کووید ۱۹ باعث بروز علائم عجیب چشمی و گوشی می‌شود

هر روز که می‌گذرد، بیشتر با علائم عجیب کووید ۱۹ آشنا می‌شویم. این بیماری در برخی افراد باعث بروز علائم چشمی و گوشی می‌شود.

قرمزی چشم، صدای زنگ زدن گوش، حساسیت به نور، مشکل شنوایی و… همگی از جمله علائمی هستند که ممکن است پس از ابتلا به کووید ۱۹ تجربه کنید. اگرچه از دست دادن چشایی و بویایی به علائم حسی شناخته شده کووید ۱۹ تبدیل شده‌اند؛ اما پژوهش‌های بسیار نشان می‌دهند که بینایی و شنوایی نیز بخشی از اهداف مکرر SARS-COV-2 هستند.

بر اساس آخرین داده‌ها، بیش از ۱۰ درصد از افرادی که به کووید ۱۹ مبتلا می‌شوند به نوعی از علائم چشمی یا گوشی مبتلا می‌شوند و هر دو از جمله علائمی هستند که ممکن است برای مدت طولانی ادامه داشته باشند. پژوهش‌گران برای درک چگونگی نفوذ ویروس به حواس ما پژوهش‌هایی انجلم داده‌اند و یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد که افراد باید در صورت یکسری علائم دیگر، نسبت به انجام آزمایش کووید ۱۹ اقدام کنند. به جای تب، سرفه یا تغییر در چشایی و بویایی، اولین علائم بیماری ممکن است شامل سوزش چشم، مشکلات شنوایی یا مشکلات تعادل باشد.

به گفته کارشناسان، تقریباً دو سال پس از همه‌گیری، پژوهش‌ها در مورد تأثیرات کووید ۱۹ بر چشم و گوش نشان می‌دهند که دانشمندان باید اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی تأثیر این ویروس بر بدن و سیستم عصبی ما بیاموزند. لی گرکه، زیست‌شناس مولکولی در مؤسسه فناوری ماساچوست، می‌گوید داده‌های فزاینده نشان می‌دهند که پیامد‌های عصبی این عفونت بیش از آن چیزی است که ما در ابتدا تصور می‌کردیم.

حضور ویروس در چشم‌ها

یکی از اولین افرادی که سعی کرد به جهان در مورد کووید ۱۹ هشدار دهد، لی ونلیانگ، چشم پزشک چینی در ووهان بود. به گفته بوپندرا پاتل، از مرکز چشم پزشکی جان موران دانشگاه یوتا که در سال ۲۰۲۱ مروری بر پژوهش‌ها درباره علائم چشمی کووید ۱۹ داشت، می‌گوید که احتمالاً لی ونلیانگ ویروس را از یک بیمار گلوکومی بدون علامت گرفته است.

دکتر لی در اوایل سال ۲۰۲۰ بر اثر بیماری کووید ۱۹ درگذشت؛ اما او تنها موردی نبود که نشان می‌داد چشم‌ها ممکن است در گسترش ویروس نقش داشته باشند. از ابتدای همه‌گیری، گزارش‌های متعدد نشان می‌دادند که قرمزی چشم می‌تواند یکی از نخستین نشانه‌های بیماری کووید ۱۹ باشد.

این برای دانشمندان تعجب‌آور نبود. در طول شیوع سارس در سال ۲۰۰۳، محققان در سنگاپور ویروسی را که باعث این بیماری می‌شود در اشک بیماران شناسایی کردند و در تورنتو، خطر عفونت در میان کارکنان مراقبت‌های بهداشتی که از محافظ چشم استفاده نمی‌کردند، بیشتر بود.دکتر پاتل می‌گوید چون کووید ۱۹ باعث مشکلات شدید تنفسی و علائم دیگر می‌شود و اکثر چشم پزشکان مطب خود را در طول قرنطینه بسته بودند، در ابتدا چشم‌ها نادیده گرفته شدند.

در طول یک سال و نیم اول همه‌گیری، داده‌ها نشان دادند که حدود ۱۱ درصد از افراد مبتلا به کووید ۱۹ به نوعی مشکل چشمی مبتلا می‌شوند. شایع‌ترین علامت، چشم صورتی یا التهاب ملتحمه چشم است. در سال ۲۰۲۱، پژوهش‌گران در ایران در یک متاآنالیز که شامل ۸۲۱۹ بیمار کرونایی در ۳۸ مطالعه بود، گزارش دادند که چشم صورتی تقریباً ۸۹ درصد از افراد مبتلا به کووید ۱۹ که در ابتدا علائم چشمی داشته‌اند را تحت تأثیر قرار داده است.

