پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که استفاده از داروهای ضد افسردگی با خطر کم‌تر مرگ و میر در بیماران مبتلا به عفونت کووید ۱۹ مرتبط است.
یافته‌هایی که از مطالعه سوابق سلامت بیش از ۸۰ هزار بیمار مبتلا به کووید ۱۹ در ایالات متحده در سال گذشته به دست آمده است، نشان می‌دهد افرادی که از داروهای مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) استفاده می‌کنند، در صورت ابتلا به بیماری کووید ۱۹ شانس بقای بیشتری نسبت به بیماران مشابهی دارند که از این دارو استفاده نمی‌کنند.
پژوهش‌گران در این مطالعه‌ی جدید که توسط تیمی از دانشگاه کالیفرنیا، دانشگاه سانفرانسیسکو (UCSF) و دانشگاه استنفورد انجام شده است، می‌گویند:
تحلیل زیرگروه ما نشان داد خطر مرگ و میر بیماران مبتلا به کووید ۱۹ که از فلوکستین استفاده می‌کردند ۲۸ درصد کم‌تر از افرادی بود که از این داروی ضد افسردگی استفاده نمی‌کردند. همچنین خطر مرگ و میر در افرادی که از فلووکسامین استفاده می‌کردند، ۲۶ درصد پایین‌تر از افرادی بود که از این دارو استفاده نمی‌کردند.
این یافته‌ها فقط یک همبستگی در داده‌ها را نشان می‌دهند و نمی‌توانند به‌طور قطعی رابطه‌ی میان این دو را اثبات کنند. همچنین این اولین‌باری نیست که این پیوند دیده می‌شود.
تعدادی از مطالعات مشاهده کرده‌اند که استفاده از داروهای ضد افسردگی به نحوی با نتایج بهتر برای بیماران کووید ۱۹ مرتبط است؛ اگرچه مکانیسم‌های دقیق پشت این پدیده هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است.
با وجود این، دانشمندان با هر تحلیل جدید پیشرفت می‌کنند و ایده‌های زیادی را در مورد این‌که چرا و چگونه SSRIها می‌توانند به محافظت از افراد در برابر خطر مرگ میر ناشی از کووید ۱۹ کمک کنند، مطرح کرده‌اند.
تومیکو اوسکوتسکی، نویسنده ارشد این مطالعه و دانشمند سلامت محاسباتی از دانشگاه سانفرانسیسکو می‌گوید:
پیش از این مشاهده شده بود که SSRIها ممکن است دارای خواص ضد التهابی باشند و این فروکش کردن التهاب، از طریق کاهش چندین سایتوکین پیش التهابی، از جمله اینترلوکین ۶ و فاکتور نکروز تومور انجام می‌شود.
این امکان وجود دارد که SSRIها علاوه بر اثرات ضد التهابی، علیه فرآیند‌هایی که به ماندگاری ویروس کرونا در بدن کمک می‌کنند، عمل کنند.
داروهای ضد افسردگی SSRI، از جمله فلوکستین و فلووکسامین، متعلق به گروهی از ترکیبات دارویی به نام مهارکننده‌های عملکردی اسید اسفنگومیلیناز (FIASMA) هستند. این ترکیبات، آنزیمی به نام اسید اسفنگومیلیناز (ASM) را مهار می‌کنند که اسفنگومیلین (یک لیپید در غشای سلولی) را به مولکول‌های دیگر از جمله سرامید تجزیه می‌کند.
نیکلاس هورتل، روان‌پزشکی از دانشگاه پاریس که در این مطالعه شرکت نداشت، در مقاله‌ای در مورد چشم‌انداز این تحقیق جدید، می‌گوید:
داده‌های بالینی نشان می‌دهند که ویروس SARS-CoV-2، سیستم ASM-ceramide را فعال می‌کند و در نتیجه باعث تشکیل دامنه‌های غشایی غنی‌شده با سرامید می‌شود که ورود ویروس و عفونت را از طریق گیرنده سلولی ACE2 و انتشار آن را تسهیل می‌کند.
