورد مکمل ید در بریتانیا وجود ندارد؛ اما در ایالات متحده، هم انجمن تیروئید آمریکا و هم آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کنند که افراد باردار یا شیرده روزانه ۱۵۰ میکروگرم ید مصرف کنند.

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد، نشان داد زنان شیردهی که مکمل‌های غذایی مصرف می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که سطوح کافی ویتامین‌ها را داشته باشند.

در نهایت، عدم شفافیت در مورد آن‌چه افراد شیرده به آن نیاز دارند، ناشی از عدم تحقیق است. یک بررسی اخیر در مورد نیاز‌های ریز مغذی‌ها برای زنان باردار و شیرده به این نتیجه رسید که شواهد علمی که بر اساس آن توصیه‌های مصرف ریزمغذی‌ها برای شیردهی استوار است، در مقایسه با آن‌چه در رابطه با بارداری منتشر شده است، بسیار ناچیز است.

در حالی که مردم تشویق می‌شوند با این ضرب المثل قدیمی که «شیر سینه مادر بهترین است» به نوزادان خود شیر دهند، شاید زمان آن رسیده است که در نظر بگیریم که چه تغذیه‌ای برای افرادی که شیر می‌دهند نیز «بهترین» است.