سایر علائم چشمی کووید ۱۹ شامل خشکی چشم، قرمزی، خارش، تاری دید، حساسیت به نور و احساس وجود ذره خارجی در چشم است. دکتر پاتل می‌گوید، افرادی که از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می‌کنند، اغلب دچار نوعی سوزش چشم به نام کموزیس (تورم یا برآمدگی غشای چشم و پلک‌ها) می‌شوند. او مشکوک است که تقریباً یک سوم افراد مبتلا به کووید ۱۹ به نوعی مشکل چشمی دارند حتی اگر این مشکل فقط قرمزی چشم باشد که آن‌ها را آزار نمی‌دهد. برخی از مشکلات چشم قابل مشاهده نیستند. دکتر پاتل و همکارانش در حال کار روی مطالعه‌ای هستند که هنوز برای انتشار ارائه نشده است و به گفته او، جزو اولین مقالاتی است که گزارش می‌دهد که ویروس می‌تواند باعث التهاب در بافت پشت کره چشم شود.

شهزاد میان، چشم پزشک دانشگاه میشیگان، می‌گوید که علائم چشمی می‌توانند در اوایل یا اواخر بیماری ظاهر شوند. او و همکارانش علائم و نشانه‌های چشمی را در تقریباً ۱۰ درصد از ۴۰۰ بیمار بستری شده در بیمارستان میشیگان در مارس و‌آوریل ۲۰۲۰ شناسایی کردند.

فردی که مبتلا به کووید ۱۹ است، گاهی اوقات مدت‌ها پس از بهبودی از بیماری نیز می‌تواند ویروس را از طریق اشک‌های خود دفع کند. یک بیمار اولیه کووید ۱۹، زنی ۶۵ ساله بود که در ژانویه ۲۰۲۰ از ووهان به ایتالیا سفر کرد و خیلی زود با علائمی مانند سرفه، گلودرد و ورم ملتحمه در هر دو چشم در بیمارستان بستری شد. حتی با وجود این‌که چشمان او ۲۰ روز پس از بستری شدن بهتر شدند، محققان RNA ویروسی را در سواب‌های چشمی در روز ۲۷ام شناسایی کردند. در منطقه لومباردی ایتالیا، پژوهش‌گران ویروس SARS-CoV-2 را در ۵۲ مورد از 91 بیمار، روی سطح چشم‌ها یافتند و این در حالی بود که نتیجه آزمایش کرونای بیشتر آن‌ها منفی بود.

مطالعات نشان می‌دهند که ویروس ممکن است از طریق چشم‌ها نیز وارد بدن شود و این اتفاق از طریق مالش چشم و انتقال مستقیم اشک یا از طریق قطرات تنفسی که تصادفی روی چشم فرود می‌آیند، رخ می‌دهد. در جریان یک مطالعه در سال ۲۰۲۰، قطره‌های حاوی ویروس SARS-CoV-2 در چشمان میمون رزوس ریخته شد و این حیوانات بیمار شدند. دکتر میان می‌گوید که یک مطالعه مداخله‌ای میمونی نمی‌تواند نشان دهد که آیا افراد از طریق چشم‌هایشان آلوده می‌شوند یا خیر؛ اما به نظر می‌رسد این ویروس می‌تواند در بافت چشم تکثیر شود و سپس راه خود را به مجرای بینی باز کند. او می‌گوید درگیری چشم ممکن است دریچه‌ای برای ورود کووید ۱۹ به مجرای بینی و تنفسی باشد.

دکتر میان می‌گوید ۶ درصد از مردم قبل از بروز هر نشانه دیگری، علائم را در چشمان خود نشان می‌دهند. قرمزی چشم‌ها یا سوزش می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به این بیماری باشد.

دکتر میان می‌گوید:

به‌عنوان والدین یا به‌عنوان بیمار یا به‌عنوان عضوی از جامعه، باید آگاه باشید که اگر در این روزگار به ورم ملتحمه مبتلا شدید، لازم است با انجان آزمایش‌ها مطمئن شوید که کووید ۱۹ نیست.