به عبارت دیگر، این امکان وجود دارد که SSRIها، با ایجاد اختلال در مولکول‌هایی که ویروس از آن‌ها به عنوان نقاط لنگر استفاده می‌کند، آلوده کردن سلول‌ها را برای SARS-CoV-2 سخت‌تر می‌کنند.
نکته مهم این است که بازسازی سرامید‌ها در سلول‌های تحت درمان با این داروهای ضد افسردگی، عفونت را مجدداً بازیابی می‌کند.
روی هم رفته، نتایج این پژوهش، اهمیت بالقوه حیاتی سیستم ASM-ceramide را به عنوان یک هدف درمانی در کووید ۱۹ نشان می‌دهد.
با این‌حال، اگرچه نتایج این پژوهش امیدوارکننده هستند؛ اما برای بررسی این ارتباط، پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است و پژوهش‌گران تأکید می‌کنند که صرفاً تجزیه و تحلیل داده‌ها نمی‌توانند ارتباط علی میان این دو را اثبات کنند.
به‌طور کلی، ان پژوهش به ما کمک می‌کند تا کاهش خطر مرگ و میر بیماران کرونایی و اثر داروهای SSRI در این موضوع را بیشتر درک کنیم.
از میان گروه وسیعی از ۴۹۰۳۷۳ بیمار کرونایی شناسایی شده در پایگاه داده Cerner Real-World Data، پژوهش‌گران ۸۳۵۸۴ بیمار را که معیار‌های مطالعه آن‌ها را برآورده می‌کردند، بررسی کردند.
از این تعداد، ۳۴۰۱ بیمار در طول بازه زمانی مطالعه (ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۰) داروهای SSRI مصرف کردند و با گروه کنترلی از بیماران همسان که در همان دوره SSRI مصرف نکردند، مقایسه شدند.
به‌طور کلی، بیمارانی که از هر گونه SSRI استفاده می‌کردند، میزان مرگ و میر کم‌تری داشتند (۱۴.۶ درصد) و این عدد در افرادی که از این داروها استفاده نمی‌کردند ۱۶.۳ درصد بود. میزان مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ در بیمارانی که فقط فلوکستین مصرف می‌کردند ۹.۸ درصد بود و این عدد در گروه کنترل به ۱۳.۳ درصد می‌رسید. مصرف فلوکستین و فلووکسامین میزان مرگ و میر را به ۱۰ درصد کاهش داده بود و این در حالی بود که میزان مرگ و میر در گروه کنترل به ۱۳.۳ درصد می‌رسید.
پژوهش‌گران می‌گویند به نظر می‌رسد SSRIهایی که فلوکستین یا فلووکسامین نبودند نیز یک اثر محافظتی کوچک نشان می‌دهند؛ اما این داده‌ها از نظر آماری معنی دار نبودند.
هنوز چیز‌های زیادی وجود دارد که ما به‌طور قطع نمی‌دانیم. ما حتی نمی‌دانیم چگونه فلوکستین یا فلووکسامین می‌توانند خطر مرگ و میر را در بیماران کرونایی کاهش دهند. آن‌چه که اهمیت دارد این است که در زمان همه‌گیری کووید ۱۹، اگر هر پیوندی میان خطر مرگ و میر پایین‌تر و داروها مشاهده شد، باید با جدیت پیگیری شود؛ زیرا در نهایت می‌تواند عواقب نجات دهنده‌ای داشته باشد.
از آن‌جایی که اکثر جمعیت جهان در حال حاضر واکسینه نشده‌اند و همه‌گیری کووید ۱۹ هنوز در جریان است، درمان‌های مؤثر کووید ۱۹ (به ویژه آن‌هایی که روش استفاده‌ی ساده‌ای دارند، اثربخشی خوبی از خود نشان می‌دهد، می‌تواند به صورت خوراکی تجویز شود و به‌طور گسترده در دسترس هستند) باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند.
در راستای این موضوع، استفاده کوتاه مدت از فلوکستین یا فلووکسامین (در صورت اثبات مؤثر بودن) باید به عنوان ابزاری بالقوه برای رسیدن به این هدف در نظر گرفته شود.