درون گوش‌ها

زهرا جعفری، شنوایی‌شناس و متخصص علوم اعصاب شناختی در دانشگاه لثبریج در آلبرتا می‌گوید تغییرات شنوایی و تعادل نیز می‌توانند نشانه عفونت SARS-CoV-2 باشند. در سال ۲۰۲۱ در جریان یک متاآنالیز، او و همکارانش متوجه سرگیجه در ۱۲ درصد از بیماران، صدای زنگ در گوش در ۴.۵ درصد و کاهش شنوایی در ۳ درصد از بیماران کرونایی شدند. به گفته او، یک فرضیه در مورد چگونگی تأثیر SARS-CoV-2 بر گوش، این است که التهاب ناشی از ویروس ممکن است مستقیماً بر سیستم شنوایی تأثیر بگذارد. این ویروس همچنین می‌تواند به سدی بین جریان خون و گوش داخلی حمله کند.

دکتر گرکه می‌گوید تأیید این مکانیسم‌ها دشوار بوده است؛ زیرا مطالعه گوش داخلی بسیار سخت است. گوش داخلی محصور در استخوان بوده و در اعماق سر قرار دارد، غیر قابل دسترس است و مدل‌های حیوانی همیشه کمکی نمی‌کنند. موش‌ها میزبان طبیعی ویروس‌های RNA نیستند؛ بنابراین این جوندگان آزمایشگاهی که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌خوبی به عنوان یک پایه برای عفونت SARS-CoV-2 عمل نمی‌کنند.

دکتر گرکه برای بررسی آن‌چه ممکن است در داخل گوش افراد مبتلا به کووید ۱۹ رخ دهد، با محققان در چندین آزمایشگاه دیگر همکاری کرد تا بافت گوش انسان را با استفاده از سلول‌های بنیادی رشد دهد. این گروه پژوهشی توانست با آن بافت‌ها نشان دهد که دو نوع سلول گوش داخلی، دارای ژن‌هایی برای ساخت پروتئین‌ها (از جمله گیرنده‌های ACE-2) هستند که به SARS-CoV-2 اجازه ورود به سلول‌ها را می‌دهند.

پژوهش‌گران در ماه اکتبر در مجله Nature گزارش دادند سلول‌های مویی که هم برای شنوایی و هم برای تعادل مهم هستند، می‌توانند توسط ویروس آلوده شوند. این تیم با مطالعه بافت انسانی، تأیید کردند که عفونت گوش داخلی با ویروس امکان‌پذیر است. دکتر گرکه می‌گوید این یافته‌ها نشان ‌دهنده این هستند که در واقع، بیماران کرونایی ممکن است به دلیل عفونت سلول‌های مویی، کم شنوایی مرتبط با عفونت ویروسی داشته باشند.

متخصصان می‌گویند اغلب اوقات، هر دو علائم چشم و گوش به خودی خود بهبود می‌یابند؛ اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که در هر دو مورد، علائم ناشی از کووید ۱۹ می‌توانند طولانی مدت شوند. دکتر پاتل در برخوردی که با دو مورد خاص داشته است، دیده که آن‌ها حس قرنیه خود را از دست داده‌اند که این می‌تواند حتی با ضربه‌های جزئی باعث فروریختن قرنیه‌ها شود. این فروریختن قرنیه می‌تواند منجر به عفونت قرنیه، آسیب و در نهایت کوری شود. دکتر جعفری می‌گوید گزارش‌های متعددی وجود دارند که نشان می‌دهند علائم مرتبط با گوش نیز حتی پس از بهبود بیماران باقی خواهند ماند.

آسیب بینایی و شنوایی کم‌تر از علائمی مانند از دست دادن بویایی و چشایی رایج هستند. حدود ۴۰ درصد از بیماران کرونایی در طول دوره بیماری و پس از آن، حس بویایی و چشایی خود را از دست می دهند. با این‌حال، مطالعه روی گوش‌ها و چشم‌ها در مورد راه‌های نفوذ ویروس به بدن، بینشی جدید به دانشمندان داده است.

همچنین این پژوهش نشان می‌دهد که اندام‌های حسی ما چقدر در هم تنیده شده‌اند. مجرای بینی در مقابل شیپور استاش و کره چشم قرار دارد. اعصابی که به شما اجازه می‌دهند غذاها را بچشید، اعصابی که به شما اجازه می‌دهند بو کنید و اعصابی که به شما اجازه می‌دهند حس قرنیه داشته باشید، همه بخشی از سیستم عصبی مرکزی هستند که در آن مغز به این بخش‌های مختلف متصل می‌شود. بینایی، بویایی و چشایی، همگی با هم مرتبط هستند.